در آمدی بر روش شناسی خردورزی

چکیده

مقاله حاضر با رویکردی مسئله محورانه و با توصیف و تحلیل روش شناسی خردورزی به دنبال خردورزی ای درست، اصولی و براساس یک اصطلاح، اسلامی است. روشن است که بدون بحث درباره روش شناخت در خردورزی، ابزار خردورزی و مبانی خردورزی نمی توان از روش شناسی خردورزی سخن به میان آورد؛ زیرا شناخت روش زمانی معنای دارد که اولاً راه شناخت معلوم باشد؛ ثانیاً ابزار شناخت نیز مشخص باشد؛ ثالثاً با توجه به اینکه ممکن نیست روش بدون داشتن پیش فرض و مبانی به کار گرفته شود، باید در روش شناسی از مبانی خردورزی نیز بحث نمود. پژوهش حاضر نشان می دهد که خردورزی در انواع روش های تحقیق وجود دارد؛ هم در روش تعقلی، هم در روش تجربی و هم در روش نقلی و تاریخی. ابزار خردورزی منطق است که در سه قسمت مفاهیم و تعاریف، گزاره ها و قضایا، قیاس و استدلال هویداست. مبانی خردورزی در مبنای معرفت شناختی (امکان شناخت، و عدم انحصار شناخت در محسوسات)، هستی شناختی (رئالیسم، و انقسام موجود به مادی و مجرد) و انسان شناختی (دوبعدی بودن، اختیار، کرامت و خلافت الهیِ انسان) قابل بحث است.