تحلیل انتقادی عوامل برون دانشگاهی موثر بر رتبه جهانی دانشگاه های ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی چالش های بیرونی نظام آموزش عالی ایران بر اساس رتبه-بندی های جهانی است که از رویکرد تحقیق کیفی ازروش تحلیل گفتمان انتقادی روث وداک بهره گرفته است. مشارکت کنندگان در تحقیق، 16 نفر از صاحبنظران در موسسات پژوهشی و دانشگاهی مستقر در تهران بودند که به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در پژوهش، مصاحبه نیمه ساختارمند و همچنین تحلیل محتوای آثار مکتوب و سخنرانی های صاحبنظران منتخب بود. برای اعتبار سنجی داده ها در پژوهش حاضر از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها نیز از سه روش تحلیل موضوعی، تحلیل متن نوشتاری و روش تحلیل متون گفتاری استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد چالش های سیاست گذاری (تنوع و عدم هماهنگی در سیاست های نهادهای تعیین کننده خط مشی های آموزش عالی، کم توجهی به تعیین رسالت ها در سیاستگذاری، تخصصی نبودن و استفاده نکردن از نتایج پژوهش در فرآیند سیاستگذاری ها) ، چالشهای اقتصادی (کم توجهی به در آمدزایی دانشگاه ها در سیاست گذاری های اقتصادی کشور، کم توجهی به اقتصاد دانش بنیان به منظور توسعه اقتصادی کشور) و چالش های فرهنگی-اجتماعی (کم اهمیت بودن علم در جامعه ایران، کم توجهی به تربیت شهروند جهانی و توجه ویژه به «ما» محلی)، از جمله چالش های محیط بیرونی نظام آموزش عالی هستند که منجر به ضعف رتبه دانشگاه های کشور در رتبه بندی های جهانی شده اند. در این راستا، راهبردهایی به منظور بهبود رتبه دانشگاه های ایران در رتبه بندی های جهانی ارائه شده است.