پژوهش های جغرافیایی

پژوهش های جغرافیایی

پژوهش های جغرافیایی 1380 شماره 41 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نگرشی بر نظام برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران نظام برنامه ریزی نظام تصمیم گیری مدلهای برنامه ریزی توسعه سطوح برنامه ریزی برنامه ریزی توسعه روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 422 تعداد دانلود : 257
رشد و توسعه روستاها نیازمند برنامه ریزی و همچنین نظام برنامه ریزی جامع و کار آمد است. علیرغم سابقه بیش از پنجاه سا له برنامه ریزی توسعه در کشور، نظام برنامه ریزی توسعه ملی و توسعه روستایی دارای نارسائیهای اساسی است. این تحقیق با هدف شناخت، نقد و تحلیل نظام برنامه ریزی روستایی کشور و با استفاده از روش تطبیقی- مقایسه اس انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که فقدان برنامه ریزی و تهیه برنامه های پنج ساله توسعه در سطح محلی، عدم وجود رابطه منطقی بین سطوح ملی، منطقه ای و محلی برنامه ریزی و حاکمیت تصمیم گیری بالا به پایین در این زمینه، حاکمیت برنامه ریزی بخشی در ساختار نظام برنامه ریزی روستایی، عدم مشارکت مردم و سازمانهای غیر دولتی در برنامه ریزی روستایی و همچنین فقدان مدیریت یکپارچه در برنامه ریزی و توسعه نواحی روستایی ، مهمترین ویژگیها و یا بعبارتی نارسائی های نظام برنامه ریزی روستایی کشور است. از آنجا که بسیاری از نکامیهای برنامه های توسعه روستایی در کشور ، با این نارسائیها در ارتباط است، اصلاح نظام برنامه ریزی توسعه روستایی ضروری می باشد. در این راستا اقداماتی مانند: تهیه و اجرای برنامه های پنج ساله توسعه در سطح محلی همانند سطح ملی و منطقه ای ، برقراری روند تصمیم گیری پایین به بالا و بالا به پایین در نظام برنامه ریزی، تلفیق برنامه های بخش عمران روستایی با ایجاد شورای تلفیق برنامه های عمران روستایی در نظام برنامه ریزی ، تشویق و نهادینه کردن مشارکت مردم در تهیه ، تصویب ، نظارت و اجرای برنامه های و ایجاد مدیریت یکپارچه توسعه روستایی با ایجاد سازمان عمران و توسعه روستایی در سطح ملی، استانها و شهرستانها می تواند در بهبود نظام برنامه ریزی و دستیابی به توسعه مؤثر باشد.
۲.

طبقه بندی رقومی ایستگاههای اقلیمی منتخب در ایران به روش لیتین اسکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بارش دما اقلیم ایران لیتین اسکی طبقه بندی رقومی طبقه بندی اقلیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 614 تعداد دانلود : 114
در این مقاله ضمن معرفی و تشریح روش طبقه بندی رقومی لیتین اسکی، این روش برای طبقه بندی اقلیمی 48 ایستگاه منتخب در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. قابلیت رقومی روش مذکور، امکان بکارگیری نرم افزار spss را جهت انجام محاسبات و عملیات طبقه بندی فراهم کرده است. نتایج حاصل از کاربرد این روش بر روی 48 ایستگاه منتخب حاکی از آن است که: داده های اقلیمی 48 ایستگاه منتخب، در 38 نوع اقلیم فرعی جای گرفته اند که این خود نشان دهنده تنوع اقلیمی نسبتاٌ زیاد است. این تنوع اقلیمی از یک طرف ناشی از قابلیت روش طبقه بندی لیتین اسکی جهت نمایش جزئیات اقلیمی و از طرف دیگر بدلیل موقعیت و وسعت کشور ایران می باشد؛ البته این تنوع اقلیمی بیشتر در ارتباط با نوسانات مکانی عنصر بارش بوده، بطوریکه در ایستگاههای منتخب، تمامی طبقات اصلی بارش که لیتین اسکی برای کره زمین در نظرگرفته، وجود دارد. جزئیات و نتایج حاصل از بکارگیری این روش بر روی ایستگاهها بصورت یک جدول ارائه شده است.
۳.

پژوهشی در توسعه و نابرابری در مناطق روستایی (روستاهای برگزیده شهرستان مرند)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: توسعه توسعه روستایی درآمد نابرابری رفاه ثروت تغییر اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 22 تعداد دانلود : 78
توسعه مناطق روستایی کشور، یکی از محورهای اصلی سیاست دولت بعد از انقلاب بوده است. این مقاله قصد دارد تا اثرات سیاستهای توسع? روستایی بعد از انقلاب را بر روستاییان با تأکیید بر متغیرهای در آمد، ثروت و رفاه و با بهره گیری از روش مقایسه ای « واقعه پس از رویداد» در شش روستای برگزیده در شهرستان مرند مورد بررسی قرار دهد. این بررسی نتیجه میگیرد که علیرغم تلاش و فعالیت مستمربرای توسعه روستاها از طریق اجرای برنامه های متفاوت توسعه روستایی، فرآیند تغییر روستایی بدلیل وجود و استمرار ساختارهای اقتصادی – اجتماعی و جغرافیایی - طبیعی پیشین از قبیل توزیع نابرابر اشکال ثروت ، عدم تغییر بنیادی در قشربندی اجتماعی، تفاوتهای منطقه ای (روستایی) از نقطه نظر عوامل بالقو? توسعه ای و غیره، بیشتر گرایش به ثمر دهی به روستاهایی با پتانسیل های توسعه ای بالاتر و روستائیانی با زمینه های اجتماعی و اقتصادی بهتر دارد.
۴.

تأثیر احداث ساختمانهای بلند مرتبه بر کاربریهای شهری مطالعه موردی: مناطق 1.2و3 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حمل ونقل کاربری شهری تأسیسات زیربنایی تراکم ساختمانی بلندمرتبه سازی ساختمان بلند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 675 تعداد دانلود : 19
رشد شتابان و بی رویه جمعیت در شهرهای بزرگ و به تبع آن نیاز به مسکن در سطح وسیع ، از یک سو و نیز جلوگیری از گسترش افقی شهرها از سوی دیگر ، احداث ساختمانهای بلند را بعنوان راه حلی در مقابل مسئله زمین ضروری ساخته است. امروزه ، اساس بسیاری از طرحهای شهری این است که با افزایش تراکم و احداث ساختمانهای بلند، تا آنجا که ممکن است از سطح زیر بنای همکف کاسته تا بتوان جمعیت زیادتری را اسکان داده و از زمین برای تأمین فضای باز عمومی و خدمات مورد نیاز و نیز استفاده بهینه از تاسیسات زیربنایی شهری استفاده نمود. با این هدف، در حال حاضر شهرهای ما خصوصاً شهر تهران شاهد رشد و گسترش روز افزون ساختمانهای بلند بر عرصه خود می باشد و این در شرایطی صورت می پذیرد که ضوابط و مقررات کنترل کننده ای در این زمینه وجود ندارد. بررسیهای انجام شده در مورد ساختمانهای بلند ساخته شده در سطح شهر تهران نیز حاکی از وجود مسائل و مشکلات عدیده ای در تعداد قابل توجهی از آنهاست که این امر خود معلول عدم رعایت ضوابط و مقررات شهر سازی در خصوص مکانیابی و احداث اینگونه بناها در سطح شهر می باشد.
۵.

بررسی روابط میان اقوام ساکن در منطقه کوهستانی تالش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقوام منطقه ای واگرایی همگرایی تنش های منطقه ای کوههای تالش توانهای محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 350
منابع موجود در کره زمین ، محدود و انسان دارای نیازهای نامحدود است. در میان منابع طبیعی، مراتع از جمله مواهب الهی است که در اختیار بشر قرار داده شده و در صورت استفاده نادرست، پس از مدتی از بین خواهد رفت. جلوه هایی از این استفاده نادرست، در ارتفاعات دامنه های شرقی و غربی کوههای تالش دیده می شود که مورد مطالع? این مقاله است . تحقیق حاضر تلاش دارد که با توجه به فزونی گرفتن دامنه اختلافات بین دامداران منطقه در سالهای اخیر ، به بررسی توانهای محیطی منطقه پرداخته و به این سئوال پاسخ دهد که تا چه اندازه این امکانات محیطی برای دامداران و ساکنان منطقه که جهت استفاده از آن با هم به رقابت می پردازند، دارای اهمیت حیاتی است. همچنین علل و عوامل بروز ناهنجاریها در روابط اجتماعی میان ساکنان منطقه را شناسایی کرده و جهت رفع یا کاهش این تنش ها و ایجاد همگرایی بیشتر میان ساکنان، راهکار و پیشنهادهایی ارائه نماید. برای رسیدن به این هدفف از روشهای مطالعات کتابخانه ای ، مشاهده عینی از منطقه و پرسشگری محلی استفاده شده است. با انجام این تحقیق روشن گردید که علیرغم اقدامات دولت، از جمله ایجاد پاسگاه تلفیقی در مراتع ییلاقی مورد منازعه و صدور پروانه چرا برای دامداران، باز دامنه این اختلافات گسترده است. از طرفی با ملی شدن مراتع در سال 1341 و ایجاد اداره کل منابع طبیعی، حساسیت دامداران نسبت به تملک مراتع بیشتر شده و آن عرف سنتی دامداری و رعایت حسن همجواری که در گذشته وجود داشت، از میان رفته است و مسئولین ذیربط، تا به حال موفق به ارائه راه حل مناسبی جهت خنثی نمودن این تنش ها نشده اند. با توجه به مناسبات اجتماعی میان اقوام در منطقه و بررسی سابقه روابط حسنه میان آنان که طی سالهای اخیر مخدوش شده، راهکارهایی ارائه گردیده است.
۶.

ناحیه بندی اگروکلیمایی استان همدان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی با تأکید بر گندم دیم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همدان گندم سیستم اطلاعات جغرافیایی اگروکلیماتولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 149 تعداد دانلود : 137
یکی از ارکان اولیه برای برنامه ریزی زراعی، تعیین و شناسایی واحدهای اگروکلیمایی است. منظور از واحدهای اگروکلیمایی، واحدهایی است که عوارض زمینی و عناصر اقلیمی در آنها بصورت یکپارچه در نظر گرفته شده و هر واحد از نظر این ویژگیها ، خصوصیات متفاوتی را داراست . در مطالع? حاضر که در استان همدان صورت گرفته ، از عوامل زمینی : توپوگرافی ، شیب، تیپ اراضی ، عمق و بافت خاک و از عناصر اقلیمی: مقدار بارش سالانه، دمای سالانه و تبخیر و تعرق بالقوه در نظر گرفته شده است. با استفاده از توابع ویژ? سیستم های اطلاعا جغرافیایی ، ابتدا متناسب با قابلیت کشت گندم دیم، به لایه ها ارزش وزنی داده شده و سپس در یک نقش? نهایی با یکدیگر ترکیب شده اند. نقش? نهایی نشان دهند? قابلیت مناطق مختلف استان همدان به کشت گندم دیم است . نتایج، بیانگر دقت نقش? تهیه شده و همچنین توانمندی سیستم های اطلاعات جغرافیایی در تحلیل یکپارچه و ارائ? واحدهای همگن اگروکلیماتولوژی می باشد.
۷.

بررسی و شناخت صنایع دستی ( قالیبافی) در روستاهای حاشی؟ غربی دشت کویر به منظور توسعه و احیاء آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قالیبافی گرمسار ورامین حبله رود تعالی قالیبافی جاده شاه عباسی زمرد چشمه نادی شورقاضی ایوانکیف ایوانکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 537 تعداد دانلود : 347
بخش ایوانکی یکی ازسه بخش شهرستان گرمسار است. در این بخش، یازده روستا با حدود 2000 نفر جمعیت استقرار یافته اند . روستاهای این بخش در سه گروه اقتصادی بر اساس یافته های تحقیق طبقه بندی می شوند: گروه اول ، از لحاظ سطح زندگی از یک رفاه نسبی برخوردار می باشند، گروه دوم از لحاظ سطح زندگی در درجه دوم قرار دارند و گروه سوم را روستاهای نسبتاٌ محروم تشکیل می دهند. محدودیت آب، خاک، اقلیم ، فناوری ، علم، سرمایه و مدیریت موجب گردیده که توسعه روستائی را پوشش دهد، متأسفانه در سالهای اخیر به جهت افزایش قیمت مواد اولیه و پائین بودن کیفیت تولید از رونق افتاده و در حال منسوخ شدن می باشد. در این تحقیق ضمن شناخت محیط طبیعی،انسانی و اقتصادی ناحیه مورد مطالعه ، راهکارهائی به منظور تعالی و توسعه صنایع روستائی بخصوص قالیبافی ، در روستاهای مورد نظر ارائه گردیده است.
۸.

جغرافیای پزشکی سرطان مری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران توزیع جغرافیایی بیمارستان امام خمینی «ره» سرطان مری جغرافیای پزشکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 147 تعداد دانلود : 265
در بین کشورهای جهان، ایران یکی از کشورهایی است که دارای بیشترین میزان شیوع بیماری سرطان مری می باشد. در این پژوهش با توجه به اهمیت شناخت ابعاد بیماری مذکور جهت مطالعات اپیدمیولوژیکی ، ویژگیهای بیماران مبتلا مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر پراکندگی و توزیع جغرافیایی بیماران بر اساس محل تولد، به نقش عوامل محیطی و اقلیمی مؤثر و نحوه معیشت آنان نیز توجه شده است. روش پژوهش ، توصیفی بوده و در آن 322 پرونده پزشکی موجود در بخش مدارک پزشکی مجتمع بیمارستانی امام خمینی «ره» مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات و داده های لازم، استخراج و با استفاده از مصاحبه با بعضی از بیماران، تکمیل و جدولهای نهایی تهیه گردید. پس از کد گذاری و رقومی کردن پرسشنامه ها، با استفاده از نرم افزار(spss )، تجزیه و تحلیل و نتیجهگیری بعمل امد . نتایج حاصل از بررسی مورد نظر نشانگر افزایش بیماری سرطان مری د رعرضهای بالاتر از 32 درجه جغرافیایی بویژه در استانهای شمال کشور و اطرف دریاچه خزر است که شاید حاکی از احتمال تأثیر زمینه های محیطی، شرایط جغرافیایی و نوع اشتغال در گسترش بیماری سرطان مری باشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۳