مطالعات زبان و ترجمه

مطالعات زبان و ترجمه

مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و یکم بهار 1397 شماره 1 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی سپهر گفتمان در ترجمه بارکس از اشعار مثنوی مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 707 تعداد دانلود : 676
ترجمه کلمن بارکس از آثار مولانا بیشترین سهم را در محبوبیت این آثار به ویژه در میان مخاطبان عام آمریکایی داشته است. از این رو، بررسی کیفیت بازنمایی آثار مولانا در زبان و فرهنگ مقصد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، رویکرد مترجم نسبت به سپهر گفتمان یک اثر ادبی در ارتباط با سپهر گفتمان مخاطب مقصد، نقش مهمی در چگونگی بازنمایی تصویر آن اثر و نیز رد یا پذیرش آن در جامعه مقصد دارد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی این مسئله می پردازد که عناصر سپهر گفتمان اشعار مثنوی چگونه ترجمه شده اند و شیوه ترجمه این عناصر چه تأثیری بر عناصر بوطیقایی این اشعار داشته است. بررسی و تحلیل ترجمه بارکس از یک بخش از دفتر اول مثنوی نشان می دهد که بارکس بخش عمده ای از عناصر سپهر گفتمان اشعار را حذف کرده یا از بافت قرآنی، اسلامی و عرفانی آن خارج ساخته است و در برخی موارد با تلفیق مفاهیم تائوئیسم، سپهر گفتمان اشعار را به کلی تغییر داده است. همچنین، رویکرد بارکس نسبت به عناصر سپهر گفتمان موجب حذف برخی از عناصر بوطیقایی و تغییر محتوای برخی دیگر شده است. شیوه بارکس در ترجمه عناصر سپهر گفتمان را می توان در راستای تطبیق دادن این عناصر با تفکر عصر جدید و نیازهای معنوی طیف وسیعی از مخاطبان آمریکایی تفسیر نمود.
۲.

تحلیل کنش گفتار تعارفات در فارسی، انگلیسی و فرانسه از منظر اجتماعی فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 701 تعداد دانلود : 316
هدف اصلی مقالة پیش رو، واکاوی کنش گفتار تعارفات در فارسی، انگلیسی و فرانسه از منظر اجتماعی فرهنگی است تا به تنویر دیدگاه ها نسبت به آئین های قراردادی جهان شمول فرهنگی و زبان شناختی در فارسی، انگلیسی و فرانسه بپردازد و در پی ایجاد ارتباط بین کاربردشناسی اجتماعی زبان و ترجمه باشد. بدین منظور، 87 اصطلاح مربوط به کنش گفتار تعارفات در سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه که به ترتیب شامل تعارفات مربوط به احوال پرسی (18 اصطلاح) و تعارفات مربوط به مراودات اجتماعی (69 اصطلاح) بودند، مورد مطالعه قرارگرفت و با روش تحلیل گفتار به واکاوی و بررسی آن ها از منظر اجتماعی و فرهنگی پرداخته شد. نتایج نشان داد که در فارسی، برخلاف انگلیسی و فرانسه، شرط ادب گوینده اغلب بر نفی یا رد تعارف طرف مقابل قرار می گیرد. به علاوه، گویشوران فارسی در گفتار خود متواضع تر، غیرصریح تر، ایهام آمیزتر، مبهم تر و پرگوتر از گویشوران انگلیسی و فرانسوی اند، به طوری که اغلب بر طبق عادات فرهنگی و اجتماعی خود جواب تعارفات را تا حدودی مبهم باقی گذاشته و از بیان گزاره های مستقیم و قطعی اجتناب می کنند. از سوی دیگر، تعارفات به عنوان بخشی از هنجارهای اجتماعی فرهنگی فرانسه، برخلاف فارسی، فلسفی و طولانی نبوده و در عین حال به صراحت و اختصار تعارفات انگلیسی نیستند و در بسیاری موارد به کارگیری کلام تعارف آمیز در فرانسه در مقایسه با انگلیسی رسمی تر به نظر می رسد و در مجموع نامحتمل نیست که چنین تفاوت های فرهنگی باعث نوعی برگردان منفی در هر یک از این زبان ها گردد. یافته های این مقاله اطلاعات مفیدی را در خصوص مشکلات تلاقی فرهنگی در هنگام ترجمة گفتار تعارف آمیز فراهم آورده و از ارزش خاصی برای علاقه مندان در زمینة ترجمه و حوزه های کاربردشناسی زبان برخوردار است.
۳.

واکاوی تکرار عبارت بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم در قرآن کریم و ارزیابی برگردان فرانسوی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 708 تعداد دانلود : 313
یکی از راه هایی که قرآن کریم در پیام رسانی از آن بهره می گیرد تکرار یک کلمه، یک عبارت یا یک جمله می باشد. زیرا این پدیده سبب تثبیت مطلب در ذهن مخاطب می شود. در این میان عبارات بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم 114 بار در قرآن تکرار شده است که در هر سوره مطابق با محتوای سوره قابل ترجمه و تفسیر است. در واقع می توان گفت که این عبارت در حکم تابلو برای هر سوره است. درحالی که این عبارت از 4 کلمه تشکیل شده است، با پژوهش های به عمل آمده نگارندگان مقاله بدین نتیجه رسیدند که اغلب مترجمان فرانسوی در انتقال معنای درست این عبارت موفق عمل نکرده و تنها به ظاهر کلمات بسنده کرده اند. پژوهشگران ده ترجمة قابل دسترس و معتبر را از قرآن به زبان فرانسه، ترجمه شده توسط مترجمان معروف، انتخاب کرده و به استناد تفاسیر مشهور و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی برگردان این عبارت را به منظورتشخیص معادل مناسب بررسی کرده و در نهایت در صدد پاسخ به این سؤال بر آمده اند که چه عواملی در درست ترجمه کردن این عبارت قرآنی می تواند مؤثر باشد؟
۴.

بررسی هم آیندها در شفافیت و روانی متن ترجمه شده (موردپژوهی کتاب بیست داستان از بیست نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 419 تعداد دانلود : 670
هدف از پژوهش حاضر بررسی ترجمه از منظر تبیین نقش ترکیبات هم آیند در انسجام و روانی متون ترجمه با توجه به اهمیت ویژه این ترکیبات در ساختار هر زبان می باشد. در این پژوهش، نخست به توصیف مفهوم هم آیندها و معیارهای تعیین آنها در زبان فارسی و اهمیت نقش آن ها در ترجمه پرداخته شده است و سپس به استخراج هدفمند نمونه هایی از این ترکیبات در کتاب بیست داستان از بیست نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات، ترجمه اسدالله امرایی، پرداخته در سه مرحله پیمایش، مصاحبه و مقایسه با مولفه های مطرح در پیشینه هم آیند تحلیل و بررسی شده اند. بدین ترتیب، پرسش نامه ای طرح و در بین 150 دانشجو از رشته های مختلف توزیع شد. در این پرسش نامه، از داوطلبان خواسته شد میزان قابل درک بودن و رایج بودن هم آیندهای استخراج شده را مشخص کنند. همچنین مصاحبه ای با هشت نفر برگزار شد و نظر آنان درمورد ترجمه و هم آیندهای مذکور پرسیده شد. نتایج بخش های مختلف نشان داد که هم آیندهای به کار رفته در متن ترجمه از بسامد بالایی در گفتمان رایج روزمره برخوردار نیستند، رابطه ذهنی یا تداعی خاص با یکدیگر ندارند، و این سبب شده که متن انسجام و روانی لازم را نداشته باشد.
۵.

از پیرامتن تا پیراترجمه دریافت ترجمه داستان های دولت آبادی به زبان فرانسه براساس نظریات ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 422 تعداد دانلود : 663
مفهوم پیرامتن را نخستین بار ژنت به کار برد. به باور او، پیرامتن آن چیزی است که متن نویسنده را به کالایی به نام کتاب بدل می کند؛ یعنی عنوان، طرح روی جلد، توضیحات ناشر، مقدمه، پانوشت ها و از این دست. هنگامی که کتابی از زبانی به زبان دیگری ترجمه می شود، پیرامتن جدیدی شکل می گیرد که با هدف تسهیل در دریافت متن توسط خوانندة جدید، به جای فرهنگ مبدأ، با بایسته های فرهنگ زبان مقصد همخوان است. گاهی عنوان تغییر می کند و گاهی طرح روی جلد، پانوشت هایی اضافه یا حذف می شود و توضیحات مترجم و آنچه پشت کتاب، به زبان اصلی درج شده بود، شکلی دیگر می یابد. این پیرامتن جدید را پیراترجمه می نامند. بدین سان، پیرامتن مربوط به چاپ کتاب به زبان اصلی است و پیراترجمه مربوط به چاپ کتاب به زبان دوم یا سوم و بسته به زبانی که بدان ترجمه می شود، شاکله هایش نیز تغییر می یابد. در این مقاله برآنیم تا با تحلیل نشانه شناختی و با تکیه بر آرای ژرار ژنت در گسترة پیرامتن، ترجمة فارسی به فرانسة پنج داستان کوتاه از محمود دولت آبادی را به زبان فرانسه بررسی کنیم و ببینیم چگونه فرآیند پیراترجمه، با توجه به اهمیت دریافت کتاب توسط خوانندة فرانسوی، پیرامتن کتاب فارسی را به کلی نادیده می انگارد و آن را به پیرامتنی جدید، با اهدافی نوین تبدیل می کند.
۶.

بررسی مقایسه ای هویت و عاملیت نومعلمان انگلیسی زبان و فارسی زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم در کانادا(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 469 تعداد دانلود : 100
این پژوهش کیفی به بررسی مقایسه ای هویت و عاملیت نومعلمان زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم، از دریچة نظریة قراردهی، پرداخته است. هر ده معلم انگلیسی زبان و فارسی زبان شرکت کننده در این پژوهش دارای مدرک کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی بودند و در یک موسسة خصوصی آموزش زبان انگلیسی در شهر مونترال کانادا به تدریس مشغول بودند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته، گزارش های نوشتاری معلمان و مشاهدات پژوهشگر جمع آوری شد. بررسی داده ها براساس نظریة داده بنیاد، نشان داد عاملیت که در کدگذاری انتخابی به عنوان دستة مرکزی انتخاب شد، به روش های متفاوتی در این دو گروه نمود می یابد. نومعلمان انگلیسی زبان، عاملیت قدرتمند و کارآمد و نومعلمان فارسی زبان، عاملیت ضعیف و ناکارآمد از خود نشان می دهند. عاملیت، به عنوان دستة مرکزی، همراه با زیرمجموعه هایی که به طور همزمان مؤثر و متأثر از عاملیت اند، هویت منحصربه فرد نومعلمان در هر گروه را نشان می دهد. یافته های این پژوهش برای ارتقای کیفی آموزش های پیش از تدریس نومعلمان، آموزش های حین تدریس و پیشرفت و بهتر کردن برنامة درسی قابل استفاده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۸