مهسا صمدپور شهرک

فضای باز دربرگیرنده بخشی از فعالیت های روزمره است که یکی از اصول طراحی در آن توجه به آسایش حرارتی و در نتیجه افزایش حضور افراد است که می تواند منجر به سرزندگی بیشتر فضاهای شهری گردد. در این محیط پوشش گیاهی و درختان نقش عمده ای در بهبود شرایط محیطی دارند. به نظر می رسد که افزایش یا تغییر الگوی میزان پوشش گیاهی در شهرها امری ضروری به نظر می رسد. حال در اینجا این سئوال مطرح می شود، الگوی متفاوت کاشت درخت تا چه میزان می تواند بر آسایش حرارتی افراد در فضای باز، تأثیرگذار باشد. تحقیق حاضر با هدف یافتن الگوی مناسب چیدمان درختان به منظور بهبود شرایط آسایش افراد در فضای باز با فرض این که تغییر الگوی چیدمان درختی، در شرایط آسایش حرارتی تأثیرگذار است، انجام گرفته است. به این منظور چهار نوع الگوی کاشت متفاوت، چهارتایی، شش تایی، ردیفی و پراکنده و شرایط بدون درخت با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته است. برای دستیابی به این منظور از نرم افزار انویمت مدل 4.4.5 استفاده شده است. برای اعتبار سنجی داده های نرم افزار انویمت از مقایسه آن با داده های محلی بهره گرفته شد. برای سنجش آسایش حرارتی الگوی متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV)، به عنوان یکی از مهم ترین فاکتورهای تأثیر گذار بر آسایش حرارتی، مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در فضای باز اطراف یکی از مجتمع های مسکونی در شهر تبریز در یکی از گرمترین روزهای سال، صورت گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تغییر الگوی کاشت در بهبود شرایط منطقه تأثیرگذار است و الگوی کاشت ردیفی و پراکنده، مناسبترین الگو در جهت بهبود شرایط محیطی هستند.

اقلیم تاثیر مهمی در ایجاد شرایط آب و هوایی مختلف دارد که امکان تعدیل این شرایط از طریق انتخاب مصالح و طراحی مناسب وجود دارد. در این میان طراحی مدارس مستلزم شناخت شرایط محیطی و اقلیمی، ویژگیهای معماری با هویت محلی منطقه و از طرفی، استفاده از خلاقیت طراحانه در جهت بالا بردن کیفیت کالبدی و ابعاد زیبایی شناختی است. حیاط مدرسه دارای ویژگیها و پتانسیل هایی است که در رشد و پرورش دانش آموزان نقش مهمی دارد اما متاسفانه در ایران استفاده از این محیط کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مسئله بخصوص در اقلیم سرد بدلیل شرایط آب و هوایی خاص منطقه و بدلیل آنکه اصولا آموزش در فصول سرد سال (پاییز، زمستان) اتفاق می افتد حائز اهمیت میباشد. از اینرو در اینجا این سوال مطرح می شود که چگونه می شود فضای باز مدرسه را بگونهای طراحی کرد که در مدت زمان بیشتری قابلیت بهرهگیری در فصول سرد سال در اقلیم سرد را داشته باشد؟ هدف از پژوهش حاضر بررسی ویژگی ها و ارائه اصول و راهکارهایی برای فضای باز مدارس مناطق اقلیم سرد که شامل بخشی از مناطق کوهستانی و کوهپایه ای است می باشد. با فرض اینکه در اقلیم سرد امکان استفاده بهینه از این فضا با استفاده از تمهیداتی وجود دارد. با این نگرش با هدف دستیابی به ضوابط طراحی فضای باز مدرسه در اقلیم سرد، مدارس تبریز به عنوان نمونه موردی، بررسی می شود. در ابتدا به بررسی اقلیمی این شهر در دو بعد مشخصات آب و هوایی و نیازهای اقلیمی منطقه از نظر آسایش انسان در فضای باز مدارس پرداخته می شود. سپس با بررسی تعدادی از نمونه مدارس موجود در شهر تبریز، حیاط این مدارس مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد و در نهایت به ارائه راهکار در این خصوص پرداخته میشود. دستآورد این پژوهش ارائه راهنمای طراحی فضای باز و نیمهباز به منظور استفاده بهینه از این محیط در مدارس اقلیم سرد می باشد.