محسن یعقوبی

هدف: قراردادهای روان شناختی باور و درک کارکنان نسبت به تعهدات ضمنی و صریح در روابط کاری با سازمان تعریف شده است. هدف مطالعه حاضر کشف محتوای قراردادهای روان شناختی پرستاران بیمارستان های دولتی است. روش: برای درک مناسب محتوای قراردادهای روان شناختی پرستاران انجام یک مطالعه کیفی موردنیاز است. جمع آوری اﻃﻼﻋﺎت موردنیاز از راه مصاحبه های نیمه ساختاریافته و ﺑﺎ ﺗﺄکیﺪ ﺑﺮ بیان ﺗﺠﺮﺑﻪ زیﺴﺘﻪ پرستاران بیمارستان های دولتی انجام شد. انتخاب نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با فن گلوله برفی انجام گرفت و برای اطمینان از اشباع نظری 19 مصاحبه انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که قراردادهای روان شناختی در پرستاران شامل 3 مضمون اصلی (معامله محور، رابطه محور و ارزش محور) و 14 مضمون فرعی بود. قراردادهای معامله محور شامل 5 مضمون فرعی جو کاری خوب، پرداخت منصفانه، رفع مشکلات غیرکاری، ایمنی در محیط کار و محیط مسالمت آمیز و آرام بود. قراردادهای رابطه محور شامل 5 مضمون فرعی اجازه مشارکت در تصمیم گیری، حمایت مقام بالاتر، چالش برانگیز بودن کار، فرصت ارتقا و امنیت شغلی بود. قراردادهای ارزش محور شامل 4 مضمون فرعی ارزش های فردی، ارزش های جمعی، ارزش های آموزشی و ارزش های اخلاقی بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد قراردادهای روان شناختی پرستاران با دو مضمون (معامله ای و رابطه ای) جامع نیست و پرستاران فراتر از منافع فردی و سازمانی، ارزش های بسیار مهمی دارند که مربوط به ماهیت حرفه پرستاری می باشد و این ارزش ها در قراردادهای روان شناختی ارزش محور ظهور پیدا می کنند. درنتیجه برای افزایش تعهد سازمانی، رضایت شغلی و کاهش ترک خدمت پرستاران توجه به هر سه مضمون قرارداد روان شناختی لازم است.

قرارداد روانشناختی به عنوان باور کارکنان در مورد میزان پایبندی سازمان به تعهدات خود در روابط کاری تعریف شده است. سازوکاری که رابطه بین قراردادهای روانشناختی (مبادله ای، رابطه ای و آرمانی) و پیامدهای رفتاری را توضیح دهد، تاکنون کمتر موردتوجه قرار گرفته است. ازاین رو بر اساس نظریه مبادله اجتماعی و هنجار عمل مثبت متقابل، مدل مفهومی پژوهش حاضر شکل گرفت. در این راستا، نقش میانجی دلبستگی کارکنان در رابطه بین تحقق قراردادهای روانشناختی (مبادله ای، رابطه ای و آرمانی) و پیامدهای رفتاری (رفتار شهروندی سازمانی و رفتار کاری ضد بهره ور) بررسی شد. شرکت کنندگان این مطالعه مقطعی را پرستاران بیمارستان دولتی در ایران (تعداد=338) تشکیل دادند. ابتدا مدل اندازه گیری پژوهش با استفاده از نرم افزار Amos تایید شد و سپس جهت تحلیل داده ها و بررسی نقش متغیر میانجی از ماکرو پراسس نسخه 4 در SPSS که مبتنی بر روش بوت استرپینگ است استفاده شد. نتایج نشان داد دلبستگی کارکنان در رابطه بین قراردادهای روانشناختی مبادله ای، رابطه ای و آرمانی و دو پیامد رفتار شهروندی سازمانی و رفتار کاری ضد بهره ور نقش میانجی دارد. نتایج و پیشنهادهای برگرفته از پژوهش در پایان ارائه شده اند.

در راستای مواجهه با فشارها و تحریم های بیرونی، اقتصاد مقاومتی به عنوان رویکردی که می تواند ضامن قوام و استحکام ساخت درونی کشور باشد، به عنوان راهبردی مؤثر توسط رهبر انقلاب معرفی شد. در پژوهش حاضر در چارچوب اصول و مبانیِ اقتصاد مقاومتی، تلاش شد مؤلفه های انسان تاب آور مبتنی بر بیانات ایشان استخراج و تبیین شود. با توجه به این هدف، روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی است. نتایج حاصل نشان می دهد بر مبنای بیانات رهبری، برای پایداری و ثبات در مسیر اجرای اصول اقتصاد مقاومتی، الگوی انسان تاب آور، مشتمل بر چهار مقوله ی اصلی و هشت مقوله ی فرعی، شامل اعتقادی (تقوا و توکّل)، شناختی (بصیرت و هویت مستقل)، روانشناختی (خودباوری و امید به آینده) و رفتاری (پرهیز از اسراف، ایستادگی) می باشد. تقویت این مقوله ها در لایه های فردی جامعه می تواند به نهادینه سازی مؤلفه های اقتصاد مقاومتی کمک نماید.

حاکم بودن وضعیت سنتی و نبود رویکرد کارآفرینانه، یکی از مسائل اصلی سازمان های بخش عمومی در ایران است. این سازمان ها به منظور رقابت با رقبای خود نیازمند نیروهای مستعد و کارآفرین  هستند تا خدمات را به بهترین شکل به مردم ارائه دهند. هدف پژوهش حاضر، ارائه چارچوب مدیریت استعداد با رویکرد فرهنگ کارآفرینانه در سازمان های خدمات عمومی استان سیستان و بلوچستان است. روش پژوهش به صورت آمیخته (کیفی کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 15 نفر از مدیران ارشد و خبرگان از چند سازمان منتخب به روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شد و نمونه ازطریق مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با استفاده از روش گلوله برفی به دست آمد. برای افزایش اعتبار علمی نتایج در بخش کیفی، از معیار مقبولیت استفاده شد. اطلاعات با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل شد: 96 کد اولیه، 25 تم فرعی  و 8 تم اصلی احصا شد. جامعه آماری در بخش کمی، متشکل از تمام کارکنان پیشنهادی توسط این سازمان ها بود و روش نمونه گیری هدف مند بود. جمع آوری اطلاعات با استفاده از توزیع پرسشنامه محقق ساخته در نمونه 84 نفری انجام شد و اعتبار و پایایی سؤالات پرسشنامه با نرم افزار smartpls تأیید شد. نتایج پژوهش نشان داد که چارچوب پیشنهادی از اعتبار مطلوبی برخوردار است. این چارچوب نقشه ارزشمندی به منظور حرکت به سمت وضعیت مطلوب مدیریت استعداد با رویکرد فرهنگ کارآفرینانه ارائه می دهد.

هدف این پژوهش ارائه ی الگوی بنیادی سیستم مدیریت استعداد است. در پژوهش حاضر با انجام یک مرور نظام مند و نقد الگوی های مستخرج مدیریت استعداد، یک الگوی نظری بنیادی برای سازمان ها با هر نوع ساختار سازمانی طراحی و ارائه می شود. بدین منظور، برای شناسایی و استخراج مقالات، جست وجوی نظام مند به دو پایگاه داده ها شامل اسکپوس (الزویر) و مؤسسه ی علوم اطلاعات شبکه ی علمی (تامسون روترز)، محدود بوده است. سپس با انجام یک مرور نظام مند، مطالعاتی که مربوط به طراحی مدل مدیریت استعداد (2018-2006) بودند و ماهیت غیر تجربی یا نیمه تجربی داشتند، استخراج و پالایش شد. در کل، مقالاتی که به مطالعه طراحی الگوی مدیریت استعداد مربوط می شد، شامل 37 مقاله بودند که 31 مقاله بدلیل همپوشانی (تشابه مؤلفه ها) حذف شدند. در نهایت الگوی مدیریت استعداد براساس 6 مقاله که همگی آن ها در معتبرترین مجلات بین المللی منتشر شده بودند، استخراج گردید. یافته های پژوهش نشان داد که سیستم مدیریت استعداد، حداقل باید شامل سه مؤلفه ی کلیدی جذب و انتخاب، آموزش و توسعه، و نگهداشت باشد. بنابراین، لازم به نظر می رسد در طراحی نقشه ی سیستم مدیریت استعداد برای سازمان، هر سه مؤلفه در نظر گرفته شده و در برنامه ریزی منابع انسانی مورد تأکید قرار گیرند.

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی سیستم مدیریت استعداد در شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان بود. روش پژوهش ترکیبی (کیفی- کمی) انتخاب شد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل مدیران و سرپرستان بود و داده ها از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با 11 نفر به دست آمد. اطلاعات با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد تحلیل شد و 185 کد اولیه، 53 مفهوم و 18 مقوله احصا گردید . جامعه آماری در بخش کمّی، تمام کارکنان را شامل می گردید و روش نمونه گیری، تصادفیِ طبقه ای بود. با توجه به مقدار واریانس به عنوان معیار پراکندگی، حجم نمونه 209 برآورد شد . اطلاعات با استفاده از پرسش نامه ی محقق ساخته جمع آوری و روایی و پایایی پرسش نامه به روش حداقل مربعات جزئی تایید شد. نتایج پژوهش نشان داد که الگوی نهایی از اعتبار لازم برخوردار است. این الگو چارچوب مناسبی برای حرکت به سمت وضعیت ایده آل مدیریت استعداد ارائه می دهد

سقوط ساسانیان افزون بر پیامدهای سیاسی، دارای پیامدهای گسترده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بود که جامعه زردشتی را در سده های نخستین اسلامی تحت تأثیر قرار داد. بازتاب بسیاری از این تغییر و تحولات، در متون پساساسانی قابل بررسی است که از منظر آسیب شناسی و به منظور حفظ انسجام و وحدت درونی، آموزه های گوناگونی را به جامعه مذکور تعلیم می دادند. بسیاری از این آموزه ها متأثر از مضامین پایانِ جهانی بود که در متون پساساسانی مورد توجه قرار داشت. با فرض این که مضامین پایانِ جهانی زردشتی با توجه به شرایط جامعه ایرانی در نخستین سده های اسلامی، دارای آموزه های گوناگون در حوزه های دینی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بوده است، این پژوهش به روش تاریخی و شیوه توصیفی-تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای به بررسی این مضامین در متون پساساسانی می پردازد و نگرش های پایانِ جهانی دین زردشتی را در حوزه های مختلف بررسی می کند.

در بررسی دوره های مختلف تاریخ ایران، سده های اول تا سوم هجری به دلیل تحولات و دگرگونی های عمیق جامعه ایرانی، حضور گسترده اعراب در سرزمین های ایران شهر، مواجهه دو جهان بینی زردشتی و اسلامی و شیوه های مقاومت و پایداری جامعه نسبت به تسلط اعراب، اهمیت زیادی دارد. در این دوره، دین زردشتی از جایگاه غالب و مسلط گذشته تنزل یافت و دین اسلام با گسترش تدریجی جای آن را گرفت؛ بنابراین، صیانت از وحدت درونی جامعه زردشتی به دغدغه مؤبدان تبدیل شد که بازتاب آن را در متون آخرالزمانی زردشتی دیده می شود. بر اساس این، پایداری در برابر اعراب، جنبه های سیاسی و خشن ابتدایی خود را کنار گذاشت و در قالب حفظ یکپارچگی دینی و اجتماعی زردشتیان و تمرکز بر موضوع پایانِ جهان و رستگاری روحانی، به حیات خویش ادامه داد. در این چارچوب، بروز جنبش های ایرانی که عمدتاً در سده های دوم و سوم هجری بر ضد دستگاه خلافت رخ دادند و ماهیت غیرزردشتی داشتند، بدعت و چالشی خطرناک برای هویت اجتماعی زردشتیان تلقی شدند و متونِ آخرالزمانی زردشتی، آنها را نقد و نکوهش کردند. در این پژوهش تلاش شده است با شیوه ای توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از شواهد مکتوب برجای مانده تا سده یازدهم میلادی، تحولات جامعه ایرانی در سده های نخستین اسلامی از منظر جهان بینی زردشتی بررسی شوند.

جذب، نگهداری و حفظ سرمایه های انسانی، مهم ترین دغدغه ی مدیران در سازمان های کنونی است. از طرفی وجود سرمایه اجتماعی در هر مجموعه ای منجر به ایجاد فضای آرام، حمایتی و ارتقاء احساس تعلق افراد به یکدیگر خواهد شد. این پژوهش، باهدف بررسی نقش حمایتی سرمایه اجتماعی در بهبود و موفقیت فرایندهای مدیریت استعداد در بین کارکنان کارخانه ی سیمان خاش اجرا گردید. روش تحقیق از حیث هدف، کاربردی و از حیث شیوه ی جمع آوری داده ها توصیفی – همبستگی می باشد. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان کارخانه سیمان خاش به تعداد 274 نفر بود که بر طبق جدول مورگان 160 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده با روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار پی اِل اس (PLS) تحلیل شد. نتایج تحقیق بیانگر این بود که سرمایه اجتماعی نقش مثبت و مؤثری بر فرایندهای مدیریت استعداد دارد و با بهبود سرمایه اجتماعی، اجرای نظام مدیریت استعداد با موفقیت بیشتری همراه خواهد بود.

تأمین نیروی انسانی یکی از وظایف اصلی مدیریت منابع انسانی هر سازمانی محسوب می شود و سایر وظایف مدیریت وقتی در عمل به درستی تحقق می یابد که نیروی انسانی شایسته برای اجرای آن وجود داشته باشد. از این رو، با توجه به اهمیت نیروی انسانی در سازمان ها، هدف اصلی این پژوهش شناسایی زمینه های جذب نیروی انسانی در دانشگاه علوم پزشکی شهرستان بیرجند است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی است که به شیوه توصیفی– پیمایشی انجام شده است. نمونه آماری از میان کارکنان این دانشگاه به تعداد 143 نفر با استفاده از نمونه گیری قضاوتی انتخاب شد. به منظور بررسی وضعیت زمینه های نظام جذب نیروی انسانی شناسایی شده، از آزمون تی تک متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون نشان داد، متغیرهای جو سازمان، ویژگی های شغلی و شرایط و محیط کار نسبت به سایر متغیرها دارای وضعیت مطلوب تری هستند و متغیرهای حقوق و مزایا، و مسئولیت پذیری اجتماعی در جامعه مورد مطالعه نسبت به سایر زمینه ها از مطلوبیت کمتری برخوردار می باشند. در نتیجه، به مدیران عالی پیشنهاد می شود، در تصمیم گیری ها و تعیین راهبردهای جذب نیروی انسانی در این دانشگاه، به دو عامل حقوق و مزایا و مسوولیت پذیری اجتماعی بیشتر از سایر عوامل توجه کنند.

دلبستگی کاری یک حالت روانی مثبت است که با تجربه انرژی، مجذوب کار شدن و فداکاری کردن در کار همراه است. هدف این مطالعه بررسی تأثیر توانمندسازی روان شناختی و مؤلفه های آن بر دلبستگی کاری است. هدف پژوهش کاربردی و ماهیت آن توصیفی- همبستگی است و به شکل مقطعی انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق کارکنان چند سازمان دولتی در شهر مشهد بودند. از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد و با استفاده از جدول کرجی و مورگان حجم نمونه 384 به دست آمد. از 420 پرسش نامه توزیع شده 389 مورد به شکل کامل گرد آوری شد. برای اندازه گیری دلبستگی کاری از مقیاس شافیلی، باکر و سالانوا و برای اندازه گیری توانمندسازی روان شناختی از مقیاس اسپریتز استفاده شد. با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی روایی سنجه های پژوهش تأیید شد. نتایج آزمون تحلیل مسیر در نرم افزار لیزرل نشان داد که توانمندسازی روان شناختی %73 از دلبستگی کاری کارکنان را تبیین می کند. در حالی که تأثیر احساس شایستگی بر دلبستگی کاری کارکنان معنادار نبود، سایر مؤلفه های توانمندسازی روان شناختی شامل مؤلفه های احساس معناداری، داشتن حق انتخاب و مؤثر بودن بر دلبستگی کارکنان به ترتیب %48، %33 و %38 تأثیر مثبت و معنی دار دارند؛ بنابراین توانمندسازی روان شناختی یک پیش بینی کننده قوی برای دلبستگی کاری است. در نتیجه مداخله سازمان ها برای افزایش توانمندسازی روان شناختی کارکنان تأکید می شود. محور این مداخله ها باید بر احساس معناداری وظایف، دادن حق انتخاب و مؤثر بودن متمرکز شود.

هدف اصلی این پژوهش شناسایی رابطه بین تسهیم دانش و قابلیت نوآوری سازمانی با نقش میانجی گر قابلیت یادگیری سازمانی در رابطه بین این دو متغیر است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان جهاد کشاورزی سه شهر از خراسان رضوی است. تعداد حداقل حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان برابر 107 نفر در نظر گرفته شده و برای نمونه گیری از روش طبقه ای متناسب استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه است که از مقالات چانگ و همکاران ، شنگ و چن ، و هایو و همکاران استخراج شده است. روایی صوری، روایی سازه و پایایی سازه پرسشنامه ها مورد تایید قرار گرفت. نتایج حاکی از آن هست که بین تسهیم دانش و قابلیت نوآوری سازمانی رابطه معنادار وجود دارد و قابلیت یادگیری سازمانی این رابطه را میانجی می کند. بنابراین، پیشنهاد می شود مدیران سازمانی برای ارتقا میزان قابلیت نوآوری سازمانی، برنامه هایی برای تسهیم دانش بین کارکنان تعریف نمایند تا به این صورت از میزان یادگیری بالای سازمان در جهت افزایش قابلیت نوآوری استفاده شود.

در این پژوهش مهارت به عنوان منبع فردی مؤثر بر دلبستگی کاری بر اساس مدل تقاضا- منابع شغلی باکر و دیمروتی (2008) شده است[j1] .این پژوهش به روش توصیفی و پیمایشی از نوع مقطعی انجام گرفته است. نمونة آماری تحقیق، 395 نفر از چهار سازمان دولتی مشهد است که به روش تصادفی انتخاب شدند. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، روش های آمار توصیفی برای بررسی داده های جمعیت شناختی و برای آزمون فرضیه ها و پاسخ به سؤال ها، روش های آمار استنباطی از جمله ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی نمونه های مستقل، آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون رگرسیون چندمتغیری با به کارگیری نرم افزار SPSS انجام گرفت[j2] . نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین دلبستگی کاری و ابعاد مهارت همبستگی معناداری وجود دارد. در ادامه، جهت مشخص کردن اینکه چه مقدار از واریانس نمره های [j3] دلبستگی کاری به وسیلة ابعاد مهارت تبیین می شود، رگرسیون چندگانه اجرا شد. نتایج نشان داد 4/49 درصد از واریانس متغیر دلبستگی کاری به وسیلة متغیر مهارت عضویت سازمانی به طور جداگانه تبیین شد، در حالی که مهارت کار فردی و مهارت عضویت تیمی قادر به پیش بینی دلبستگی کاری نبودند.

مقدمه: افزایش حجم اطلاعات در علوم مختلف از جمله پزشکی، اطلاع رسانان را برآن داشته است تا با ارایه ی راهکارهای مؤثر، راه دستیابی به اطلاعات را برای رشته های پزشکی و پیراپزشکی فراهم سازند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر تعیین میزان آشنایی و استفاده ی پزشکان بیمارستان های آموزشی شهر اصفهان با کتابخانه ی ملی دیجیتال پزشکی ایران (Iranian national medical digital library یا INMDL) بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه ی توصیفی- پیمایشی بود که در جامعه ی پزشکان شاغل در 9 بیمارستان آموزشی شهر اصفهان انجام شد. بر اساس جدول تعیین حجم نمونه ی Morgan از بین 500 پزشک شاغل در 9 بیمارستان، 217 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه ی محقق ساخته بود که روایی آن مورد تأیید 4 نفر از استادان رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی قرار گرفت و جهت تأیید پایایی آن پس از پرسش نامه ها بین 10 نفر از اعضای جامعه به صورت آزمایشی توزیع و Cronbach's alpha آن محاسبه شد که برابر با 87/0 بود. تحلیل داده ها بر اساس پاسخ های 127 پرسش نامه ی تکمیل شده و در نرم افزار 18SPSS انجام شد. یافته ها: آشنایی و استفاده ی پزشکان از پایگاه های مجلات الکترونیک، بانک های الکترونیک جامع و پایگاه کتاب های الکترونیک INMDL بسیار کم بود. ضمن اینکه در میان منابع الکترونیکی در ابتدا مجلات الکترونیکی، سپس بانک های اطلاعاتی و در نهایت کتاب های الکترونیکی مورد استفاده قرار گرفتند. بین میزان آشنایی و همچنین میزان استفاده ی پزشکان با درجه ی تحصیلی ایشان رابطه ی معنی دار وجود داشت. بین دو متغیر آشنایی و استفاده از منابع الکترونیک INMDL همبستگی زیاد مشاهده شد. در میان پایگاه های مجلات الکترونیکی (Science direct)، پایگاه های کتاب های الکترونیکی (MD consult) و بانک های اطلاعاتی (MD consult) بیشترین استفاده را داشتند. مهم ترین شیوه ی آشنایی پزشکان با INMDL راهنمایی کتابداران بود. نتیجه گیری: با توجه به لزوم اطلاع رسانی و آموزش به پزشکان، باید کتابداران کتابخانه های بیمارستانی و دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی نقش فعال تری در اطلاع رسانی و آموزش شیوه های جست وجوی اطلاعات به جامعه ی پزشکان ایفا کنند. در این راستا و با توجه به مشکل کمبود وقت برای پزشکان متخصص، آموزش استفاده از امکانات خدمات آگاهی رسانی (Alert) و RSS برای ایشان ضروری به نظر می رسد. همچنین پیشنهاد می شود در صورت لزوم با به کارگیری نیروهای متخصص در کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، امکان آموزش فردی برای پزشکان فراهم شود.