روش شناسی علوم انسانی

روش شناسی علوم انسانی

روش شناسی علوم انسانی سال 24 پاییز 1397 شماره 96 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

چیستی فلسفه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 832 تعداد دانلود : 191
موضوع پژوهش حاضر، وجه نام گذاری بخشی از فلسفه ها یا بخشی از تحقیقات فلسفی به فلسفه ی اسلامی است. هرچند در وجه نام گذاری می توان به کم ترین مناسبت بسنده کرد، لیک در این پژوهش کوشش می شود تا برای این نام گذاری وجه قابل توجهی به میان آورده شود. بدین ترتیب، این وجه بر قانونی در باب تعریف قرار داده می شود: همان طور که تعریف باید جامع و مانع باشد و به یکسان افراد خود را زیر پوشش قرار دهد و به یکسان غیر افراد خود را کنار بگذارد ملاک حاضر در نام گذاری واقع شده نیز بتواند جامع فلسفه های اسلامی باشد و نیز فلسفه های دیگر را بیرون از خود قرار دهد. در این راستا، فرضیه هایی پیش گذارده می شوند که در میان آن ها، فرضیه ای مقبول قرار گرفته که در عین استیفای قانون یاد شده حامل این امکان است که بر محتوای آن افزوده شود؛ محتوایی که به منزله ی فصل مقوم به کار آید
۲.

توسعه روش شناسی مطالعات امنیتی آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 168 تعداد دانلود : 610
این مقاله به دنبال بسط و توسعه روش شناسی مطالعات حوزه امنیت است. پژوهش حاضر از نظر هدف تحقیق، توسعه ای و از لحاظ ماهیت از دسته پژوهش های اکتشافی است. روش جمع آوری داده ها، میدانی و ابزار آن مصاحبه با خبرگان بوده است.     با استفاده از روش تحقیق کیفی و به منظور کشف موضوع، مصاحبه های هدفمند با بیست نفر از خبرگان و آگاهان کلیدی، به روش نمونه گیری گلوله برفی انجام و سپس با به کارگیری راهبرد دلفی و مصاحبه های عمیق فرایند روش شناسی مطالعات امنیتی و مدل نهایی پیکربندی شد.     این تحقیق، فرضیه های پایه ای یک روش جدید پیش بینی فراگیر را تشریح می کند. یافته های آن نشان می دهد «روش شناسی» مطالعات امنیتی نتیجه کنش و تأثیر عوامل مختلف فلسفی، سازمانی، روشی، اجتماعی و فردی است. همچنین، می توان با الهام از رویکرد ارزش های رقابتی و قراردادن مکاتب فلسفی در محورهای مختصات آن روش شناسی آمیبی شکل برای مطالعات امنیت ارائه کرد.
۳.

ارائه الگوی گستره پژوهیِ ابزار-پشتیبان مبتنی بر نظریه فعالیت برای مرور پیشینه در پژوهش های علوم رفتاری(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 843 تعداد دانلود : 368
در این مقاله با هدف تسهیل فرآیند چالشیِ مرور پیشینه در پژوهش های علوم رفتاری، الگویی ابزار – پشتیبان معرفی شده است. افزون بر ابزار فناورانه موجود در الگو، چندین ابزار مفهومی - مانند الگوی نظام فعالیت، نمودار پریسما، جدول معیارهای حذف و شمول و جدول عبارت های جستجو - نیز به آن افزوده شده و الگوی مقاله با الگوی گستره پژوهی تلفیق و سپس با ارائه یک نمونه مرور پیشینه به تشریح الگو پرداخته شده است.      استفاده از الگوی گستره پژوهیِ ابزار-پشتیبان افزون بر آسان سازیِ مرور پیشینه، به دلیل استفاده از الگوی نظام فعالیت دارای مزایا و امتیازاتی است که برخی از آنها عبارت اند از: امکان مطالعه نظام مند پژوهش های پیشین و مشاهده سیر تاریخی آنها، تحلیل مقوله ای پژوهش های پیشین، تبیین و تحلیل تناقضات موجود در نظام فعالیتِ پژوهش های پیشین، صورت بندی پژوهش های آتی با تکیه بر راه حل های تناقضات و ارائه یک چارچوب تصویریِ جامع از مرور پیشینه
۴.

روش شناسی نظریه پردازی هنر و معماری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 771 تعداد دانلود : 918
در این مقاله تلاش شد تا با توجه به اشتراکات و افتراقات روش شناسانه ای که در نظریات مختلف هنر و معماری اسلامی وجود دارد، امکان مقایسه و تحلیل نظریات مختلف را براساس روش های به کار رفته در آنها فراهم گردد. نظریات با روش «اسنادی» گردآوری و طبقه بندی و براساس «تحلیل نظری» از پایگاه آموزه های دینی، مبانی، توانایی ها و محدودیت های هر گروه روشی نقد و تحلیل شد. روش های تاریخ نگاری، سنت گرایی و معناگرایانه، توانایی انتساب نظریه به «اسلام» و شکل گیری هنر و معماری اسلامی را ندارند و به «منابع» معتبر مراجعه نمی کنند؛ روش های نص گرایانه رجوع به منابع را با «روش های نامعتبر» انجام داده و به انواع قیاس و تمثیل های ذوقی مبتلا هستند؛ روش فقه فردی، با وجود اینکه به منابع و روش های مناسب مجهز است، به ابزار کشف ارتباط بین احکام اجتماعی و کنترل شناخت موضوعات مجهز نیست؛ و روش فقه نظام که این نقیصه فقه فردی را برطرف کرده نیازمند منطقی است که هماهنگی بین روش های موضوع شناسی و حکم شناسی را برقرار نماید؛ منطقی که می تواند با استفاده از یافته های «فلسفه نظام ولایت»، به کارگیری شود
۵.

توسعه روش شناسی استنباط از سنت فعلی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 326
برپایه اندیشه شیعه، سنت فعلی یکی از منابع استنباط آموزه های دینی است که به دلیل عدم تنقیح مبانی و شیوه های به کارگیری آن، چندان که باید مورد توجه اندیشمندان قرار نگرفته است. یکی از راه های افزایش بهره گیری از سنت فعلی در استنباط آموزه های دینی، تبیین پیش فرض ها و باورهایی است که پذیرش آنها، موجب کارآمدی بیشتر سنت فعلی در استنباط می شود. این پژوهش کوشید تا به روش تحلیلی - اکتشافی یک باور بنیادین را تقریر نماید که برپایه دلالت سنت فعلی استوار شده است و با تبیین پیامد پذیرش آن، روش های استنباط از سنت فعلی را توسعه بخشد. باور به دلالت استقلالی سنت فعلی، از پیش فرض های مؤثر در توسعه استنباط از سنت فعلی است که پیامد آن، گسترش روش های استنباط از سنت فعلی به دو روش استخراج اصل حاکم و عصری سازی است
۶.

بوردیو و تحلیل مسائل اجتماعی در پژوهش تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 288 تعداد دانلود : 586
از جمله رویکردهای پژوهش در علوم اجتماعی رویکرد بوردیو، جامعه شناس قرن بیستم، است که تأثیر قابل توجهی بر تئوری های اجتماعی و جامعه شناسی تعلیم و تربیت گذاشته و تحولاتی روش شناختی در حوزه های مختلف اجتماعی از جمله تعلیم و تربیت ایجاد کرده است.     هدف اصلی این مقاله پس از ارائه مقدمه ای بر کار نظری پیر بوردیو، معرفی روش های خاص پژوهش تربیتی مبتنی بر رویکرد اوست. نتیجه مطالعه تحلیلط - توصیفی مستندات نشان می دهد که آغازگاه پژوهش بوردیویی در تعلیم و تربیت، واقعیت های تجربی در فضای عمل تربیتی و سپس پژوهش تربیتی مبتنی بر تحلیل تمایز دانش آموزان موفق و ناموفق از منظر پایگاه اجتماعی است.     ازاین رو باید در خلال آن، تمایز میان آنچه در تعامل تربیتی برحسب تفاوت های اجتماعی ایجاد می شود، مورد تحلیل قرار گیرد و محتوای آموزشی از منظر نمادهای فرهنگی ملاک تبیین قرار گیرد
۷.

اروپامحوری و تأثیر قدرت-دانش در شکلگیری علوم انسانی مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 962 تعداد دانلود : 207
رابطه میان قدرت و دانش در چشم انداز هستی شناختی از جمله مسائلی است که در قلمرو علوم انسانی مورد توجه قرار گرفته است. در قرن بیستم فوکو با تفصیل روش تبارشناختی نیچه به این اعتقاد بنیادین هستی شناختی دست یافت که قدرت دانش را تولید می کند و این دو مستقیماً بر یکدیگر تأثیرگذارند. نتیجه ای که این موضع هستی شناختی در زمینه معرفت شناسی داشت، این بود که علم ویژگی عینیت و یا به عبارتی دیگر بازنمایی حقیقت را ندارد؛ بلکه اساساً بازنماینده قدرت و منافع بشری است. براین اساس می توان گفت که دانش علوم انسانی جدید برآمده از روابط قدرت بوده و تبارشناسی گفتمان های آن نشان از مناسبات قدرت-دانش در برساختن و اشاعه ارزش های علم انسانی مدرن و در مقابل طرد و نفی ارزش های قدیم دارد. این پژوهش چگونگی درگیری تاریخی علوم انسانی مدرن با منافع و قدرت اروپایی در مقابل دیگر جوامع را نشان می دهد و بررسی می کند که چگونه علوم انسانی مدرن حاصل روابط قدرت – دانش گفتمان اروپامحوری بوده و مفصل بندی خاص آن گفتمان را همراه خود دارد

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۸