علوم رفتاری (International Journal of Behavioral Science)

" مقدمه: این مطالعه با هدف بررسی اثر حالت­های خلقی مثبت و منفی بر پاسخ­های قلبی­- عروقی و نقش تعدیل­کننده ابعاد شخصیتی برون­گردی و نوروزگرایی انجام شد. روش: ابتدا 654 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه تربیت مدرس، نسخه تجدیدنظرشده پرسش­نامه شخصیتی آیزنک را تکمیل نمودند؛ سپس بر اساس نمره‌های نهایی دو بُعد شخصیتی برون­گردی و نوروزگرایی، 4 گروه برون­گرد، درون­گرد، نوروزگرا و پایدار هیجانی (هر گروه 30 نفر؛ مجموعاً 120 نفر) انتخاب شدند. کاربندی آزمایشی در مورد هر یک از آزمودنی‌ها در دو جلسه با فاصله دو تا چهار هفته، اعمال گردید؛ بدین ترتیب که در یک جلسه خُلق مثبت و در جلسه دیگر، خُلق منفی به آنها القا شد. میزان فشار خون و ضربـان قلب آزمودنی­هـا در پیش و پس از فرآیند القـای خلق، اندازه­گیری و ثبت گردید. یافته­ها: در مورد همه آزمودنی­ها، در موقعیت خُلقی مثبت در مقایسه با موقعیت خُلقی منفی، میزان فشار خون سیستولی نسبت به میزان آن در مرحله خط پایه کاهش بیشتری داشت. در موقعیت خُلقی منفی در مقایسه با موقعیت خُلقی مثبت، میزان ضربان قلب نسبت به میزان آن در مرحله خط پایه با افزایش همراه بود. امّا ابعاد شخصیتی برون­گردی یا نوروزگرایی این آثار را تعدیل نکردند . نتیجه­گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، می­توان از شیو­های القای خُلق، در راستای بهبود سلامت افراد بهره گرفت. "

" مقدمه: این پژوهش با هدف بررسی و مدل­یابی تاثیر مستقیم و غیرمستقیم خوداثرمندی اجتماعی بر احساس تنهایی نوجوانان انجام شد. روش: آزمودنی­های این پژوهش، 946 نفر از دانش­آموزان مقطع دبیرستان و پیش­دانشگاهی شهر تهران بودند که به­روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش­نامه اجتناب اجتماعی، پرسش­نامه حمایت اجتماعی کودکـان و نوجوانـان، پرسش­نامه طرد هم­سالان و پرسش­نامه خوداثرمندی کودکان و نوجوانان بود. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزار SPSS AMOS استفاده شد. یافته­ها: تاثیر مستقیم خوداثرمندی اجتماعی بر احساس تنهایی نوجوانان معنی­دار بود و تاثیر غیرمستقیم آن، از طریق اثر معنی­دار در اجتناب اجتماعی و حمایت اجتماعی تایید شد. نتیجه­گیری: خوداثرمندی اجتماعی از طریق اجتناب اجتماعی و حمایت اجتماعی در احساس تنهایی نوجوانان تاثیر مستقیم و غیرمستقیم دارد. از این رو در بحث پیشگیری از آسیب­های ناشی از احساس تنهایی در نوجوانان، خوداثرمندی اجتماعی و متغیرهای وابسته به آن می­توانند مورد توجه قرار گیرند. "

"مقدمه: این پژوهش، به­منظور بررسی رابطه بین راهبردهای یادگیری (شناختی و فراشناختی) و سبک­های اسناد (درونی و بیرونی) انجام گرفت. روش: در این مطالعه که از نوع همبستگی بود، آزمون­های راهبردهای یادگیری کرمی و سبک اسناد سلیگمن در مورد 384 دانش­آموز مقطع متوسطه شهرستان شیروان به اجرا درآمد. در تحلیل فرضیه­ها از برنامه­های آماری SPSS 11.5 و آزمون t ، تحلیل واریانس یک­طرفه و مجذور کای استفاده شد. متغیرهای مربوط به ابعاد اسناد در دو موقعیت درونی و بیرونی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها: میزان استفاده دانش­آموزان دختر از راهبردهای یادگیری، هم در حوزه شناخت و هم در حوزه فراشنـاخت، از پسران بیشتر بود. همچنین دانش­آموزان دارای سبک اسناد درونی به­طور معنی­داری بیشتر از دانش­آموزان دارای سبک اسناد بیرونی از راهبردهای فراشناختی یادگیری استفاده کردند. نتیجه‌گیری: دختران دانش‌آموز از راهبردهای یادگیری بیشتر از پسران استفاده می­کنند. احتمال می­رود که انتساب­های درونی و راهبردهای فراشناخت در افزایش موفقیت و خودکارآمدی تحصیلی، یادگیری‌ عمیق‌تر و عزت­نفس دانش­آموزان موثر باشند. "

" مقدمه: تحقیق حاضر با هدف مقایسه سبک‌های اسنادی و سبک‌های یادگیری همگرا- واگرا در دانشجویان افسرده و عادی انجام شد. روش: این پژوهش از نوع علّی- مقایسه­ای است که با نمونه­گیری در دسترس، سبک یادگیری و سبک اسنادی 170 دانشجو در مقطع کارشناسی را به کمک پرسش­نامه سبک­های یادگیری کلب (LSI) و پرسش­نامه سبک­های اسنادی (ASQ) برای وقایع خوشایند و ناخوشایند سنجید. افراد به کمک پرسش­نامه افسردگی بِک به دو گروه افسرده (45 نفر) و عادی (125 نفر) تقسیم شدند. داده­های به­دست­آمده با آزمون من- ویتنی و مجذورکای تجزیه و تحلیل شدند. یافته­ها: دانشجویان افسرده در مقایسه با دانشجویان عادی، در موقعیت­های مثبت از اسناد درونی و پایدار کمتری استفاده کردند و بین دو گروه از لحاظ سبک اسنادی کلی- اختصاصی در موقعیت مثبت تفاوت معنی­داری وجود نداشت. درصورتی­که در موقعیت منفی، دانشجویان افسرده در مقایسه با دانشجویان عادی از اسناد درونی بیشتری استفاده کردند و در سایر ابعاد اسنادی تفاوتی با هم نداشتند. به­علاوه، بین گروه افسرده و غیرافسرده در استفاده از سبک یادگیری (همگرا- واگرا) تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. همچنین افراد دارای سبک یادگیری همگرا در مقایسه با افراد دارای سبک یادگیری واگرا، در موقعیت­های منفی از اسنادهای بدبینانه بیشتری استفاده نکردند. نتیجه­گیری: شنـاخت سبک اسنـادی و الگوی یادگـیری افـراد می­تواند به­عنوان دو متغیر مهم شناختی در فهم آسیب­پذیری شناختی اختلالات هیجانی نقش مهمی ایفا کند. "

"پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان فعالیت سیستم­های مغزی/رفتاری و ابعاد کمال­گرایی در مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب و افراد سالم، برای توصیف دقیق­تر نیمرخ روانی بیماران کرونری قلب به اجرا درآمد. روش: 50 مرد متأهل با میانگین سنی 53 سال دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر از آن و مبتلا به بیماری کرونری قلب که برای اولین بار در بخش قلب یکی از بیمارستان­های تهران بستری شده بودند؛ و 50 مرد مراجعه­کننده به یک کلینیک دندانپزشکی که از نظر متغیرهای گروه سنی، تأهل و سطح تحصیلات با گروه بیماران یکسان شده بودند، پرسش­نـامه­های بازداری/ روی­آوری کارور و وایت و کمال­گرایی چندگانه هویت و فلت را تکمیل کردند. یافته­ها: مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب در مقایسه با افراد سالم، سیستم فعال­ساز رفتاری غالب و فعال­تری داشتند. همچنین مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب در دو بُعد کمال­گرایی خویشتن­مدار و کمال­گرایی دیگرمدار به­طور معنی­دار بیش از افراد سالم واجد ویژگی­های کمال­گرایی بودند. در گروه مردان مبتلا به بیمـاری کرونری قلب­، همبسـتگی میـان خرده­مقیاس­های سیستم فعال­ساز رفتاری و ابعاد سه­گانه کمال­گرایی بیشتر از افراد گروه سالم بود. نتیجه­گیری: اجزای خاصی از ساختار الگوی رفتاری ریخت A با اختلالات کرونری قلب به­صورت اختصاصی رابطه دارند. بنابراین فعـالیت سیستم فعـال­ساز رفتاری و ابعاد کمـال­گرایی می­توانند مؤلفه­های مناسبی در تحلیل­های روان­شناختی بروز بیماری کرونری قلب باشند. "

" مقدمه: هدف پژوهش حاضر، بررسی پایایی (همسانی درونی)، روایی سازه، روایی همگرا و تفاوت‌های جنسیتی موجود در مقیاس ""اقدام برای رشد شخصی"" در دانشجویان ایرانی بود. روش: 205 دانشجوی دانشگاه تهران (117 دختر و 88 پسر) وارد مطالعه شدند. از همه آزمودنی­ها خواسته شد تا به مقیاس 9‌ماده‌ای ""اقدام برای رشد شخصی"" به همراه مقیاس‌های رضایت‌مندی از زندگی، عواطف منفی و مثبت، بهزیستی روان‌شناختی و اجتماعی پاسخ دهند. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، آزمون t برای گروه‌های مستقل و تحلیل‌ همبستگی با اصلاح بونفرونی استفاده شد. یافته­ها: همسانی درونی این مقیاس معادل 87/0 به­دست آمد که نشان از اعتبار مطلوب این مقیاس در نمونه حاضر داشت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی مبین آن بود که این مقیاس در نمونه پژوهش حاضر از ساختاری تک­‌عاملی برخوردار است. این نتیجه توسط تحلیل آماری تاییدی نیز تایید شد. همبستگی­های بین این مقیاس و مقیاس­های روایی همگرا معنی­دار و در جهت مورد انتظار بود. نتیجه­گیری: مقیاس PGI در دانشجویان ایرانی از ساختاری تک‌عاملی و اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است. "

"مقدمه: هدف این مطالعه رواسازی نسخه ایرانی پرسش­نامه ارزیابی دانشجویان از کیفیت تدریس و آزمون مقدماتی الگوی مارش در ارزشیابی کیفیت تدریس بود. روش: در کل 339 دانشجوی دانشگاه سمنان در این مطالعه شرکت داشتند. شرکت­کنندگان پرسش­نامه ارزیابی دانشجویان از کیفیت تدریس را تکمیل نمودند و نمرات امتحان پایان­ترم آنها جمع­آوری شد. تحلیل عاملی اکتشافی، همبستگی سئوال- نمره­ی کل و تحلیل اعتبار برای بررسی ویژگی­های روان­سنجی ابزار اجرا شد. تحلیل عاملی تاییدی، به­منظور فراهم آوردن شواهد روایی اجرا شد. یافته­ها: تحلیل عاملی اکتشافی، مدلی 6عاملی را آشکار کرد. درحالی­که مدل 6عاملی با روش تحلیل عاملی تاییدی برازنده نبود. هماهنگی درونی پرسش­نامه ارزیابی دانشجویان از کیفیت تدریس بالا بود (936/0= α ). نمرات ارزیابی از کیفیت تدریس با پیشرفت تحصیلی دانشجویان به­طور معنی­دار مرتبط بود (05/0= r ). نتیجه­گیری: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، ساختار 9عاملی مارش را تایید نمی­کند، اما با این دیدگاه مارش که کیفیت تدریس سازه­ای چندبُعدی است، همسو است. بر پایه نتایج، استفاده از این ابزار برای ارزیابی کیفیت تدریس اساتید و تفسیر آن باید با احتیاط همراه باشد. "

" مقدمه: هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر عملکرد کلی خانواده بر وضعیت هویت دانش­آموزان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان بود. روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. بدین منظور 140 دانش‌آموز دختر پایه­های اول تا سوم دبیرستان به­روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ‌چندمرحله‌ای انتخاب شدند که پس از حذف پرسش­نامه‌های ناقص، تعداد 121 پرسش­نامه برای تجزیه و تحلیل پذیرفته شد. ابزار‌های مورد استفاده در این پژوهش، پرسش­نامه سنجش خانواده (FAD) و پرسش­نامه سنجش حالات هویت بنیون و آدامز (EOM-EIS2) بود. داده‌های به­دست­آمده با روش­های آماری تحلیل عوامل (با استفاده از روش چرخشی واریماکس) و تحلیل مانوای تک­گروهی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها: بین عملکرد کلی خانواده و 3 وضعیت هویت آشفته، تعلیق در هویت­یابی، و هویت زودشکل­گرفته رابطه معنی­داری وجود دارد، اما بین عملکرد کلی خانواده و هویت تحقق­یافته، رابطه معنی­داری وجود ندارد. نتیجه­گیری: نه تنها عامل عملکرد خانواده بلکه عوامل فرهنگی و میزان جدایی فردیت نیز در دستیابی به هویت بسیار موثر هستند و می­توانند در شکل­گیری هویت تأثیرگذار باشند. از طرف دیگر، باید به تاثیر کودک بر رفتار والـدین و دوجـانبه بودن روابط والـدین- نوجوان در مورد رفتـارهـای مشکل­آفرین و هویت­یابی در دوران نوجوانی نیز توجه شود. "

" مقدمه: این پژوهش به بررسی اثربخشی آموزش مهارت­های هیجانی- اجتماعی به معلمین زن و مرد در رشد مهارت­های هیجانی- اجتماعی آنان پرداخت. روش: مطالعه از نوع طرح­های آزمایشی است که در آن 68 معلم پایه­های چهارم و پنجم ابتدایی با حداقل 10 سال سابقه تدریس و مدرک لیسـانس به­صورت تصادفی در دو گروه کنترل (18 زن و 16 مرد) و آزمایش (20 زن و 14 مرد) قرار گرفتند. ابزار سنجش مهارت­های هیجـانی- اجتمـاعی، پرسش­نامه هوش هیجانی- اجتماعی بار- ان بود که دارای 90 گویه و 5 عامل درون­فردی، بین­فردی، سازگاری، مدیریت استرس و خُلق عمومی است که توسط سموعی هنجاریابی شده است. مهارت­های هیجانی- اجتماعی در 10 جلسه 2ساعته در حوزه مهارت­های درون­فردی و بین­فردی آموزش داده شد. یافته­ها: عملکرد گروه آزمایش در مهارت­های هیجانی- اجتماعی کلی و خرده­مولفه­های آن نسبت به عملکرد گروه کنترل بیشتر و تفاوت بین دو گروه معنی­دار است. این نتایج پس از 4 ماه در مهارت­های هیجانی- اجتماعی کلی و خرده­مولفه­های آن، کاهش معنی­داری نشان نداد. نتیجه­گیری: طراحی برنامه‌هایی برای آموزش معلمان می­تواند کمک بالقوه سودمندی برای رسیدن به ابعاد گوناگون هوش هیجانی- اجتماعی نماید. نخستین گام در اجرای برنامه­های یادگیری هیجانی- اجتماعی، درگیر نمودن معلمان با این مهارت­ها و رشد توانمندی­های هیجانی- اجتماعی آنان است. "

" مقدمه: این مطالعه با هدف شنـاسایی عوامل شخصیتی و رویدادهـای پیش­بینی­کننده اقدام به خودکشی انجام شد. روش: این مطالعه توصیفی- همبستگی روی مجموعا 148 نفر انجام شد که شامل 74 مرد و زن اقدام­کرده به خودکشی و 74 مرد و زن همتـا و اقدام­نکرده بودند. برای جمع­آوری اطلاعات از پرسش­نامه شخصیتی چندمحوری ­میلون2 و چک­لیست رویدادهای منفی زندگی استفاده شد. یافته­ها: از بین الگو­های ناسازگار شخصیتی، اختلالات شخصیتی مرزی، ضداجتماعی، خودشیفته، منفعل و آزارگر، اضطرابی و افسرده در میان افراد اقدام­کرده بیش از گروه اقدام­نکرده مشاهده شد. در ضمن اقدام ­ کرد­گان تجارب منفی بیشتری را در زندگی تجربه کرده بودند. نتیجه­گیری: از بین اختلالات روانی، اختلالات شخصیتی اضطرابی، خودشیفته و ضداجتماعی و از بین رخدادهای منفی زندگی، درگیری شدید با خانواده و سرزنش و تحقیر، دارای بیشترین توان پیش­بینی اقدام به خودکشی هستند. "

" مقدمه: اضطراب پیامد مشترک تمام اعمال جراحی است. روش‌های مکمل مانند ماساژ بازتابی و آرام­سازی سبب ایجاد راحتی، احساس آرامش، تصحیح اختلال در عملکرد فیزیکی، تغییر پاسخ‌های فیزیولوژیک و کاهش ترس همراه با نشانه‌های بیماری می­شود. پژوهشگران با هدف بررسی تأثیر ماساژ بازتابی و آرام­سازی بنسون بر کاهش اضطراب به این تحقیق اقدام کردند. روش: این پژوهش مطالعه­ای نیمه‌تجربی سه­گروهه و از نوع کارآزمایی بالینی است. جامعه پژوهش، زنان تحت اعمال جراحی شکم و بستری در بخش­های جراحی بیمارستان بودند. واحدهای پژوهش به­روش نمونه‌گیری غیرتصادفی آسان وارد مطالعه شدند و براساس قرعه‌کشی اولیه به­طور تصادفی در گروه­های آزمایشی ماساژ بازتابی پا و آرام‌سازی و نیز گروه شاهد قرار گرفتند. برای سنجش اضطراب از پرسش­نامه استانداردشده اسپیلبرگر و برای تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شد. یافته­ها: پس از استفاده از ماساژ بازتابی و آرام­سازی میزان اضطراب کاهش یافت، به­طوری­که اختلاف معنی‌‌داری بین میانگین میزان اضطراب‌ در دو گروه شاهد و ماساژ بازتابی پا؛ و دو گروه شاهد و آرام­سازی مشاهده شد (05/0> p ). بین میزان اضطراب قبل و بعد از هر بار مداخله در دو گروه ماساژ بازتابی پا و گروه آرام­سازی اختلاف آماری معنی­داری وجود نداشت (05/0< p ). نتیجه­گیری: ماساژ بازتابی و آرام­سازی در کاهش اضطراب بیماران جراحی شکم زنان مؤثر هستند، از این رو پیشنهاد می­شود که از این روش­های مکمل برای کاهش اضطراب استفاده شود. "

"مقدمه: با توجه به نقش رابطه کودک و والدین در رشد و تحول کودک، هدف این پژوهش بررسی نشانگان درونی­سازی­شده (اضطراب- افسردگی، افسردگی- کناره­گیری و شکایات جسمانی) در کودکان در رابطه با سبک­های فرزندپروری (مقتدرانه، مستبدانه و سهل­گیرانه) و تعیین سهم هر یک در پیش­بینی مشکلات کودکان بود. روش: به این منظور تعداد 271 نفر از مادران کودکان پسر 7 تا 9 سال مشغول به تحصیل در مدارس ابتدایی منطقه شش تهران به­روش نمونه­گیری خوشه­ای از بین کلاس­های مقاطع اول تا سوم از 4 مدرسه ابتدایی موجود در این منطقه انتخاب شده و با پرسش­نامه سبک­های فرزندپروری بامریند و فهرست رفتاری کودک ارزیابی شدند. نتایج با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تحلیل شد . یافته­ها: سبک فرزندپروی مقتدرانه با تمام نشانه­های درونی­سازی رابطه منفی معنی­دار و سبک فرزندپروری مستبدانه با تمام نشانه­ها رابطه مثبت معنی­دار داشتند. بر طبق نتایج تحلیل رگرسیون، سبک مقتدرانه پیش­بینی­کننده منفی معنی­دار و سبک مستبدانه پیش­بینی­کننده مثبت معنی­دار برای تمام نشانه­های درونی­سازی­شده است. نتیجه­گیری: یافته­های پژوهش همسو با بیشتر پژوهش­های قبلی در این زمینه است. به­طور کلی، به­نظر می­رسد که کنترل همراه با صمیمیت، مهم­ترین عامل در پیشگیری از نشانه­های درونی­سازی­شده باشد. "