جغرافیا و برنامه ریزی

جغرافیا و برنامه ریزی

جغرافیا و برنامه ریزی سال 23 بهار 1398 شماره 67 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی انطباق معماری ساختمان های شهر ماهشهر با شرایط زیست اقلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بافت قدیم بافت جدید آسایش حرارتی شاخص ماهانی شهر ماهشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 541 تعداد دانلود : 111
تکوین شهرهاو تداوم حیات شهری به شمار می آید. در واقع شهرها، عناصر شهری و عملکرد آن ها همواره از عناصر و عوامل آب و هوایی متأثر بوده و هستند. شهر و اقلیم دو سیستم انسان ساخت و طبیعی هستند که تاثیر گذاری تنگاتنگی بر یک دیگر دارند. این پژوهش به بررسی میزان سازگاری بافت جدید و قدیم با شرایط اقلیمی شهر ماه شرایط آب و هوایی به موازات سایر عوامل محیطی از مهم ترین عوامل موثر در شکل گیری و شهر می پردازد. جهت شناسایی تیپ اقلیمی و بررسی پارامترهای اقلیمی محدوده مطالعاتی از آمار ایستگاه سینوپتیک شهر ماهشهر در دوره 30 ساله استفاده و مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله برای بررسی آسایش اقلیم شهر ماهشهر از شاخص ماهانی استفاده شده است. جهت بررسی و مقایسه بافت جدید و قدیم شهر ماهشهر بازدیدهای میدانی صورت گرفت و ده نمونه از بافت قدیم و ده نمونه از بافت جدید مطالعه شدند و از نظر سازگاری با شرایط اقلیمی بررسی انجام شد. بررسی ها در این پژوهش نشان داد که مهمترین پارامتر اقلیمی که در بررسی بافت جدید و قدیم شهر ماهشهر پارامتر اقلیمی دما است، همچنین مطالعات نشان داد که در بافت قدیم به دلیل اینکه به زوایای تابش خورشیدی کمتر اهمیت داده می شد، معمولا اتاق ها در اطراف حیاط پراکنده بودند به همین دلیل در تمام ساعات روز در یک قسمت از ساختمان تابش وجود دارد. در بافت جدید ماهشهر نیز به اصول معماری همساز با اقلیم، کمتر اهمیت داده می شود.
۲.

مدل ترکیبی اولویت بندی استراتژیهای حمل و نقل هوشمند مورد پژوهی: کلانشهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حمل و نقل هوشمند کلانشهر تبریز توسعه پایدار فرایند تحلیل شبکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 527 تعداد دانلود : 128
کلانشهرها به عنوان مراکز تراکم جمعیت و خودروها از نظر مسائل حمل و نقل بیش از دیگر مراکز جمعیتی از معضل ترافیک و پیامدهای آن رنج می برند. بر این اساس کلانشهرهای مختلف راهکارهای متفاوتی را بر اساس شرایط و ویژگی های شبکه حمل و نقل خود ارائه نموده اند. ساختار مدیریت حمل و نقل کلانشهر تبریز نیز راهکارهایی را به صورت پراکنده و موردی ارائه نموده است ولی مسأله اصلی در خصوص حمل و نقل در کلانشهرها فقدان و در برخی موارد ضعف طرحهای راهبردی برای ورود به برنامه های حمل و نقل هوشمند می باشد که اثربخشی برنامه های سازمان های مرتبط با حمل و نقل شهری را تحت تأثیر قرارداده است. هدف این مقاله ارائه مدلی جهت اولویت بندی استراتژیهای توسعه حمل و نقل هوشمند به منظور پوشش برنامه راهبردی مدیریت حمل و نقل می باشد. به عبارت دیگر این مقاله بر روی مدل ترکیبی اولویت بندی راهبردها متمرکز شده است. روش کار این پژوهش به این صورت است که پس از تشریح ادبیات موضوع، با استفاده از رویکرد استراتژیک، راهبردهای توسعه حمل و نقل هوشمند شهری که حاصل یک روش منطقی و علمی مدیریتی است ، با استفاده از روش ترکیبی(ANP،QSPM) مورد اولویت بندی قرار داده و ارتباط درونی متغیرهای مختلف را برای ارائه اولویت واقعی راهبردها در نظر گرفته است. در نهایت یافته های حاصل از این روش ترکیبی با استفاده از ضریب رتبه ای اسپیرمن مقایسه شده است. نتیجه حاصل از این روش ترکیبی و مقایسه آن با ضریب رتبه ای اسپیرمن نشان می دهد که راهبرد (هماهنگی کلیه سازمانها و ارگانهای دولتی در خصوص بهبود زیرساخت عمومی توسعه سیستم های هوشمند حمل و نقل) در هر دو روش تحلیل شبکه(ANP )و(GSPM) در اولویت اول قرار گرفت و سایر استراتژیها، اولویت بندی متفاوت از همدیگر دارند .
۳.

بررسی سرزندگی و رابطه آن با انتخاب نواحی مسکونی (مطالعه موردی؛ بافت فرسوده مرکزی شهر زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرزندگی بافت فرسوده انتخاب نواحی مسکونی شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 926 تعداد دانلود : 10
به دلایل گوناگون تامین سرزندگی در مراکز شهری و بویژه در بافت های فرسوده به یکی از دغدغه های اصلی نظام های مدیریت شهری به ویژه در کشورهای توسعه یافته تبدیل گردیده است. بدون تردید یکی از عوامل موثر بر توسعه میان افزا و ترغیب شهروندان به مسکن گزینی در بافت های فرسوده و مرکزی شهر خلق سرزندگی در آن ها می باشد. لذا هدف این مطالعه بررسی سرزندگی در بافت فرسوده شهر زنجان و ارتباط آن با مسکن گزینی می باشد. پژوهش با روش پیمایشی انجام گرفته و اطلاعات مورد نظر به صورت مشاهده، تهیه نقشه های ضروری و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شده و برای تحلیل آنها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. حجم نمونه 365 خانوار می باشد که از جامعه آماری 7160 خانواری بافت فرسوده شهر زنجان انتخاب شده است. سوالات پژوهش عبارتند از: 1- آیا در بافت فرسوده زنجان سرزندگی در سطح قابل قبولی می باشد؟ 2- آیا شهروندان تمایلی جهت مسکن گزینی در بافت فرسوده دارند؟ 3- آیا بین تمایل شهروندان به مسکن گزینی و سرزندگی در بافت های فرسوده رابطه وجود دارد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد سرزندگی و مسکن گزینی هر دو در سطح متوسط و قابل قبول بوده و بین مسکن گزینی و سرزندگی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیر سرزندگی 25 درصد واریانس مسکن گزینی را تبیین کرده است. بنابراین هرچه در یک محله سرزندگی در سطح بالایی باشد مسکن پذیری آن محله را تقویت می کند. لذا با ارتقاء سرزندگی می توان به ظرفیت پذیری بافت های فرسوده امیدوار بود.
۴.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر قیمت مسکن با رویکرد آینده نگاری مورد پژوهی: کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده نگاری قیمت مسکن روش تحلیل تأثیرات متقاطع تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 211 تعداد دانلود : 766
پرداختن به آینده و برنامه ریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامه ریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیش بینی و تحلیل روندها، مشکلات بی شماری در اجرای برنامه ها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بی توجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری های نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر و یا غفلت از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات چالش های آتی است. با عنایت به این امر، پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تحلیل تأثیرات متقاطع -که یکی از روش های متداول و مورد پذیرش آینده نگاری است - با بهره گیری از نرم افزار میک مک به شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلان شهر تبریز پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی می باشد. بدین منظور ابتدا 40 مؤلفه به روش دلفی و با استفاده از پرسش نامه های تشریحی توسط کارشناسان شناسایی شدند. در مرحله بعد، ماتریس تأثیرات متقاطع برای سنجش میزان تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر طراحی شده و در اختیار خبرگان قرار گرفت. نتایج با استفاده از روش تحلیل تأثیرات متقاطع تحت نرم افزار میک مک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت از مجموع 40 عامل اولیه تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلان شهر تبریز، تعداد 12 عامل به عنوان عوامل کلیدی سیستم شناسایی شدند. این عوامل که به عنوان بازیگران اصلی مؤثر بر قیمت مسکن در تبریز ایفای نقش می کنند. عبارت اند از: پایگاه اقتصادی ساکنین، درآمد سرانه خانوارها، نرخ شهرنشینی، موقعیت مکانی و منطقه شهری، ترکیب کالبدی، سیاست های عرضه زمین و مسکن، سرمایه گذاری، وسعت قطعات املاک، قیمت زمین، هزینه های ساخت وساز، کیفیت و نوع مصالح ساختمانی و تجهیزات و امکانات ساختمانی
۵.

تأثیر تغییر اقلیم بر رواناب ناشی از ذوب برف (مطالعه موردی: حوضه آبریز شهرچای ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برف تغییراقلیم سنجش از دور LARS-WG SRM شهرچای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 812 تعداد دانلود : 96
با توجه به اهمیت بارش برف در تأمین آب مناطق مختلف بویژه در نواحی کوهستانی، برآورد دقیق آب معادل برف و همچنین تغییرات سطح پوشش آن می تواند در بخش های کشاورزی، انرژی، مدیریت مخزن و هشدار سیل مؤثر باشد. در این مطالعه، رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه شهرچای تحت شرایط تغییر اقلیم، بررسی شد. برای این منظور نخست، سطح پوشش برف برای سال آبی 92-91 با استفاده از تصاویر روزانه ماهواره ترا- مودیس در محیط نرم افزار ENVI استخراج گردید. سپس در نرم افزار GIS مشخصات فیزیوگرافی حوضه بدست آمد. در مرحله بعد با وارد کردن داده های پوشش برف، متغیرهای هواشناختی و پارامترهای لازم به مدلSRM ، رواناب ناشی از ذوب برف شبیه سازی شد. سپس خروجی 6 مدل گردش عمومی جو تحت سه سناریوی A 2 , A 1 B و B 1 با مدل آماری LARS-WG ریزمقیاس شدند، سپس از طریق مقایسه خروجی مدل ها در دوره آتی با دوره پایه بصورت ماهانه توسط شاخص های آماری بهترین مدل و سناریو برای تولید داده های دمای هوا و بارش در دوره آماری 2030-2011 انتخاب شد. در نتیجه برای تولید بارش از مدل HADCM3 تحت سناریوی A 1 B و برای تولید دما نیز از مدل MPEH5 و تحت سناریوی A 2 استفاده شد. برای برآورد میزان تغییر رواناب ناشی از ذوب برف در شرایط تغییر اقلیم میزان تغییرات داده های دما و بارش ماهانه تحت مدل و سناریوهای منتخب در دوره آتی با دوره پایه در طول دوره شبیه سازی به مدل SRM وارد شد. نتایج نشان داد که رواناب ناشی از ذوب برف در اواخر فصل بهار کاهش می یابد. همچنین دبی اوج در مقایسه با دوره پایه زودتر ظاهر شده و مقدار آن نسبت به دوره پایه بیشتر پیش بینی شد.
۶.

مقایسه رضایتمندی از فضاهای مسکونی در محلات نمونه موردی: سه محله فردوسی، دانشگاه و پونک در قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رضایتمندی مسکونی ویژگی های کالبدی ویژگی های اجتماعی ویژگی های عملکردی ویژگی های محیطی ویژگی های مدیریتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 900 تعداد دانلود : 687
مسکن به عنوان فضای زندگی با نیازهای گوناگون انسان در سطوح مختلف سر و کار دارد و رضایتمندی از این فضا به همین جهت از اهمیت فراوانی برخوردار است. مروری بر مطالعات انجام گرفته در این حوزه نشان می دهد، رضایتمندی از مسکن دارای جنبه ها و مؤلفه های گوناگونی چون جنبه های کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی، مدیریتی و عملکردی می باشد که بررسی و مقایسه آن در سه محله واقع در یکی از محورهای اصلی شهر قزوین به منظور مقایسه رضایتمندی میان محلات تازه توسعه یافته و محلات قدیمی تر و نیز بررسی نقش برخی عوامل جمعیت شناسانه در ساکنین هدف تحقیق حاضر بوده است. به این منظور، در هر یک از محلات 120 نفر از ساکنین در تحقیق حاضر مشارکت داشته و پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه ای با سؤالات بسته و باز صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق که از طریق نرم افزار اس.پی.اس.اس مورد بررسی قرارگرفته حاکی از آن است که همان گونه که انتظار می رفت رضایتمندی در محله تازه توسعه یافته در تمامی جنبه های آن کمتر از دو محله دیگر بوده است. تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که رابطه معناداری میان مساحت واحدها، تعداد طبقات و مدت سکونت با میزان رضایتمندی وجود داشته ولی تحصیلات و تعداد واحدها رابطه معناداری با رضایتمندی نداشته است. علاوه بر این، تحلیل ها حاکی از آن است که میان جنسیت و نوع مالکیت با میزان رضایتمندی رابطه معناداری وجود داشته است. در نهایت بررسی ها نشان می دهد مهم ترین مؤلفه در شکل دادن به میزان رضایتمندی مربوط به مؤلفه کالبدی بوده و کمترین تأثیر مربوط به مؤلفه محیطی بوده است.
۷.

شبیه سازی فرسایش کرانه ای رودخانه و مخاطرات آن با استفاده از مدل BSTEM(مطالعه موردی: رودخانه گلالی قروه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرسایش کرانه BSTEM پایداری کرانه رود رودخانه گلالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 748 تعداد دانلود : 513
تغییرات کانال رودخانه، فرسایش کناره ای و رسوب گذاری کناره ای، فرآیند های طبیعی رودخانه های آبرفتی هستند که باعث تخریب زمین های کشاورزی اطراف و خسارت به تأسیسات انسانی اطراف رودخانه می شود. هدف این مقاله برآورد میزان پسروی و فرسایش کرانه ای در رودخانه گلالی (در بخش خروجی رودخانه از کوهستان در مابین دو روستای گلالی و شیروانه) به منظور ارزیابی تغییرات فعلی (موجود) و بالقوه در فراوانی شکست کرانه (فاکتور ایمنی یا FS) و بار رسوبی حاصل از کرانه رود در دو سناریوی متفاوت 12 و 24 ساعته در سه در بازه مورد مطالعه با استفاده از مدل BSTEM می باشد. در این رودخانه هر ساله فرسایش کرانه ای قابل توجهی بواسطه وقوع سیلاب های بزرگ رخ می دهد و چون در پایین دست این قسمت سد های آبخیز داری احداث شده است برآورد فرسایش و میزان رسوب مهم است. نتایج تحلیل مدل نشان می دهد که کل مساحت فرسایش یافته در سناریو اول در بازه های مختلف به ترتیب در بازه اول 244/0، در بازه دوم 372/0 و در بازه سوم054/0 متر مربع بوده است و در سناریو دوم کل مساحت فرسایش یافته در بازه اول 272/0، در بازه دوم 1/0 و در بازه سوم 054/0 بوده است. از نظر پایداری کرانه و ضریب ایمنی (FS) نیز در سناریو اول در هر سه مقطع ناپایدار بوده و ضریب ایمنی کمتر از یک محاسبه گردیده است اما در سناریو دوم و به دلیل تداوم بارش ضریب ایمنی افزایش یافته که در بازه 1و 2 نزدیک به یک و در بازه 3 پایدار شده یعنی به بالای 1 رسیده است. بنابراین که در نتیجه دخالت حفاظت های انجام گرفته بر روی کرانه های فرسایش پذیر، حجم کلی رسوبات فرسایش یافته از کرانه را می توان کاهش داد.
۸.

شبیه سازی مسکن اجاره ای با روش مونت کارلو درکلانشهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شبیه سازی اجاره مسکن مونت کارلو مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 662
هدف مقاله، بیان کاربرد مدل مونت کارلو برای شبیه سازی اجاره مسکن در مشهد است که از روش تحقیق تبیینی بهره می گیرد. جامعه آماری، مساکن اجاره ای مشهد اعم از ویلایی و آپارتمانی می باشند که تعداد 334 نمونه تصادفی تعیین گردید که از طریق بخش آگهی روزنامه خراسان در طول تیر و مرداد ماه 1394 استخراج شدند. برای شبیه سازی مبلغ اجاره ماهانه، شاخص اجاره از طریق ترکیب مبلغ رهن واجاره محاسبه شد. سپس رابطه بین متغیرهای وسعت و تعداد اتاق واحدها به تفکیک ویلایی و آپارتمانی از طریق مدل رگرسیون چند متغیره در نرم افزار SPSS با فرمت XML برنامه نویسی شد. این مدل اولیه با استفاده از گزینه شبیه سازی، فراخوانی و از طریق الگوریتم های دو جمله ای و مثلثی شببیه سازی شدند. نتایج نشان داد که میانگین شاخص اجاره شبیه سازی شده برابر.1.92.میلیون تومان در ماه می باشد. تاثیر وسعت واحدها و تعداد اتاق به عنوان متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته شاخص اجاره، به ترتیب برابر 97% و 93% بدست آمد. محاسبه حساسیت شاخص اجاره به تعداد اتاق بیانگر این واقعیت است که اولا 97% واحدها تا 3 اتاق می باشند. ثانیا با افزایش تعداد اتاق از یک اتاق به سه اتاق در دامنه اجاره کمتر از 0.7 میلیون تومان ، درصد واحدهای دارای یک اتاق از 10% به 0% کاهش می یابد. ولی برعکس در گروه بالای 2 میلیون تومان اجاره، درصد اتاقها از 37% به 48% افزایش می یابد. برنامه ریزی برای احداث مسکن اجاره ای و کنترل اجاره و ارایه سوبسید در حد واحدهای آپارتمانی 2 خوابه الگوهای مناسبی برای ساماندهی مسکن اجاره ای در مشهد هستند.
۹.

بررسی عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت در بین روستاییان شهرستان زابل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت روستایی گرایش به مهاجرت جاذبه های مقصد دافعه های مبدأ شهرستان زابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 214 تعداد دانلود : 295
پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت در روستاهای شهرستان زابل انجام شد. از روش تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی پیمایش پرسشنامه ای استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل شامل کلیه خانوارهای روستایی شهرستان زابل به تعداد 26034 نفر می باشند که از طریق فرمول کوکران 170 نفر به عنوان نمونه های این تحقیق انتخاب شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی صوری و محتوایی آن بر اساس نظر کارشناسان محلی و اساتید دانشگاهی تأیید شد و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای گرایش به مهاجرت (75/0)، جاذبه های مقصد (83/0) و دافعه های مبدا (91/0) تأیید شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین تأثیر بر گرایش به مهاجرت مربوط به متغیر سطح تحصیلات (با میزان تأثیر کل 691/0+) است. متغیرهای میزان درآمد (511/0-)، جاذبه مقصد (463/0+)، دافعه مبدا (373/0+)، مالکیت زمین (363/0-)، جنسیت برای مردان (308/0+)، وضعیت شغل برای شاغلان (274/0-)، مدت اقامت (240/0-)، وضعیت تاهل برای افراد مجرد (207/0+)، عضویت در نهادها (150/0-)، مهاجرت اعضا خانواده (093/0+)، سن (072/0-)، تعداد فرزندان (068/0-) در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
۱۰.

سنجش مطلوبیت پیاده مداری بر اساس مؤلفه های کیفی پیاده روی (مطالعه موردی: مرکز تجاری شهرکرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مطلوبیت پیاده مداری مؤلفه های کیفی پیاده روی مرکز تجاری شهر کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 453 تعداد دانلود : 528
پیاده راه ها نقش مهمی در حیات مدنی جامعه دارند و می توانند سرزندگی به مناطق مرکزی شهر آورده و مردم را تشویق به حضور داوطلبانه در شهر کند. با ورود اتومبیل به شهرها نقش پیاده در شکل گیری فضاهای شهری کمتر شده و از اهمیت آن کاسته شده است. با توجه به این امر، هدف پژوهش حاضر، سنجش مطلوبیت پیاده مداری در مرکز تجاری شهر کرمان می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر شیوه میدانی(پرسش نامه) می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل افراد پیاده رو و ساکن مرکز تجاری شهر کرمان می باشد که به صورت تصادفی، 284 نفر از افراد پیاده رو و ساکن در طول یک هفته و 30 نفر از متخصصین، به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پایایی داده ها بوسیله آزمون کرونباخ 818/0 محاسبه شد. برای تحلیل داده ها از رگرسیون گام به گام و تی دو نمونه ای مستقل، همچنین جهت اولویت بندی و ضریب اهمیت معیارها، از تکنیک BWM در قالب نرم افزار LINGO استفاده شد. نتایج رگرسیون گام به گام حاکی از آن است که مؤلفه فعالیت اجتماعی با بتای 249/ بیشترین تأثیر و مؤلفه ایمنی و امنیت با ضریب بتای 138/ کمترین تأثیر را بر پیاده روی مرکز تجاری شهرکرمان دارد. نتایج تی دو نمونه مستقل نشان می دهد در سطح معناداری (05/0) درصد بین میانگین سنجش وضعیت پیاده روهای مرکزی تجاری از دید دو جامعه افراد پیاده(28/2) و متخصصین(29/2) اختلاف معناداری وجود ندارد و هر دو جامعه وضعیت پیاده مداری مرکز تجاری شهر کرمان را بر اساس مؤلفه های کیفی پیاده روی، در وضعیت نامطلوب سنجیده اند. نتایج مدل BWM نشان می دهد که شاخص ایمنی و امنیت با مقدار 169/0 در رتبه اول و نفوذ پذیری و دسترسی با مقدار 147/0 در رتبه دوم، ساختار، فرم با مقدار 1426/0در رتبه سوم، جذابیت و سرزندگی با مقدار 1422/0در رتبه چهارم، تسهیلات با 138/0مقدار در رتبه پنجم، کاربری های مختلط با مقدار 135/0در رتبه ششم و نهایتاً معیار فعالیت های اجتماعی یا مقدار 123/0در رتبه هفتم قرار گرفت.
۱۱.

بررسی ارتباط بین فقر روستایی و میزان مراجعه به مراکز بهداشتی - درمانی (مطالعه موردی: شهرستان سبزوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فقر روستایی سلامت دور تسلسل فقر درمان شهر سبزوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 142 تعداد دانلود : 248
تحقق سلامت، مستلزم محیطی سالم و بسترهای مناسب اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی است به طوری که شناخت ماهیت و ابعاد سلامت و عوامل شکل دهنده و مؤثر بر آن از یک سو و اقدام برای ارتقای آن در نواحی روستایی از سوی دیگر و در نهایت رهایی از دور تسلسل فقر اهمیتی انکار ناپذیر است که می تواند نقش مهمی در پایداری مناطق روستایی و افزایش سطح سلامت روستاییان داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر با هدف رابطه سنجی فقر و میزان مراجعه روستاییان به مراکز بهداشتی، درمانی به صورت مطالعه موردی در مراکز درمانی شهر سبزوار انجام شده است. در این تحقیق نمونه ای مشتمل بر 140 نفر از روستاییان مراجعه کننده به بیمارستان ها و مراکز درمانی شهر سبزوار به شیوه تصادفی و در دسترس انتخاب و تعداد 100 نفر از آزمودنی ها، پرسشنامه مذکور را تکمیل نمودند. برای شناسایی عوامل مؤثر 33 متغییر در قالب 4 شاخص عوامل تأثیرگذار وارد بحث شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی، و به منظور همسانی درونی از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد بین فقر روستایی و میزان مراجعه به مراکز درمانی شهرستان سبزوار رابطه معنا داری با سطح همبستگی 0.729 و سطح معناداری (0.000) وجود دارد و همچنین نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد؛ بین متغیر مراجعه به مراکز درمانی و سایر شاخص ها رابطه معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، حاکی از آن است که تمامی شاخص ها نسبت به متغیر مراجعه به مراکز درمانی دارای رابطه معناداری می باشند.
۱۲.

بررسی رشد فرم فضایی – کالبدی شهر با استفاده از مدل های کمی مطالعه موردی: شهر سردرود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بررسی فرم کالبدی - فضایی مدل های کمی سردرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 130 تعداد دانلود : 133
رشد شهری در نفس خود خصلتی سرکش دارد. لذا نیازمند مهار و هدایت است سیاست گذاری رشد شهری مسئولیتی خطیر است؛ زیرا ازیک طرف باید به زدودن نابسامانی های بپردازد و از طرف دیگر با هدایت عقلایی ساخت وسازها از بروز و پیدایش ناهنجاری ها به ویژه از ابعاد کالبدی آن جلوگیری نماید. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر سردرود و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده ها و اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در روش تحلیل داده ها از مدل های کمی آنتروپی نسبی، ضریب گری، موران وضریب جینی استفاده شده نتایج به دست آمده از اندازه گیری مدل های فضایی – کالبدی نشان دهنده این است که فرم شهر الگوی تجمع تصادفی تک قطبی بوده که به سمت پراکنش شهری پیش رفته و می رود و مقادیر شاخص ها در سال 1378 و 1390 به ترتیب بدین صورت است: (آنتروپی نسبی =85/0، جینی= 35/0، موران =03/0، گری =05/0) و (آنتروپی نسبی= 91/0، جینی= 36/0، موران =01/0، گری =99/1). در کل، این مقادیر نشان می دهد که شهر به سمت الگوی پراکندگی پیش رفته است و موجب از بین رفتن زمین های کشاورزی و باغات شده است، به طوری که در شهر سردرود در سال 1378 سهم باغات و اراضی کشاورزی 2/65 درصد از کاربری ها بوده درحالی که در سال 1390 به 35/26 درصد رسیده است و به تبع آن ساختار فضایی و کالبدی شهر در طول زمان تغییریافته است.
۱۳.

واکاوی زمانی- مکانی درجه روز سرمایشی در شمال شرق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روند مان -کندال درجه روز سرمایشی شمال شرق ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 622 تعداد دانلود : 207
گرمایش جهانی، یکی از مشکلات کنونی و آتی بشر است که می تواند بر فعالیت های کشاورزی، حمل ونقل، منابع آب، تولید انرژی، معماری، نیازهای گرمایشی و سرمایشی، فنولوژی گیاه و ... اثرگذار باشد. در این پژوهش، برای واکاوی زمانی- مکانی نیاز درجه روز سرمایشی از داده های روزانه دمای کمینه و دمای بیشینه 16 ایستگاه همدید شمال شرق کشور در بازه ی زمانی20 ساله(1996- 2015) استفاده شده است. نخست ماتریس داده ها در نرم افزار مت لب با آرایه S به ابعاد(16*7035) تشکیل گردید که در آن سطرها، بیانگر زمان (روز) و ستون ها، بیانگر مکان(ایستگاه ها) هستند و در نهایت، درجه روز سرمایشی در هر ماه محاسبه و نقشه های پهنه بندی مکانی در ArcGIS ترسیم شد. نتایج نشان داد که همبستگی معنی دار و معکوس میان ارتفاع و عرض جغرافیایی با نیازهای درجه روز سرمایشی در همه ماه های گرم سال برقرار است به گونه ای که با افزایش این دو عامل اقلیمی، نیاز به سرمایش در ایستگاه های شمالی منطقه ی خراسان کاسته شده و با کاهش این دو در نواحی جنوبی خراسان بر میزان نیاز سرمایشی و مصرف انرژی جهت خنک شدن و آسایش فیزیولوژیکی انسان افزوده می شود. همچنین برحسب نیاز درجه روز سرمایشی، ناحیه خراسان را می توان به شش گروه اقلیمی تقسیم کرد. بیشترین نیاز سرمایشی با بیش از 500 درجه روز در مناطق جنوبی و کم ارتفاع منطقه به ویژه در ماه های ژوئن و ژوئیه(خرداد و تیر) و گروه اقلیمی بسیارگرم واقع شده است. بالاترین پهنه نیاز درجه روز سرمایشی در ماه آوریل و مه با 5/27 درصد مربوط به گروه اقلیمی نیمه گرم؛ در ژوئن با 5/24 درصد؛ ژوئیه با 7/23 درصد؛ اوت با 4/22 درصد و در سپتامبر با 5/22 درصد به گروه اقلیمی گرم و به میانه ی خراسان تعلق دارد. همچنین بررسی روند نیازهای سرمایشی حاکی از این است که در دوره ی گرم سال این روند در ایستگاه های مورد بررسی دارای نوسان های متعدد است. فقط در ایستگاه قائن برخلاف سایر ایستگاه ها در همه ماه ها، آهنگ کاهشی در نیازهای سرمایشی مشاهده می شود.
۱۴.

تحلیلی بر وضعیت گردشگری ورزشی و عوامل موثر بر توسعه آن با تاکید بر بازی های بومی و محلی (نمونه موردی: شهرستان تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری ورزشی توسعه بازی های بومی و محلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 403 تعداد دانلود : 179
هدف از این پژوهش بررسی و تبیین وضعیت و سطح توسعه و ترویج گردشگری بازی های بومی و محلی در شهرستان تبریز و همچنین سنجش مهم ترین عوامل اثرگذار در این زمینه می باشد. این تحقیق در سال 1395 انجام گرفته و روش آن توصیفی و تحلیلی است. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز جهت تجزیه وتحلیل های مدنظر تحقیق، از روش میدانی و توزیع پرسشنامه بین 103 نفر از کارشناسان و متخصصان مربوط استفاده شده است. لازم به ذکر است جهت انجام مدل معادلات ساختاری از نرم افزار PLS و برای انجام سایر آزمون ها از نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است. سنجش انجام شده توسط آزمون های آلفای کرونباخ، KMO و بارتلت، نشان داد که متغیرهای اندازه گیری شده از پایایی و روایی سازه ای مناسبی برخوردار می باشند. نتایج به دست آمده از آزمون T.test نشان داد که به جز عوامل محیطی که به عنوان نقاط قوت منطقه در زمینه توسعه و ترویج گردشگری بازی های بوم و محلی مطرح می باشند، در سایر شاخص ها، شهرستان تبریز با وضعیت نامطلوب و نازلی در این زمینه روبرو می باشد. همچنین نتایج برگرفته از مدل معادلات ساختاری و آزمون فریدمن، به طور مشابهی، متغیرهای سرمایه گذاری و تامین منابع مالی، زیرساخت ها و تاسیسات مختلف گردشگری و عوامل محیطی را به عنوان اثرگذارترین و مهم ترین عواملی که می توانند موجب رونق و توسعه گردشگری بازی های بومی و محلی شهرستان تبریز شوند را مشخص می سازند .
۱۵.

نوستالژی فردی و تاریخی و برنامه ریزی جذب گردشگر به شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوستالژیا انگیزه سفر شهر تهران نگرش به سفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 124 تعداد دانلود : 438
هدف پژوهش حاضر بررسی اثر نوستالژی تاریخی و فردی برروی انگیزه سفر و اثر آن بر قصد سفر است روش پژوهش حاضر توصیفی پیمایشی است. این پژوهش حس نوستالژی تاریخی و فردی که در طی سفر برای گردشگران ایجاد می شود و منجر به رضایت آنها و انگیزه سفر می گردد را بررسی می کند. بعد از مرور ادبیات پژوهش یک مدل مفهومی طراحی شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. پرسشنامه پژوهش براساس مدل پژوهش طراحی گردید و روایی آن مورد تایید خبرگان قرار گرفت. جامعه آماری گردشگران شهر تهران بودند که به دلیل نامعین بودن جامعه ابتدا یک مطالعه مقدماتی با توزیع پرسشنامه بین 20 نفر از گردشگران انجام شد و با برآورد واریانس نمونه اولیه در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه محاسبه گردید(100 نفر) .110 پرسشنامه توزیع شد که از این تعداد 100 نفر پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم افزار پی ال اس مورد تحلیل قرار گرفت نتایج نشان می دهد که نوستالژی فردی تاثیر به سزایی بر انگیزه ها سفر به تهران ندارد بلکه نوستالژی تاریخی این انگیزه را متاثر می کند همچنین نتایج نشان داد که انگیزه سفر تاثیر به سزایی در قصد سفر به تهران دارد. این پژوهش با آشکار کردن اهمیت نوستالژی تاریخی مدیران گردشگری را به استفاده از سازه ها و آثار تاریخی برای ترغیب گردشگران برمی انگیزاند. این امر به حفظ آثار تاریخی در شهر تهران نیز کمک می کند.
۱۶.

بررسی میزان رضایتمندی ساکنین مسکن مهر (نمونه موردی: مسکن مهر شام اسبی اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایتمندی مسکن مهر مجتمع مسکونی مسکن مهر شام اسبی اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 927 تعداد دانلود : 795
طی چند سال اخیر، به منظور پاسخ گویی به انتظارات قانونی و عرفی در زمینه مسکن برای اقشار کم در آمد، دولت سیاست احداث مسکن مهر را در پیش گرفته است. پروژه مسکن مهر، بزرگترین طرح ملی مسکن می باشد که به علت گستردگی طرح و نو بودن آن نیاز به بررسی نتایج حاصل از این تجربه احساس می شود. ازاین رو، هدف اصلی این مقاله بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از مجتمع مسکن مهر محدوه شام اسبی(اردبیل) است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و پیمایشی از طریق توزیع پرسشنامه بود. جامعه آماری این پژوهش ساکنان محدوده مسکن مهر نیایش(شام اسبی) اردبیل وحجم نمونه براساس جدول مورگان 200 نمونه برآورد شد و به روش تصادفی منظم، پرسشنامه بین سرپرست خانوارهای ساکن توزیع شد. میزان پایایی پرسشنامه براساس آلفای کورنباخ (832/0) محاسبه شده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از بکارگیری آزمون های کای اسکوئر، تحلیل همبستگی پیرسون وt تک نمونه ای در نرم افزارهای spss و Excel انجام گرفت. خروجی حاصل از آزمون کای اسکوئر حاکی از این است که بین متغیر وضعیت شغلی و رضایتمندی رابطه معنی داری وجود دارد و ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین درآمد و رضایتمندی رابطه معکوسی وجود دارد. علاوه براین، نتایج آزمون t تک نمونه ای گواه بر این است که رضایتمندی سکونتی محدوده شام اسبی(اردبیل) در حد کمتر از متوسط است و ساکنان از معیار کالبدی بیشترین و از معیار مالکیت کمترین رضایت را دارند. با توجه به نتایج تحقیق، افزایش تسهیلات و امکانات و همچنین ایجاد دسترسی راحت و وسایل حمل و نقل عمومی می تواند باعث کاهش مشکلات ساکنان و افزایش سطح رضایتمندی از مسکن مهر باشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۸