آینه پژوهش

آینه پژوهش

آینه پژوهش سال 30 مرداد و شهریور 1398 شماره 3 (پیاپی 177)

مقالات

۱.

آیا کاربُرد واژه «تازی » به مَعنایِ «عَرَب » یا «عَرَبی ،» إِهانَت آلود است؟

نویسنده:

کلید واژه ها: واژه تازی زبان عربی نژاد عربی اهانت واژه اهانت آمیز کاربرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 807 تعداد دانلود : 780
در ادب و فرهنگ ما، کاربرد واژه تازی به معنای زبان عربی یا نژاد عربی، پیشینه ای دراز دارد. با این همه، برخی از افراد، کاربرد واژه تازی را به معنای عرب یا عربی متضمن نوعی بی احترامی انگاشته اند و نشان گونه ای موضع گیری در برابر اسام یا عرب، تلقی کرده اند. نویسنده در نوشتار پیش رو، درباره ساختار این واژه، سخن به میان آورده است و با درنگ در کاربردهای واژه تازی توسط پیشوایان علوم دین و ادب و فرهنگ قدیم، روشن می سازد که نشانی از اهانت یا سبکداشت در استخدام و استعمال واژه تازی، وجود ندارد.
۲.

نسخه خوانی 16

نویسنده:

کلید واژه ها: نسخه خوانی نسخه خطی خوانش متون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 909 تعداد دانلود : 45
نویسنده در نوشتار حاضر در قالب شانزدهمین سلسله انتشارات با عنوان نسخ هخوانی، متن چند نسخه را مورد مداقه قرار داده است. این متون بدین شرح اند: کرایه شتر از جده تا مکه چند است؟ اعتماد الدوله: قورچی باشی می تواند با سر برهنه در مجلس بزم شاهنشاهی حاضر شود نسخه از کتاب بخاری وقف آستان قدس، موجود در کتابخانه مجلس یک سند قاجاری از کرمجگان قم راه راست برای شاه سلطان حسین صفوی
۳.

رَوانِ روشَنِ سَعدی: کوشِشی برایِ روشَنْداشتِ عِباَرتی دَر غَزَلِ سَعدیِ شیرازی

نویسنده:

کلید واژه ها: روان روشن سعدی شیرازی غزل سعدی بوستان ابیات سعدی خوانش شعر معنای شعر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 254 تعداد دانلود : 195
نگارنده در سطور ذیل، یکی از ابیات سعدی را مورد دقت نظر قرار داده است. وی تاش می کند تا با پاسخ به سؤالاتی پیرامون بیت: روان روشن سعدی که شمع مجلس توست/ به هیچ کار نیاید، گرش نسوزانی؛ به معنا و خوانش درست آن دست یابد. نویسنده در جهت رسیدن به هدف مذکور، ابتدا معنای بیت را از سوی برخی از شارحان مطرح می دارد و سپس اشاره ای به ضبط متفاوت این بیت در بعضی دست نوشته ها، می کند. در انتها، خوانش پیشنهادی خود را از بیت، پیش روی خوانندگان قرار می دهد. 
۴.

تو را که دست بلرزد، گهر چه دانی سُفت؟ نقدی بر کلیات میرکرمانی

کلید واژه ها: میرکرمانی دیوان اشعار شاعر قرن هشتم کلیات شعر نقد کتاب تصحیح کتاب نقد تصحیح کتاب متون کهن فارسی نسخ خطی فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 85 تعداد دانلود : 615
نویسنده در نوشتار حاضر در تاش است کتاب کلیات شعر میرکرمانی که توسط وحید قنبری و انتشارات سخن در سال 1397 به زیور طبع آراسته شده است را در بوته نقد و بررسی قرار دهد. وی در راستای این هدف، نخست با ارائه شاهد مثال هایی از صفحات متن کتاب، غلط خوانی های راه یافته به آن را متذکر می شود. سپس، تعدادی از ضبط های نادرست یا مشکوک چاپ کتاب و تکرار اشتباهات کاتب و ... را برمی شمارد. نویسنده در انتها، نقد خود را با بیان اشکالات راه یافته به حواشی صفحات کتاب، به پایان می رساند.
۵.

چهار ویراستِ غیر انتقادی از مکاتبات فلسفی طوسی و کاتبی

کلید واژه ها: مکاتبات فلسفی نصیرالدین طوسی نجم الدّین کاتِبی برهان صدیقین استحاله تسلسل حلّ مشکلات الإشارات رسائل خواجه نصیرالدّین طوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 537 تعداد دانلود : 571
بخشی از میراث علمی ارزشمند بازمانده از خواجه نصیرالدّین طوسی )د: 672 ه .ق.(، حکیم شهیر شیعیِ امامی، مکاتبات علمی وی در زمین ههای گونا گون با دانشمندان مذاهب مختلف است. از جمله این مکاتبات، رسال ههایی است که نصیرالدّین طوسی و نجم الدّین کاتبی درباره تقریری از برهان صدّیقین برای اثبات وجود خدا به یکدیگر نوشته اند و در آنها بر سر اعتبار این نوع تقریر از برهان صدّیقین و نیز ادّله اقام هشده بر استحاله تسلسل گف توگو کرد هاند. از این مکاتبات فلسفی دو تحریر، یکی اصلی و دیگری تلفیقی، برجامانده است که از تحریر اصلی آن تا کنون سه ویراست و از تحریر تلفیقی آن یک ویراست ارائه شده است. در نوشتار حاضر نخست مضمون و مسائل اصلی مطرح در این مکاتبات گزارش شده است و سپس دو تحریر اصلی و تلفیقی بازمانده از آنها با تکیه بر مهمترین نسخه های شناخته شده از این مکاتبات معرّفی گردیده. همچُنین، چهار ویراستِ ارائه شده از مکاتبات طوسی و کاتبی شناسانده و جدا گانه ارزیابی شده است. این بررسی و ارزیابی نشان م یدهد که هر چهار تصحیح تا کنون به طبع رسیده از این مکاتبات ویراس تهایی مغلوط و غیر انتقادی و نامعتبر است و بنابراین ضرورت دارد مکاتبات مزبور بر اساس دست نوشت های کهن موجود بار دیگر از نو با اسلوب علمی و انتقادی تصحیح و منتشر شود.
۶.

مصحف شناسی قرآن 4: نکاتی تازه یاب در باب قرآن خراسان بنت ابی القاسم با ترجمه فارسی از قرن پنجم هجری

کلید واژه ها: قرآن خراسان بنت ابی القاسم ترجمه های فارسی کهن تاریخ کتابت قرآن قرآن نویسی در قرن پنجم هجری آستان قدس رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 727 تعداد دانلود : 398
این مقاله به معرفی و بررسی قرآنی کهن از قرن پنجم هجری م یپردازد که در اوایل قرن ششم هجری در تملک دختری به نام خراسان بنت ابی القاسم بن علی بن مانکدیم قرار داشته است. ا کنون بیش از 17 جزء مختلف از این قرآن در را کتابخان ههای مختلف در ایران و جهان یافت هایم. هیچ اثری از وقف نسخه در جای جای پار ههای یافت شده از نسخه به چشم نمی خورد. تنها نام مالک نسخه در آغاز جزء اول این قرآن )جزوه ش 2752 در کتابخانه آستان قدس رضوی( همراه با نسب وی تا امام علی بن ابیطالب علیه السام ذکر شده است و نشان م یدهد اجداد وی از علویان طبرستان بود هاند، اما جد پدر وی یک سده قبل از کتابت نسخه به نیشابور مهاجرت کرده است. این قرآن در 30 پاره مجزا همراه با ترجمه فارسی با خط نسخ کهن و احتمالا در نیشابور )محل زندگی خراسان بنت اب یالقاسم( کتابت شده است. متن قرآن به قرائتی مرکب از کِسائی، اب نعامر، و ابوعمرو نوشته شده است. ترجمه فارسی آیات با آنکه متأثر از سبک و واژگان ترجمه تفسیر طبری است، اما دارای اختصاصات املایی،واژ گانی و لهجه ای مخصوص به خود است.
۷.

تأملی بر کتاب مغنی الأریب فی تهذیب مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب

نویسنده:

کلید واژه ها: دفتر تدوین متون حوزه نحوآموزی در حوزه مغنی اللبیب/ الأدیب نقد مغنی الأریب نحو تعلیمی/ علمی/ قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 770 تعداد دانلود : 125
یکی از راه های بهینه سازی آموزش دانش ها،کارآمد و روزآمد سازی متن آنهاست. در حوزه علمیه، علمنحو در سه سال اول آموزش داده م یشود. تولید مت نهایآموزشی نحوی جدید چندسالی است در حوزه آغازشده است. از آنجا که تولید متن جدید نیازمند زماناست، ویرایش کتا بهای موجود در دستور کار قرارگرفته است. کتاب مغنی الادیب که در سال سوم حوزهتدریس می شده از جمله آنهاست. قبل از این کتاب،کتاب مغنی اللبیب سالیان طولانی در حوزه تدریسمی شده است . اما بر اساس اهدافی این کتاب در سال70 شمسی از سوی جمعی از استادان نحو حوزه ویرایشمحتوایی و با عنوان مغنی الادیب منتشر شده است.مغنی الادیب نیز در سال 97 شمسی بر اساس اهدافیویرایش و با عنوان مغنی الاریب چاپ شده است. ازآنجا که مغنی الاریب در نظام جدید حوزه در سال سومتدریس م یشود ضرورت دارد به نقد گذاشته شود. دراین مقاله مقدمه و محتوای آن نقد شده است. مهم تریننقد این است که کتاب مغنی الادیب درحالی به صورتمغنی الاریب ویرایش شد ه که تا کنون اهداف تدریسآن از سوی معاونت آموزش حوزه به استادان و طاباعام نشده است. اساسا طاب نمی دانند که هدفیا اهداف فرا گیری این کتاب چیست؟ نم یداننداز چه روی از 8 باب مغنی فقط باب اول و چهارم آنرا باید فرابگیرند؟ نم یدانند چرا قبل از فرا گیری اینکتاب، البهجه المرضیه را باید فرابگیرند؟ نم یدانندبا فرا گیری مغنی الادیب به چه مهارت هایی در دانشنحو دست خواهند یافت که با فرا گیری البهجه حاصلنشده است؟ با وجود این پرس شهای پاسخ داده نشدهچگونه مغنی الادیب به مغنی الاریب تغییر یافته است؟نتیجه این مقاله این است که در تدریس کتاب مغنیالاریب باید تجدید نظر شود.

گزارش ها

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۸۳