تأمل

تأمل

تأمل سال دوم پاییز و زمستان 1396 شماره 4

مقالات

۱.

رابطه نفس وبدن در نگاه ملا صدرا

نویسنده:

کلید واژه ها: نفس بدن حرکت جوهری جسمانیه الحدوث روحانیه البقاء شهود دیرند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 456 تعداد دانلود : 978
مسئله رابطه نفس و بدن، مسئله اى بحث برانگیز در حوزه علم النفس فلسفى است. ملّاصدرا نیز همچون حکماى مشاء در این باره نظریه پردازى کرده و به دستاوردهایى کم نظیر دست یافته است. در این مقاله به دنبال تبیین دیدگاه او درباره این مسئله ایم. ملّاصدرا با برخى از آموزه هاى مشائین درباره نفس موافق است، ولى رابطه بین موجود مادى و مجرد را ناممکن مى داند. وى با بهره گیرى از اصول فلسفى عام خویش، همچون اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهرى و سرانجام، ترکیب اتحادى ماده و صورت، به ترکیب اتحادى و ذاتى نفس و بدن نایل مى شود. وى حقیقت نفس را حقیقت تعلقى مى داند. به نظر ملّاصدرا نفس در آغاز، جسمانى و مادى محض است؛ ولى رفته رفته با حرکت جوهرى اشتدادى، ضمن حفظ مرتبه پیشین، به سمت تجرد پیش مى رود؛ یعنى نخست مادى محض است؛ سپس مادى مثالى مى شود و ممکن است به مرتبه مادى مثالى عقلى نیز برسد. بازتاب طبیعى رابطه اتحادى نفس و بدن، و بهره نفس از ساحت مادى و تجردى، نظریه وحدت نفس و قواست که وى بر آن پافشارى مى کند. بر پایه این دیدگاه تأثیر و تأثر دوجانبه نفس و بدن، به تأثیر در میان مراتب تفسیر مى شود.
۲.

معیار شناسی ایمان و کفر از دیدگاه اشعری، ماتریدی، فخررازی

کلید واژه ها: ایمان کفر اشعری ماتریدی فخررازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 404 تعداد دانلود : 474
     در این تحقیق، مباحث مربوط به ایمان و کفر از دیدگاه اشعری، ماتریدی و فخررازی مورد بررسی قرار گرفته است. با مراجعه به آثار آنان، آنچه که به دست آمده، این است که ایشان معتقدند، حقیقت ایمان، تصدیق قلبی است و عمل در ماهیت ایمان دخیل نیست؛ اینان متعلق ایمان را «ماجاءبه النبی» و جایگاه آن را قلب می دانند. هر سه قائلند که ایمان قابل افزایش و کاهش نیست. تنها مورد اختلاف آنها در بحث اتحاد اسلام و ایمان می باشد؛ که در این مورد ماتریدی معتقد است اسلام و ایمان یکی هستند، اما اشعری و فخررازی، اسلام را عام و ایمان را خاص می دانند. ایشان حقیقت کفر را تکذیب “ماجاء به النبی“ می دانند و حکم به تکفیر مرتکب کبیره و اهل قبله نمی کنند. با توجه به نظریات آنها در مورد ایمان و کفر، قبول نداشتن خلفاء نیز موجب کفر نمی شود. نتیجه آن که بنابر عقاید آن ها به راحتی نمی توان کسی را محکوم به کفر کرد
۳.

بازشناسی کتاب تجرید الاعتقاد

کلید واژه ها: تجرید الاعتقاد ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی خواجه نصیر طوسی کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 116 تعداد دانلود : 801
«تجرید الاعتقاد»، کتابی در علم کلام به زبان عربی، نوشته خواجه نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲)، از کتاب هاى مهمى است که در تبیین و ارائه نظام کلامى- فلسفى عقاید امامیه، نگاشته شده و به گفته برخى، اولین آنها به حساب مى آید. این کتاب از بدو تألیف تا کنون قریب به ۹ قرن مدار فکرى عامه و خاصه گردیده و پیوسته مورد استفاده اندیشمندان و دانش پژوهان بوده است. تجرید الاعتقاد به جهت رویکرد خاص آن به فلسفه و کلام، نقطه عطفی در تاریخ کلام محسوب می شود. خواجه، مباحث تجرید را در ۶ مقصد سامان داده است، تعداد فصول کتاب، یازده فصل، در دویست و بیست و پنج مسأله مى باشد.آشکار ترین ویژگی این کتاب، اختصار فوق العاده آن است. نوشتار پیش رو، با استفاده از منابع کتابخانه ای به روش توصیفی سعی در معرفی این کتاب دارد.
۴.

توسل از دیدگاه آیات و روایات

کلید واژه ها: قرآن توسل توسل عام توسل خاص آثار توسل روش های توسل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 864 تعداد دانلود : 992
توسّل از آموزه های اعتقادی شیعه و اکثریت مسلمانان، به معنای واسطه قرار دادن شخص یا چیزی نزد خداوند، برای تقرب به او و برآورده شدن حاجت ها است.توسل با آموزه شفاعت، پیوند نزدیکی دارد و این دو آموزه معمولاً همراه یکدیگر ذکر می شوند. به اعتقاد شیعیان، اهمیت توسل برخاسته از امر الهی در قرآن و نیز احادیث پرشماری از اهل بیت علیهم السلام است. در دعاها و زیارات ائمه علیهم السلام نیز مضامین توسل بسیار به چشم می خورد که جامعترین آنها دعای توسل است. در دوره معاصر، وهابی ها به پیروی از ابن تیمیه اشکالاتی را درباره توسل مطرح کرده اند که علمای شیعه و غالب اهل سنت این اشکالات را نپذیرفته اند.
۵.

اندیشه و تفکر حکومت صهیونیسم

نویسنده:

کلید واژه ها: صهیونیسم یهود فلسطین مسلمانان انگلیس اسرائیل آمریکا رژیم اشغالگر قدس انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 310 تعداد دانلود : 37
اندیشه ی خشونت و ترور به فرمان های منسوب به خدا در کتاب های مقدس یهودیان بسیار آمده است. تفکر نژاد پرستانه، حس برتری جویی، عشق به تسلط بر دیگران و تحقیر آنان ناشی از اعتقاد های منحرف و فاسد در دین یهودیان می باشد. این عوامل برای ایدیولوژی صهیونیسم راه را باز کرد تا به آنها برای ایجاد یک حکومت جهانی مجوز دهد و برای تسلط بر انسانها و برده داری، قتل و ترور و خیانت و فریب دادن  از آنها استفاده کنند. از مجموعه ای کنفرانس ها به رهبری" هرتزل" حکومت صهیونیسم متولد شد و با کمک انگلیس در سرزمین های فلسطینی، ملیت یهودیان تشکیل گردید. با محاصره نمودن و خرید زمین ها با زور و قتل و ترور مردم فلسطین این سرزمین مقدس تبدیل به دولت یهودیان یا قوم برگزیده به نام دولت اسرائیل گردید.
۶.

رابطه ی قضا وقدرباافعال اختیاری انسان

نویسنده:

کلید واژه ها: قضا قدر جبر اختیار آزادی انسان عقیده تفویض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 777 تعداد دانلود : 982
چکیده : بیشتر انسان ها، از قسمت و قضا و قدر و شانس، فهم اشتباهی دارند.برای مثال وقتی ماشین شان تصادف می کند، بدون اینکه عدم رعایت قوانین ترافیکی را در نظر بگیرند و به اشتباهاتش پی ببرد و در پی اصلاح آن باشند،آن را به گردن «قسمت» و «سرنوشت» می اندازند. بنابراین تلقی درست از قضا و قدر و فهم آن می تواند در حل چنین اشتباهاتی راه گشا باشد. قضا به معنای حتمی بودن واقعه ای که از ناحیه علل و اسباب است و قدر به معنای حدود و مشخصات و ویژگی های آن واقعه می باشد. قضا و قدر الهی در واقع عبارتست از برانگیخته شدن همه علل و اسباب که از اراده و علم حق تعالی نشأت می گیرد.در بین وقایعی که در عالم رخ می دهد اعمال و افعال انسان از آن سلسله وقایعی است که، سرنوشت آن علاوه بر علت های گوناگون به اراده و اختیار انسان نیز بستگی دارد.یعنی آنچه انسان با اختیار و اراده خود انتخاب می کند و انجام می دهد نیز، مشمول قضا و قدر الهی می شود. این مقاله به بررسی رابطه این دو، یعنی قضا و قدر و افعال اختیاری انسان می پردازد.