پژوهش های اخلاقی

پژوهش های اخلاقی

پژوهش های اخلاقی سال ششم تابستان 1395 شماره 4 (پیاپی 24) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی کاربست تربیتی، آموزشی آیه در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آیات الهی تکوین تشریع تربیتی آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 866 تعداد دانلود : 251
آفریدگار هستی، پرتوی از ذات بیکران و جمیل خویش را از رهگذر اسماء وصفات در آیینه ی آیات تکوین و تشریع و در دو عرصه آفاق و انفس، متجلی ساخته و اهل نظر همواره در این دریغ اند که کاش صد هزار دیده داشتند برای تماشای این صد هزار جلوه. این مقاله می کوشد تا نمونه هایی از آیات الهی را از منظر تربیتی وآموزشی مورد نظر و توجه و واکاوی قرار دهد و ثمرات هر یک از این نگرش ها، به پیشگاه ارباب معرفت پیشکش گردد.
۲.

اخلاق تجاری و تجارت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق تجارت اخلاقی اخلاق سودگرایانه اخلاق دینی اخلاق حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 596 تعداد دانلود : 294
در دنیای امروز توجه به مسائل اخلاقی در تجارت و به طورکلی در اقتصاد بین المللی ،اهمیت خارق العاده ای کسب کرده است . اخلاق تجاری شاخه ای از اخلاق کاربردی (عملی ) است که اصول اخلاقی ومعنوی یا مسا ئل اخلاقی ناشی از آن ر ا در محیط تجاری یا فضای کسب و کارمورد بررسی قرار می دهد.همچنین با توجه به جهانی شدن اقتصاد، توسعه ارتباطات و در نتیجه آن گسترش بازارها، نیازبه رعایت نکات اخلاقی در تجارت بیش از هر زمان دیگر افزایش یافته است.ادیان و بویژه مکتب اسلام با قرائت اهل بیت(ع) تاکید بسزائی در ایجاد بستری اخلاقی به منظور بهتر زیستن و مسانخت با روحیه ی کمال گرای انسانی که از اهداف همه ی ادیان است بوده اند که در آموزه ها ، منش و تقریر بزرگان دینی بخوبی مشهود است . در واقع بر اساس اموزه های اسلامی راهبرد واقعی برای دورنبودن از دنیا و رهبانیت به معنای غلطش و در عین حال از مسیر کمال گراوی باز نماندن بهترین راهکار رو آوردن به تجارتی است که در آن اخلاق و بایسته های اخلاقی به دقت فراگیرگشته و محقق گردد
۳.

عدالت بر پایه میثاق های برآمده: تحلیلی انتقادی از ایده قرارداد اجتماعی اِسکِرمز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فلسفه اخلاق عدالت قرارداد اجتماعی فلسفه سیاسی نظریه بازی های تکاملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 300 تعداد دانلود : 673
طی دو دهه اخیر برخی فلاسفه علوم اجتماعی و اقتصاددانان علاقه خویش را به تبیین های تکاملی از عدالت نشان داده اند. برایان اسکرمز یکی از نوآوران اصلی چنین تبیین هایی است. دو اثر مهم وی، یعنی تکامل قرارداد اجتماعی (1996) و شکار گوزن و تکامل ساختار اجتماعی (2004)، تلاش هایی در راستای طرح چنین تبیین هایی از عدالت با استفاده از نظریه بازی های تکاملی هستند. هدف این مقاله، شرح و ارزیابی چارچوب تحلیلی و مبانی ایده اسکرمز است. از این رو، مقاله بر اساس روش نظری و تحلیلی عناصر بناکننده تلقی اسکرمز از قرارداد اجتماعی را شناسایی کرده و سپس به ارزیابی آن مبانی پرداخته است. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که اسکرمز در پی طبیعی سازی مفاهیمی چون عدالت است؛ پروژه ای که با کاستی هایی چون تلقی اثباتی از ارزش ها و عدم سازگاری درونی روبروست
۴.

بررسی تأثیر اخلاق حسابرسان بر کشف دستکاری اطلاعات مالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق حسابرسی اطلاعات دستکاری شده قوانین اخلاق مدارانه تحلیل عاملی تاییدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 603 تعداد دانلود : 963
انعطاف پذیری در حسابداری این فرصت را برای شرکتها ایجاد می کند که از طریق دستکاری اطلاعات مالی، سوء استفاده هایی جهت پوشش نوسان های مالی واقعی داشته باشند. از طرفی اخلاق و رفتارحرفه ای حسابرسان در شفاف-سازی اطلاعات و اعتمادبخشی به عموم، نقش و مسئولیت خطیری ایفا می کند. از اینرو، هدف این پژوهش بررسی تاثیر اخلاق حسابرسان بر کشف دستکاری اطلاعات مالی است. برای این منظور اطلاعات شاخص های استقلال، صداقت و بی طرفی و قوانین اخلاق مدارانه در خصوص چگونگی اخلاق حسابرسان، بوسیله ابزار پرسشنامه از جامعه حسابرسان و حسابداران رسمی جمع آوری و تحلیل گردید. نتایج آزمون های استنباطی میانگین و تحلیل عاملی تاییدی معادلات ساختاری نشان داد که توانایی حسابرسان برای کشف دستکاری اطلاعات مالی بطور قابل توجهی بوسیله قوانین اخلاق مدارانه حسابرسی، استقلال، صداقت و بی طرفی و تمامی جنبه های اخلاق مدارانه حسابرسی تحت تاثیر قرار می گیرد. بطوریکه صداقت و بی طرفی حسابرسان به عنوان مهمترین عامل موثر در کشف اطلاعات مالی دستکاری شده تعیین گردید.
۵.

اتانازی و تفاوت فقهی، اخلاقی دو نوع فعال و انفعالی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اتانازی فعال اتانازی منفعل تفاوت فقهی تفاوت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 477 تعداد دانلود : 228
اتانازی انواعی دارد که از حیث اخلاقی و فقهی از یکدیگر متفاوت اند. تمایز دو نوع عمده آن، یعنی اتانازی فعال و منفعل، این است که در نوع اول، بیمار لاعلاج و با رنج زیاد را بدون امید به بهبودی می کشیم، اما در دومی، درمان او را رها می کنیم تا بمیرد. تحلیل و ارزیابی این تقسیم و تمایز، می تواند پاسخگو به این پرسش مهم و کلیدی باشد که آیا وانهادن برای مرگ نیز از لحاظ فقهی-اخلاقی مانند کشتن است؟ بسیاری از فلاسفه اخلاق این دو نوع را از حیث اخلاقی مانند هم می دانند یا اینکه گاهی حتی اتانازی منفعل را غیراخلاقی تر از نوع فعال آن می دانند؛ لکن در این مقاله با بررسی و برجسته کردن تفاوت و تمایز این دو نوعِ عمده اتانازی، مشخص می شود که از حیث اخلاقی و فقهی هیچ گاه نمی توانند با هم یکسان باشند؛ بلکه همان طور که در قسم فعال، حرمت و غیراخلاقی بودن آن روشن است، در قسم منفعل نیز، عدم حرمت آن روشن می-شود؛ و در موارد لاعلاجی که هیچ امیدی به بهبودی فرد بیمار نیست و بیماری او روز به روز در حال پیشرفت است، دیگر هیچ ضرورت اخلاقی و تکلیف شرعی ای به عهده پزشک و یا حتی شخص بیمار نیست تا بخواهد روند پیشرفت بیماری را کاهش داد و یا شخص را بیشتر زنده نگه داشت.
۶.

فرا تحلیلی بر مطالعات مربوط به اخلاق کار اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق کار اسلامی فراتحلیل تعهد سازمانی عدالت سازمانی رضایت شغلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 748 تعداد دانلود : 778
بی توجهی سازمان ها به اخلاق کار و ضعف در رعایت اصول اخلاقی در برخورد با نیروهای انسانی سازمان و ذی نفعان بیرونی، می تواند مشکلاتی را برای سازمان ها به وجود آورد. همچنین بحث از اصول اخلاقی و به ویژه اخلاق کار اسلامی در جامعة ایران اسلامی دارای اهمیت است. به دلیل اهمیت موضوع، در سال های اخیر تحقیقات زیادی درباره اخلاق کار اسلامی انجام شده است. با توجه به افزایش تحقیقاتِ اخلاق کار اسلامی و شناسایی متغیرهای متعدد مرتبط با آن، تحقیق حاضر درصدد بررسی مهمترین متغیرهای مرتبط با اخلاق کار اسلامی در تحقیقات انجام شده در ایران است. روش تحقیق مقاله حاضر، فراتحلیل می باشد. جامعه آماری تحقیق همه ی مقالات معتبر علمی هستند که در سال های 1380 تا 1394 با موضوع اخلاق کار اسلامی منتشر شده اند. در نهایت 16 تحقیق انتخاب و با نرم افزار CMA2 مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که در مجموع رابطه 16 متغیر با اخلاق کار اسلامی در تحقیقات مختلف بررسی شده است. از بین این متغیرها، سه متغیر تعهد سازمانی، عدالت سازمانی و رضایت شغلی بیشترین تاثیر را بر اخلاق کار اسلامی داشتند.نتایج فراتحلیل نشان داد که اندازه اثر بین تعهد سازمانی و اخلاق کار اسلامی با 55/0 در حد بالا می-باشد. همچنین اندازه اثر ترکیبی عدالت سازمانی و اخلاق کار اسلامی با 53/0 در حد بالا قرار دارد. رابطه رضایت شغلی و اخلاق کار اسلامی، در تحقیقات مرور شده معادل 27/0 و در حد ضعیف می باشد.
۷.

بررسی همسویی ارزشهای اخلاقی و ارتباطات سازمانی (مورد مطالعه : شرکت ارتباطات زیرساخت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزش های اخلاقی ارتباطات سازمانی تعهد عدالت مسئولیت پذیری و مشارکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 552 تعداد دانلود : 860
هدف این پژوهش بررسی همسویی ارزش های اخلاقی و ارتباطات سازمانی است که مطالعه آن در شرکت ارتباطات زیرساخت انجام گردیده است . با توجه به این که تا کنون در مورد همسویی ارزش های اخلاقی و ارتباطات سازمانی تحقیقی صورت نگرفته ، بررسی انجام شده می تواند همسویی ارزشهای اخلاقی با ارتباطات سازمانی را نمایان سازد. جامعه آماری مدیران و کارکنان شرکت ارتباطات زیرساخت می باشد که با توجه به نمونه آماری 284 نفر به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند . روش پژوهش توصیفی پیمایشی می باشد . گرداوری داده ها از طریق پرسشنامه انجام و از پرسشنامه های پژوهشی اعم از پرسشنامه هانت و همکاران (1989) ، سینگاپکدی و همکاران (1996) و مقیمی (1394) استفاده شده است . برای روایی ، ابتدا پرسشنامه در اختیار چند تن از متخصصان و مدیران ارشد سازمان قرار گرفت و به تائید آنها رسید و جهت پایایی نیز از طریق نرم افزار SPSS با آزمون کرونباخ قابلیت اعتماد نشان داده شد . یافته های پژوهش نیز نشان داد که در روابط رسمی حاکم در سازمان تنها مولفه مسئولیت پذیری در ارزشهای اخلاقی رابطه مستقیم و معنی داری را ایجاد و در روابط غیر رسمی مولفه های تعهد ، عدالت ، مسئولیت پذیری و مشارکت در ارزشهای اخلاقی رابطه مستقیم و معنی داری را ایجاد می کند و همچنین با تحلیل رگرسیون تعیین گردید که همسویی ارزشهای اخلاقی و ارتباطات سازمانی در سازمان وجود دارد.
۸.

کارکردهای تربیتی عزت نفس و نقش آن در سلامت روان از منظر قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عزت عزت نفس سلامت روان قرآن روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 55 تعداد دانلود : 719
عزت نفس از موضوعات کلیدی در زندگی هر انسان می باشد که در موفقیت ها و شکست های وی تأثیر مستقیم دارد این مسأله در نظام تربیتی اسلام به عنوان یک هدف مطرح است تا انسانها را به سوی سلامت روان سوق دهد، هدف از این مقاله شناخت کلید های دستیابی به عزت نفس و تأثیر آن در سلامت روان است، نوشته حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد قرآنی-روایی بر آن شده تا نشان دهد که راههایی برای دست یابی به عزت نفس وجود دارد از مهمترین آنها می توان به توکل به خداوند،تمسک به قرآن و... اشاره نمود و در پایان هم ضمن بیان کارکردهای تربیتی عزت نفس به چگونگی تأثیر آنها بر پیدایش عزت نفس و تأمین سلامت روان می پردازد.
۹.

تحلیل عناصر معنایی واژه اخلاقی ایثار در قران کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن معناشناسی مولفه های معنایی ایثار جانشینی همنشینی سیاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 171 تعداد دانلود : 818
معناشناسی واژه های اخلاقی قرآن یکی از پژوهش های جدید در عرصه تحقیقات قرآنی است که با مطالعه ای روشمند و موشکافانه درصدد کشف لایه های جدید از معانی الفاظ قران است . در نوشتار حاضر تلاش شده تا واژه اخلاقی ایثار با نگاه جزیی نگر و با رویکردی معنا شناسانه، به عناصر و اجزاء ذاتی مؤلفه های معنایی خود تجزیه شود و فرای ریشه شناسی این واژه، روابط بینامتنی آن شامل روابط همنشینی، جانشینی و سیاق در سطح آیات و سورهای قران مورد مداقه واقع شود . حاصل آنکه معنای ایثار در ق رآن مفهومی ت ک لایه نیست بلکه دارای مرزهای در هم تنیده است. این واژه در سیر تکامل معنایی خود با حفظ معنای اساسی «انتخاب کردن» وارد نظام معنایی قران شد و مؤلفه هایی از جمله عدم واسطه ،اختیار ، گزینه های مختلف ،مطلوبیت و بار ارزشی مثبت و منفی را در بر گرفت . این واژه در فرایند انتقال به نظامهای پس از قرانی بتدریج دچار تخصیص معنایی گشت به طوری که آنچه امروز از معنای ایثار به ذهن متبادر می شود با مفهوم آن در قران ،رابطه عموم و خصوص مطلق دارد.
۱۰.

تفکر انتقادی و تربیت اسلامی ؛ وجوه افتراق و اشتراک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وجوه اشتراک وجوه افتراق تربیت اسلامی تفکر انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 990 تعداد دانلود : 977
هدف تحقیق، شناسایی وجوه افتراق و اشتراک تفکر انتقادی با تعلیم و تربیت اسلامی است و روش مطالعه توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. ابزار جمع آوری اطلاعات فیش برداری از منابع و اسناد مکتوب در تعلیم و تربیت اسلامی و تفکر انتقادی ب اساس مدل فاشیون است. تحلیل اطلاعات جمع آوری شده نشان داد : 1- تحلیل ، تفسیر، ارزشیابی ، استنباط، توضیح و خود تنظیمی از وجوه اشتراک تفکر انتقادی با تعلیم و تربیت اسلامی است که مورد توجه و تاکید هردو قرارگرفته است.2- هدف تربیت اسلامی قرب الی الله، ولی تفکر انتقادی رشد مهارت های ذهنی است که از وجوه افتراق اساسی بین دو مقوله می باشد. 3- باتوجه به دیدگاه تربیتی اسلام تفکر انتقادی یکی از اهداف تربیتی در راستای تحقق تعقل و سیر در آفاق و انفس و به عبارتی سیر الی الله است.4- باتوجه به تاکید اسلام مبنی بر عدم پذیرش امور بدون دلیل و برهان می توان استدلال کرد که تفکر انتقادی یکی از مبانی رشد اجتماعی و عقلانی در تربیت اسلامی است. 5- تفکر انتقادی به عنوان مهمترین فرایند رشد و تحول عقلانی با رویکرد تربیت اسلامی کاملا" سازگاری دارد..
۱۱.

تبیین جایگاه تفکر انتقادی در وظیفه گراییِ معرفتیِ اخلاقِ باور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق باور وظیفه گرایی معرفتی قرینه گرایی تفکر انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 628 تعداد دانلود : 636
هدف از پژوهش حاضر تبیین جایگاه تفکر انتقادی در وظیفه گراییِ معرفتیِ اخلاقِ باور می باشد. برای این منظور از روش تحلیل مفهومی برای تحلیل وظیفه-گراییِ معرفتی، تفکر انتقادی و همچنین تبیین جایگاه تفکر انتقادی در وظیفه گراییِ معرفتی استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که به منظور عقلانیت بخشی به باورها و رعایت اخلاقِ باور، باید دلایل و قرائن لازم و کافی برای باور فراهم آید(قرینه گرایی). نائل آمدن به این دلایل و قرائن، مستلزم تحقیق و تفحص درباره ی باور مورد نظر است(وظیفه گراییِ معرفتی). برای انجام تحقیق و بررسی اصولی، باید قواعدی را تبیین کرد که با کاربرد آن ها فرایند وظیفه گراییِ معرفتی به نحو احسن صورت پذیرد. تفکر انتقادی متشکل از مهارت هایی است که هر کدام می توانند به عنوان یک قاعده در فرایند تحقیق و بررسی در مورد باور به کار روند. این قواعد عبارتند از «قضاوت با معیار روشن و پرهیز از قضاوت عجولانه»، «پرسشگری»، «خود اصلاحی»، «تمییز دلیل قوی از دلیل ضعیف»، «عدم پیروی از اکثریت و حقیقت جویی»، «تحلیل کردن»، «استقصاء»، «بداهت و پرهیز از ابهام»، «اجتناب از جمود و تعصب»، «جامعیت نگری»، «انعطاف پذیری»، «پیگیری تردیدها»، «استماع نظرات مخالف»، «تفکیک باور از صاحب باور»، «بررسی پیش فرض ها» که با ورود به فرایند اخلاقِ باور، مسیر وظیفه گرایی معرفتی را قاعده مندانه به پیش خواهد برد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۱