مرجع روشن‌ضمیر

     وی پس از طی تحصیلات مقدماتی در زادگاه خویش، به دلیل اقامت آیت‌الله العظمی حائری یزدی به شهر اراک مهاجرت نمود و در پی تکمیل سطح در سال 1297 ش، در کلاس‌های فقه و اصول آیت‌الله العظمی عبدالکریم حائری یزدی شرکت کرد. 2‌
سال 1300 آیت‌الله العظمی حائری یزدی به قم رفت و به تاسیس حوزه علمیه مبادرت نمود و شخصا از آیت‌الله گلپایگانی برای حضور در حوزه دعوت نمود و ایشان در همان سال به قم عزیمت کرد و تدریس سطح را آغاز نمود.
پس از فوت آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی، آیت‌الله گلپایگانی به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.3 از اساتید آیت‌الله العظمی گلپایگانی می‌توان از آیت‌الله محقق غروی اصفهانی، محقق عراقی و آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی یاد کرد.4
درباره فقاهت و نیز پرهیزگاری و تواضع ایشان مطالب زیادی نقل می‌شود که از آن جمله می‌توان این مورد را گفت که: یکی از روحانیون شیراز به حضور معظم له مشرف شده و عرضه داشت که من مردم را از تقلید آیت‌الله العظمی حکیم به تقلید شما برگردانده‌ام. ایشان فرمودند: «مردم را در تقلید هرزه نکنید، طوری نکنید که مساله تقلید در میان مردم قداست خود را از دست بدهد.»5
از ایشان آثار زیادی به یادگار مانده است که می‌توان مدارس، مساجد، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و مراکز تبلیغی بسیاری را در داخل و خارج از کشور نام برد.6
آیت‌الله گلپایگانی دارای روحیه‌ای ضد ظلم و فساد بود و همواره در برابر مظالم رژیم پهلوی همانند یک مبارز در صحنه حضور می‌یافت. از جمله می‌توان موضع‌گیری ایشان را در رابطه با تصویب لایحه اصلاحات ارضی، مخالفت با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، مخالفت علیه انقلاب سفید، موضع‌گیری در برابر فاجعه 15 خرداد و مهاجرت علما به تهران، تبعید امام خمینی به ترکیه، مخالفت با دخالت اداره اوقاف رژیم پهلوی در امور حوزه‌های علمیه، تحریم حزب رستاخیز، حضور موثر در قیام 19 دی سال 1356 و وقایع پس از آن تا پیروزی انقلاب اسلامی را نام برد.7
پس از انتشار مقاله توهین‌آمیز به امام امت در روزنامه اطلاعات و کشتار مردم قم، آیت‌الله گلپایگانی که رخدادهای فاجعه‌بار قم را با حساسیت دنبال می‌کرد، اقدامات گوناگونی را به سامان آورد و از جمله ضمن ایراد سخنرانی‌های متعدد به تخطئه رژیم پهلوی پرداخت.
علاوه بر این، در سایر موارد نیز مواضع سیاسی آیت‌الله گلپایگانی نسبت به مسائل روز ایران و جهان اسلام همواره رژیم پهلوی را از ایشان بیمناک می‌ساخت. فی‌المثل مراسم نیایشی که در سال 1352 برای پیروزی مسلمانان در جنگ با اسرائیل برپا کرد واکنش قابل توجهی را به دنبال داشت.8
در خلال سال‌های خفقان پهلوی اول و دوم، آیت‌الله گلپایگانی همواره در مبارزه با سیاست‌های آن رژیم نقشی فعال داشت و پس از انقلاب اسلامی نیز همواره ایشان حمایت از نظام جمهوری اسلامی را وظیفه خویش می‌دانست و از هرگونه پشتیبانی از رزمندگان اسلام در جنگ با رژیم صدام دریغ نمی‌ورزید.
میان آن مرجع بزرگ و امام امت از دیرباز انس و الفت ویژه‌ای وجود داشت و پس از ارتحال امام، نماز با معنویت و پرشوری که توسط مرحوم آیت‌الله گلپایگانی بر پیکر مطهر امام راحل خوانده شد، همواره در یادها خواهد ماند.
سرانجام آن مرجع عالی‌قدر به سال 1372 در سن 95 سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییع کم‌نظیر در صحن مطهر حضرت فاطمه معصومه س‌ به خاک سپرده شد.
پی‌نوشت‌ها:
1. حضرت آیت‌الله گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، 1385، 1/11. 2. گلزار مشاهیر، مریم حاج شیخ محمد سعید نوری نشاط، برگ زیتون، تهران، 1377، ص 68. 3. گلزار مشاهیر، ص 68. 4. آیت‌الله حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد، ص 13. 5. همان، ص 20. 6 . گلزار مشاهیر، ص 68. 7 . آیت‌الله حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد، صص 24 الی 44. 8 . علی امینی به روایت اسناد ساواک، 2 / 472.


 پنجشنبه 12 دی 1387