خدیجه کیهانی

«تاریخ بغداد» نوشته خطیب بغدادی (م. 463)، یکی از منابع مهم اهل سنت در شرح حال نگاری است که زندگانی امام کاظم علیه السلام را نیز در بر دارد. آن­چه این کتاب در باب زندگانی امام کاظم علیه السلام درج کرده، در منابع پسینی بسامد بسیاری یافته و منابع بسیاری از شیعه و سنی با اتکای «تاریخ بغداد» گزارش­هایی را از زندگانی امام کاظم علیه السلام نقل کرده­اند. این نوشتار، با بررسی نُه روایت اختصاصی «تاریخ بغداد» در زمینه زندگانی امام کاظم علیه السلام، ضمن بررسی منابع خطیب بغدادی در ارائه گزارش­های مربوط به زندگانی امام، به نحو راه­یابی و ادامه حیات این روایات در منابع نگارش یافته پس از «تاریخ بغداد» می­پردازد و سیر تطور این اخبار و نحوه راه­یابی آن به منابع شیعه و سنی، و میزان گسترش آن تا قرن یازدهم را پی می­گیرد. بررسی­های صورت گرفته نشان می­دهد که اکثر منابعی که احادیث مختص به زندگانی امام کاظم علیه السلام را از «تاریخ بغداد» اقتباس نموده­اند، با توجه به گرایش­های مذهبی خود به تغییراتی در آن دست زده­اند و گاه یک روایت را به صورت کامل کنار گذاشته اند.