دلباخته معنویت اسلامی

سید حسین نصر از جمله کسانی است که شدیدا علاقه به معرفت و معنویت اسلامی دارد. آموزه‏های معرفتی ـ معنوی او حاصل تحقیقات و تجربیات چهل ساله‏ای است که در دامان دو وجه دنیای معاصر ما، یعنی سنت و مدرنیته، به دست آمده است. نصر، یکی از برترین پژوهشگران زمینه‏های مطالعات اسلامی و مطالعات تطبیقی ادیان است. او حرکت مهمی را در تعلیم فلسفه اسلامی آغاز کرد. وی مهم‏ترین آموزه‏های فکری این تعلیم را از فیلسوفانی مانند ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا و ابن‏عربی دریافت کرد و سعی در بازخوانی اندیشه‏ های آنها نمود. لذا، می‏توان گفت که آموزه‏های فلسفی ـ عرفانی نصر از هستی‏ شناسی ابن‏سینا، حکمت اشراق سهروردی و حکمت الاهی ملاصدرا و عرفان ابن‏ عربی اخذ شده است. نصر، عنصر معنوی در فرهنگ اسلامی را برای مواجهه با غرب کافی می‏داند و رمز مشکلات گذشته و اکنون مسلمانان را در فراموشی این عنصر می‏داند. او همچنین شیفته عرفان اسلامی است و همه مسائل بشری را تحت پناه آن می‏بیند. دغدغه فکری او دفاع از سنت ایرانی ـ اسلامی است وشدیدا از آموزه‏های اشراقی در جهت تکمیل باورهای خود تأثیر پذیرفته است. محورهای منظومه فکری نصر، شریعت، سنت، امر قدسی و... است. شریعت (وسیله‏ای است که به کمک آن، توحید در حیات بشری محقق می‏شود)، سنت (اصولی است که انسان را به عالم بالا پیوند می‏دهد و همانند دین، در آن واحد، هم حقیقت است و هم حضور)، امر قدسی (که به عبارتی همان مسئله خلیفة‏اللهی انسان بر روی زمین است که نصر از آن با تعبیر امر قدسی یاد می‏کند). و محورهای دیگر در یک افق به سرانجام می‏رسد و آن «معرفت و معنویت» است. او معتقد است که اگر ذهن و قوای عقلانی، برده آن استدلال‏گراییِ سیری‏ناپذیری شود که همه چیز را در کام خود فرو می‏برد و همانند یک اسید، بافت‏های زنده جهان انسان و طبیعت را آتش می‏زند، هیچ‏گاه نمی‏تواند به معرفت حقیقی دست یابد.