بهرام امانی جاکُلی

لغت نامه جمهره اللغه پس از لغت نامه العین خلیل بن احمد، دومین لغت نامه بزرگ زبان عربی است که به سبب نگارش در عصر ترجمه، و حضور مؤلّف آن در محیط فارسی خوزستان ـ به خاطر بر عهده گرفتن دیوان فارس از سوی آل میکال ـ ، نیز آشنایی او با بسیاری از واژه های فارسی، از نظرگاه بررسی کلمات معرّب آن، اهمیت فراوان دارد. نگارنده دراین مقاله تلاش کرده است با اشاره به شیوه مؤلّف در پرداختن به این واژه ها، به بررسی تطبیقی آنها با فرهنگ های دهخدا ومعین بپردازد. حدود 380 کلمه از کلمات معرب و دخیل در جمهره اللغه آمده است که با توجه به حجم گسترده آنها، در این مقاله به معرّبات فارسی بیشتر توجّه شده است. با عنایت به اینکه بررسی عمیق تک تک معرّبات، خود مقالات متعددی را می طلبد، و از سویی محدودیت های نگارش مقاله، از ورود عمیق تر به تحلیل این واژه ها خودداری شده است.

القناع لیس مجرد حاله من تلبّس شخصیه أخری، یختفی صوت الشاعر المباشر خلفها من بدایه القصیده إلی نهایتها، أو هو الاسم الذی یتحدث من خلاله الشاعر عن نفسه متجردا من ذاتیه، أو هو مجرد، شخصیه تاریخیه... یختبئ الشاعر وراءها لیعبر عن موقف یریده، أو یحاکم نقائص العصر الحدیث من خلالها، أو لیتحدث من ورائه عن بعض شواغله وهمومه، أو لیهرب من الحاضر بخلق بدیل له. یمکننا القول، إنَّ القناع فی شعر العربی له عوامل متعدده منها: العوامل السیاسیه، والاجتماعیه، والفنیه، والثقافیه، والقومیه، وللقناع أنواع، منها: الدینی والصوفی، والتاریخی، والأدبی، والأسطوری، والشعبی، وأنماطه هی البسیط، والمرکب والمخترع. وظف البیاتی شخصیه الإمام الحسین (ع) فی دیوانه بصوره غیر تصریحیه لإثراء تجربته الشعریه وبیان معاناته ومأساه شعبه. إذ تقمص هذا القناع لیسلط الضوء علی العربیه بشکل غیر مباشر ویبرزها بکافه جوانبها الألیمه ووازن فی تقمّصه لهذا القناع بین ملامح تجربیه معاصره والملامح التراثیه باحثا عن نصیر فی ضیاع وطنه.وللشاعر طاقته الابتداعیه فیقوم بتوظیف الشخصیه بحیث تناسبت مع الحاجه العصریه.