مفهوم کثرت گرایی سیاسی

حیات‏نو، 14/7/81
در این مقاله، مفهوم «پلورالیسم» و ویژگی‏های یک جامعه پلورال بررسی می‏گردد. خمیرمایه این اصطلاح را مشارکت مردمی از طریق احزاب و گروه‏های تصمیم‏گیرنده و عدم تمرکز قدرت در دست یک فرد یا دولت تشکیل می‏دهد. چنین مشارکتی از انحراف قدرت جلوگیری کرده و مصالح عمومی را تأمین می‏کند. از دید کثرت‏گرایان، نقش دولت، در نظارت کلی و اموری مانند سازمان‏دهی مستقیم یا غیرمستقیم اقتصاد، مالیات‏بندی، حفظ امنیت فردی و ملّی، و روابط اجتماعی خلاصه می‏شود. در جامعه پلورال، مشارکت سیاسی به حضور افراد در انتخابات منحصر نمی‏شود. آنان در عرصه‏های گوناگون سیاسی دخالت و نظارت می‏کنند و شهروندانی فعّال هستند. حضور نیرومند احزاب و گروه‏ها در چنین جامعه‏هایی به افزایش تصمیم‏گیری مردم از طریق احزاب می‏انجامد و موجب نظارت بیشتر بر کار دولتمردان سیاسی می‏شود. از سویی احزاب، علاوه بر نقش جهت‏دهی به دولت و نظارت بر آن، تفکر مشارکتی را نیز تقویت می‏کنند و با آموزش اعضا، آنان را به‏طور خودکار به مشارکت فرامی خوانند. در جامعه کثرت‏گرا تفکر مشارکتی نسل به نسل منتقل می‏شود که البته ممکن است با تغییراتی نیز همراه باشد. جوامع متکثر از رسانه‏های گروهی نیرومندی برخوردارند که جریان‏های سیاسی را هدایت می‏کنند. اما اصلی‏ترین و درونی‏ترین ویژگی این جوامع، آزادی‏های فردی و اجتماعی است؛ ویژگی‏ای که بدون آن نه تنها حزب وانجمنی باقی نمی‏ماند تا مشارکت حاصل شود، بلکه انقلاب‏های اجتماعی موجب زوال حاکمیت می‏شود.