مطالعات اخلاق کاربردی (اخلاق سابق)

مطالعات اخلاق کاربردی (اخلاق سابق)

اخلاق دوره جدید سال ششم بهار 1395 شماره 21 (پیاپی 43) (مقاله ترویجی حوزه)

مقالات

۱.

راهکارهایی در کنترل ذهن و خواطر نفسانی با تأکید بر منابع اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: خاطر نفس وسوسه اندیشه های نفسانی قوای نفسانی ذهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 185 تعداد دانلود : 28
روزانه اندیشه های بسیاری، اعم از آگاهانه یا ناآگاهانه از ذهن آدمی می گذرد و خاطرهای ناخوشایند سبب تحلیل قوا و ازبین رفتن سرزندگی و نشاط انسان می شود و انرژی قابل ملاحظه ای را از او می گیرد. ازاین رو، تصحیح و مدیریت اندیشه ها آرزوی دیرین انسان ها بوده است. همچنین، اصلاح و کنترل اندیشه ها برای حضورقلب یافتن در نماز اهمیت دارد. بحث ماهیت و حفظ خاطرها از مباحث علم النفس در فلسفه است که فیلسوفان گذشته، مانند ابن سینا و فارابی و فیلسوفان معاصر، همچون میرداماد و صدرالمتألهین;به آن توجه خاصی داشته اند. راه نفوذ شیطان در انسان نیز ازطریق همین اندیشه هاست؛ زیرا نفوذگاه شیطان اندیشه بشر است، نه بدن وی. روش انجام این تحقیق کتابخانه ای است و در این پژوهش بررسی و بهره گیری از نوشته های غیردینی، همچون کتاب های روان شناسی از نظر دور نمانده است. دستاوردها و یافته های مهم مقاله حاضر تبیین منشأ اندیشه ها و بیان راهکارهای عملی برای متعادل ساختن ذهن است. همچنین، بیان این راهکارها یکی از امتیازهای نوشتار حاضر است که آن را از بُعد صرفاً علمی خارج ساخته.
۲.

نگاهی به فواید و آثار فرزندآوری و فرزندپروری در آموزه های دینی با رویکردی اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: فرزندآوری فرزندپروری آثار تربیتی استحکام خانواده پاداش معنوی و رضایت مندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 596 تعداد دانلود : 274
هدف پژوهش حاضر بررسی دلایل نظری و معرفتی فرزندآوری و فرزندپروری در آموزه های دینی است. این پژوهش کیفی است و با روش توصیفی تحلیلی ضمن تبیین نگاه اسلام درباره فرزندآوری و فرزندپروری، به تبیین آثار اجتماعی، اخلاقی، خانوادگی و معنوی آن نیز می پردازد و مباحث معرفتی را با رویکردی روان شناختی تحلیل می کند. نتیجه های این پژوهش نشان می دهد که فرزندآوری و فرزندپروری در نگاه دینی جایگاه والایی دارد و در آموزه های دینی نگرش مثبتی به آن ها وجود دارد و یکی از هدف های اساسی تشکیل خانواده، فرزندآوری و افزایش نسل صالح است. در بسیاری از آیات و روایات از فرزند با تعابیری زیبا یاد شده است؛ مانند مایه امید و خوشبختی، نور چشم، نعمت الهی، هدیه الهی، میوه دل، یاری کننده، علت ثواب و پاداش اخروی و رحمت و غفران الهی، باعث خیر و برکت، باعث قوّت قلب و شکفتگی. همچنین، محروم بودن و دوربودن از فرزند، باعث غم، اندوه، ناامیدی و اضطراب معرفی شده است. فرزندآوری و فرزندپروری باعث استحکام خانواده، رضایتمندی از زندگی، تأمین بهداشت روان، توسعه رزق، رشد اجتماعی، افزایش مهارت، شکوفایی استعدادها، کسب معنویت، رضایت الهی، تقویت روابط اجتماعی و ... می شود.
۳.

مراحل تربیت انسان اخلاقی با تأکید بر نقش اراده(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: ماهیت اراده ضعف و قوت اراده مراحل تحقق اراده مراحل تربیت انسان با اراده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 598 تعداد دانلود : 708
انسان مختار آفریده شد و اراده ابزاری برای تحقق اختیار اوست. اختیار برای آدمی امکان گزینش یا ترک فعل را مهیا می کند و اراده آدمی این انتخاب را محقق می سازد. قرارگرفتن در مسیر تربیت صحیح احتیاج به اراده قوی دارد. مقاله حاضر با هدف شناسایی عوامل ضعف و قوت اراده و بررسی مراحل تربیت انسان اخلاقی تدوین شده است. این مقاله از نوع مقاله های کیفی است که به شیوه تحلیلی استنباطی، نخست با نگاهی فلسفی به تحلیل مبنایی از مراحل تحقق اراده در انسان می پردازد و پس از مشخص شدن جایگاه اراده، راهکارهایی برای تربیت انسانِ بااراده بیان می کند. در تحقق فعل و اراده انسان، قوای مدرکه و شوقیه و عامله نقش دارند و به ترتیب می توان از علت های ضعف و قوت اراده در سه حوزه شناختی و گرایشی و رفتاری سخن گفت. در بخش شناختی علت ضعف اراده، به کارنگرفتن صحیح عقل در تشخیص پدیده ها و در مدیریت خیال است. در بخش گرایشی، لذت سبب کشش اراده به سمت انجام فعل است و لذت دروغین نقش بسزایی در ضعف اراده دارد و در بخش رفتاری تمرین و پیدایش عادت به ثبات اراده کمک می کند. درمجموع، مراحل تربیت انسان اخلاقی براساس سه بخش بیان شده، به ترتیب شامل مرحله انسان متفکر و سپس انسان متذکر و درنهایت انسان عامل است. 
۴.

بررسی تطبیقی مؤلفه های اخلاقی نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت و اندیشه اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: فرانکفورت نظریه انتقادی فردیت آزادی دین گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 97 تعداد دانلود : 545
بدیهی است که علوم انسانی در زندگی نظری و عملی انسان تأثیر بسزایی دارد؛ چراکه نوع نگاه محقق به انسان و آرمان های اخلاقی او مسائل فراوانی از قبیل موضوع و روش و کاربرد را در علوم انسانی معین می کند و از سوی دیگر، رفتارها و باورها و حتی احساس های افراد براین اساس شکل می گیرد و تقویت می شود. ازاین رو بررسی علوم انسانی ضروری به نظر می رسد. در مقاله حاضر، برخی از مؤلفه های اخلاقی نظریهٔ انتقادی مکتب فرانکفورت از قبیل فردیت، آزادی، دین گرایی و خردگرایی که درحقیقت برگرفته از مبانی انسان شناسی اومانیستی این مکتب است، بررسی و درنهایت از نگاه دین اسلام و معارف حقه آن نقد خواهد شد.
۵.

سعادت از منظر ارسطو و ابن مسکویه رازی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: سعادت ارسطو ابن مسکویه خیر اعلی اعتدال فضیلت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 946
پرسش درباره مفهوم و مصداق سعادت ریشه در سرشت آدمی دارد. مقایسه اندیشه های دو اندیشمند صاحب نظر در این زمینه، یکی از یونان باستان و دیگری از حکمای اسلامی هم روزگار با ابن سینا، برای شناخت            نوآوری متفکران اسلامی در برابر ره آورد یونانیان در ساحت های گوناگون فلسفی بسیار اهمیت دارد. این جستار کوتاه به روش تحلیلی تطبیقی           است و پس از تأملی چند درباره مبانی فلسفی و اخلاقی هریک از این متفکران، شباهت ها و تفاوت های آن ها را درباره سعادت کاویده است. اگرچه ارسطو باتوجه کامل به مؤلفه های عقل و لذت و دوستی، نظریه فضیلت و سعادت را حول محور اعتدال تعریف می کند، به دلیل نگاه غیرتوحیدی اش به خدا و جهان و بی توجهی اش به معاد، قادر نیست مدل موفقی از                مفهوم و مصداق سعادت ارائه کند. برخلاف او ابن مسکویه با جهان بینی توحیدی می کوشد، همین معانی را برپایه شناخت نفس و عقل و شرع            تبیین کند. ابن مسکویه سعادت را به دو قسم دنیایی و آخرتی تقسیم و مصداق واقعی سعادت را قرب الهی معرفی می کند. هر دو متفکر بر تعریف سعادت به خیر متعالی (خیر اعلی) تأکید می ورزند؛ اما ازآنجاکه مبانی اندیشه                اخلاقیِ آن ها با یکدیگر متفاوت است، لوازم اندیشه آنان نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود.
۶.

«نگاهی به غایت گرایی قاعده نگر»(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: پیامد گرایی قاعده نگر قاعده های اخلاقی درستی نتیجه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 325 تعداد دانلود : 605
در اخلاق هنجاری، نظریه های وظیفه گرایانه در مقابل نظریه های پیامدگرایانه قرار می گیرند. درحالی که پیامد گرایی، اعمال درست را براساس غایت های خیر مشخص می کند، وظیفه گرایی مدعی است، غایت ها و وسیله های نیل به آن ها به خودی خود با عمل مرتبط اند و پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند؛ اما دراین بین، ویژگی های مهم دیگری نیز وجود دارند که تعیین کننده درستی و نادرستی اعمال اند. پیامد گرایی به دو شاخه پیامد گرایی عمل نگر و پیامد گرایی قاعده نگر تقسیم می شود و هردو در این توافق دارند که اعمال را باید براساس نتیجه ها و پیامدهای آن ها ارزیابی کرد؛ اما در اینکه معیار اصلی ارزیابی چیست، اختلاف دارند. براساس پیامد گرایی عمل نگر، داوری و ارزیابی شخصِ فاعل یا قضاوت خود فرد، ملاک تعیین کننده درستی یا نادرستی عمل است؛ اما براساس پیامدگرایی قاعده نگر، اصول کلی تعیین می کنند که انجام کدام عمل، درست است. در این مقاله پیامد گرایی قاعده نگر و انتقادهای وارد بر آن را بررسی می کنیم.
۷.

تحلیل کیفی جایگاه و اخلاق مادری در تفسیر نمونه.(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: مادر فرزند تفسیر نمونه تحلیل مضمون آیت الله مکارم شیرازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 601 تعداد دانلود : 869
نهاد خانواده به عنوان اساس بی بدیل جامعهٔ بشری حفظ، تداوم، پویایی و سلامت خود را مرهون مفهومی به نام «مادری» است. مادری از اندک مفاهیمی است که در همهٔ فرهنگ ها مقدس بوده و همین عامل، لزوم شناخت این مفهوم را در دین مبین اسلام دوچندان ساخته است. در این مقاله با روش تحلیل مضمون (تماتیک) و نرم افزار مکس کیو ای دی تن، مفهوم مادری با استناد به 45 آیه و براساس دیدگاه های آیت الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه بررسی شده است. مضمون های به دست آمده در پنج بخش حاکی از این است که جایگاه مادر و فرزندآوری و تربیت فرزند، بیشترین معانی را به خود اختصاص داده اند و بیشترین تأکید بر نیکی به مادر و شیردهی بوده است و دعای فرزند و ناباروری و معنویت مادر، فراوانی نسبتاً کمتری داشته اند؟؟؟؟جایگاه مادر و فرزندآوری و تربیت فرزند، بیشترین معانی را به خود اختصاص داده اند و بیشترین تأکید بر نیکی به مادر و شیردهی بوده است و دعای فرزند و ناباروری و معنویت مادر، فراوانی نسبتاً کمتری داشته اند
۸.

آسیب شناسی پدیدار شناسانه نقش اینترنت بر باورهای دینی جوانان(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: اینترنت فضای مجازی شبکه های اجتماعی باورهای دینی اخلاق پژوهش پدیدارشناسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 416 تعداد دانلود : 738
رسانه های جدید و در رأس آن ها شبکه های اجتماعی مجازی موجب نوسازی فرایندهای اجتماعی شده و نگرش ها و رفتارهای کاربران را تحت تأثیر قرار داده اند؛ ازاین رو، باید به نقش اینترنت در شکل گیری و یا تغییر اخلاق و باورها و نگرش های دینی جوانان، به عنوان اجتماعی از کاربران توجه بیشتری کرد. پژوهش حاضر تلاش می کند با استفاده از روش شناسی پدیدارشناختی به آسیب شناسی نقش اینترنت و شبکه های اجتماعی، مانند فیس بوک، لاین، [1] وایبر [2] و واتس آپ [3] در شکل گیری و یا تغییر اخلاق و باورهای دینی جوانان بپردازد. جامعهٔ این پژوهش شصت نفر استکه برای گردآوری اطلاعات از این افراد، روش مصاحبهٔ اکتشافی و نیمه ساختاریافته و همچنین نمونه گیری هدفمند و انتخابی به کار گرفته شد. برای جمع آوری اطلاعات، نخست مصاحبه ها ضبط و سپس تجزیه و تحلیل شد و نتیجه های پژوهش از درون داده ها و مصاحبه ها به دست آمد. پیامدهای منفی فضای مجازی براساس یافته های این پژوهش عبارت است از: رواج بی بندوباری و گسترش روابط نامشروع در بین جوانان در شبکه های اجتماعی، مانند فیس بوک، لاین و ...، تهدید بنیان خانواده، بلوغ زودرس در جوانان، هرزه نگاری، ضعف بینش دینی و سهل انگاری در انجام واجبات، بحران هویت در جوانان، تهاجم فرهنگی، انتشار هنجارهای غربی و دگرگونی در سبک زندگی جوانان، ترویج باورهای خرافی، ایجاد شبهات دینی، ترویج مدهای نامناسب لباس و گسترش بدحجابی.
۹.

رابطه عوامل فرهنگی مؤثر بر اخلاق شهروندی در شهر شاهین شهر(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: اخلاق شهروندی اخلاق شهروندی ارزش ها هنجارها باورها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 320 تعداد دانلود : 696
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رابطه عوامل مؤثر فرهنگی با اخلاق شهروندی در شهر شاهین شهر انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی شهروندان این شهر تشکیل دادند که از میان 143هزار و 308 شهروند، 71هزار و 357 نفر مرد و 71هزار و 951 نفر زن بودند. در این پژوهش حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 383 محاسبه و جامعه نمونه با روش نمونه گیری تصادفی، متناسب با حجم جامعه آماری انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته در چهار بُعد ارزش ها، هنجارها، باورهای فرهنگی و تعهدهای اخلاقی شهروندان بود که روایی ظاهری و محتوایی آن تأیید و روایی سازه آن توسط تحلیل عاملی انجام و پایایی ابزار برابر 96/0 برآورد شد. نتایج تحقیق نشان داد، ضریب همبستگی بین عوامل فرهنگی ( 654/0=r) با اخلاق شهروندی در شاهین شهر معنا دار بوده است. یافته ها نشان داد، بین عوامل فرهنگی، یعنی ارزش ها و هنجارها و باورها، با اخلاق شهروندی به ترتیب ( 421/0=r) و (621/0=r) و ( 634/0=r) رابطه معنادار وجود دارد.  
۱۰.

بررسی پایبندی دانشجویان کارشناسی حسابداری به اخلاق حرفه ای(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: اخلاق حسابداری اخلاق حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 640 تعداد دانلود : 660
اخلاق در هر حرفه ای لازم است و اهمیت آن در حسابداری و حسابرسی نیز انکارناشدنی است. این مقاله با هدف بررسی و تعیین سطح پایبندی به اخلاق حرفه ای دانشجویان کارشناسی حسابداری در زمان کنونی و تصمیم گیری و برنامه ریزی برای آینده نوشته شده است. این پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است و اطلاعات لازم در آن، ازطریق پرسش نامه به شیوه های مجازی و حضوری از دانشجویان کارشناسی حسابداری جمع آوری شده است. نتیجه های به دست آمده از یافته های پژوهش، براساس میزان نمره های حاصل از پرسش نامه با استفاده از تحلیل های توصیفی و استنباطی و آزمون پارامتریکt  تک متغیره بررسی و تحلیل شده است. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهند که سطح پایبندی به اخلاق حرفه ای در جامعهٔ بررسی شده متوسط است که این سطح از پایبندی مطلوب به نظر نمی رسد. بنابراین، برنامه ریزی برای نهادینه کردن اخلاق در جامعهٔ حرفه ای و توجه بیشتر به این موضوع در مجموعه های آموزشی و حرفه ای ضروری است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۶