روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

به دلیل تأثیر فرهنگ بر شکلگیری مفهوم بزرگسالی، هدف این پژوهش تعیین تأثیر جنس بر ادراک جوانان ایرانی از نشانگرهای بزرگسالی است. بر همین اساس<br />طی یک پژوهش کیفی و طرح پدیدارشناسی در سال 1395 ، از طریق روش نمونهبرداری هدفمند و ملاکی، 19 نفر ( 9 پسر و 10 دختر) از سنین 18 تا 25 سال،<br />از میان دانشجویان شهر تهران انتخاب شدند و با آنها مصاحبه شد. تحلیل دادهها به روش کلایزی نشان داد مفهوم بزرگسالی شامل شش بعد است: تسلط<br />شناختیهیجانی بر خود، مدیریت و تنظیم امور تا رسیدن به هدف، توانایی نقشآفرینی در خانواده، پایبندی به ارزشهای شخصی، دینی و اجتماعی، استقلال و<br />انتقال نقش. بر اساس نتایج، نشانگرهای بزرگسالی از حالت هنجاریسنتی (رسیدن به 18 سالگی یا ازدواج) به مهارتهای فردی و تواناییهای خانوادگی تغییر<br />کرده است. در دو بعد توانایی نقشآفرینی در خانواده و استقلال، زیرمقولههای اشتغال، حمایت مالی و روانیفکری از خانواده برای مردان و توانایی مراقبت و<br />تربیت فرزند و حمایت روانیعاطفی از خانواده برای زنان ملاک مهمتری دانسته شد. همچنین در سایر ابعاد، زیرمقولههای رفتار سنجیده برای مردان و تابآوری<br />و تسلط بر هیجان برای زنان با تأکید بیشتر بیان شد.

هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای انواع بخشش در رابطه بین کمال گرایی و مشکلات بین شخصی بود. تعداد 286 نفر (154 دختر، 132 پسر) از دانشجویان دانشگاه های تهران در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان مقیاس کمال گرایی چندبعدی تهران (بشارت، 1386)، مقیاس بخشش هارتلند (تامپسون و دیگران، 2005)، و پرسشنامه مشکلات بین شخصی (بشارت، 1395) را تکمیل کردند. نتایج پژوهش نشان داد که ابعاد کمال گرایی با انواع بخشش رابطه منفی معنادار دارند و این رابطه در دختران و پسران متفاوت بود. همچنین ابعاد کمال گرایی در هر دو جنس با مشکلات بین شخصی رابطه مثبت داشت. نتایچ پژوهش نشان داد که به طور کلی، بخشش در رابطه بین کمال گرایی و مشکلات بین شخصی نقش واسطه ای ایفا می کند. مقایسه دختران و پسران نشان داد که جنس نقشی تعیین کننده در مدل رابطه بین این متغیرها دارد. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که کمال گرایی در روابط الزاماً آسیب زا نیست و اگر با بخشش همراه شود، می تواند کارآمد و مؤثر باشد.

هدف از این پژوهش تعیین رابطه عاملیت، جنس و سن با ویژگی های هویتی در دانشجویان بر اساس نظریه بزرگسالی درحال ظهور آرنت و نمونه آماری شامل 700 دانشجوی دوره کارشناسی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ابعاد بزرگسالی درحال ظهور (ریفمن، آرنت و کول ول، 2007) و مقیاس چندوجهی شخصیت عاملیتی کوته (1997) استفاده شد. یافته ها نشان داد بین عاملیت و هر پنج ویژگی هویتی دانشجویان رابطه وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که عاملیت در تبیین واریانس همه ویژگی های هویتی دانشجویان نقش دارد. متغیرهای جنس و سن به ترتیب در تبیین واریانس سه و یک ویژگی نقش داشتند. نتیجه اینکه افراد دارای عاملیت بالا بیشتر روی خود تمرکز می کنند، اکتشاف هویت بیشتری و نگاه خوش بینانه تر به دوره زندگی خود دارند و آن را فرصت تلقی می کنند و بیشتر دست به آزمایشگری می زنند. آن ها احساس بینابینی بیشتر و احساس منفی بودن و بی ثباتی کمتر دارند. عاملیت، جنس و سن را می توان به ترتیب برای پیش بینی پنج، سه و یک ویژگی به کار برد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش واسطه گری بازخورد خلاقانه بر حل مسئله خلاق با روی آورد به متغیرهای الگوهای ارتباطی خانواده و جو یادگیری انجام شد. 300 دانش آموز دختر و پسر کلاس های پنجم و ششم مقطع ابتدایی شهرستان لارستان انتخاب شدند و به زمینه یاب بازخورد خلاقانه (اسکافر، 1991)، سیاهه ویژگی های حل مسئله خلاق (چو و لین، 2010)، پرسشنامه الگوهای ارتباط خانواده (فیتزپاتریک و ریچی، 1990) و زمینه یاب ج و ی ادگیری (ویلیامز و دسی، 1996) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر نشان داد بازخورد خلاقانه در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و جو یادگیری با حل مسئله خلاق سهم معناداری ندارد. همچنین جهت گیری گفت و شنود و جو یادگیری، پیش بین مثبت و معنادار حل مسئله خلاق و بازخورد خلاقانه بودند. این پژوهش نقش اساسی الگوهای ارتباطی خانواده و جو یادگیری در پرورش تفکر حل مسئله خلاق و اهمیت بازخورد را برجسته می سازد.

هدف این پژوهش تعیین نقش نارسایی هیجانی و نشخوار فکری در پیش بینی رضایت از زندگی مبتلایان به چاقی بود. از بین همه زنان چاق و دارای اضافه وزن که در سال1395 به مراکز درمان کاهش وزن (مراکز مشاوره تغذیه و رژیم درمانی) در تهران مراجعه کردند، 150 زن با حداقل تحصیلات دیپلم، در دامنه سنی15 تا 65 و شاخص توده بدنی بالاتر از 30 انتخاب شدند و به مقیاس رضایت اززندگی (دینر، امونز، لارسن و گریفین، 1985)، مقیاس نارسایی هیجان تورنتو (بگبی، پارکر و تیلور، 1994) و مقیاس نشخوار فکری (نولن هوکسما و مارو، 1991) پاسخ دادند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که نشخوار فکری و نارسایی هیجانی 25درصد از رضایت زندگی مبتلایان به چاقی را تبیین می کنند. بنابراین، رضایت اززندگی در افراد چاق با مهار نشخوار فکری و افزایش توانایی بیان هیجان ها افزایش می یابد.

هدف این پژوهش تدوین برنامه آموزش زایشی مبتنی بر مؤلفه های یادگیری زایشی به منظور افزایش خودنظم جویی است. بدین منظور از طریق تحلیل محتوای کیفی به شیوه استقرایی، مؤلفه های یادگیری زایشی استخراج و ترتیب و تقدم فعالیت های آموزشی مشخص و سپس با استفاده از ماتریس مضامین راهکارهایی برای بهبود خودنظم جویی استخراج شد. جامعه آماری این پژوهش برای تدوین برنامه آموزشی، شامل همه کتاب ها و مقالات پژوهشی و مروری، پایان نامه ها و منابع مرتبط با یادگیری زایشی از سال 1974 تا 2017 بود. نمونه آماری برای تعیین مؤلفه های این برنامه 47 مقاله و یک پایان نامه بود، که به صورت هدفمند انتخاب و تحلیل شد. برای رواسازی برنامه، 20 نفر از متخصصان روان شناسی تربیتی و تکنولوژی آموزشی به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این بررسی به شناسایی 14 مقوله اصلی منجر شد، شامل: توجه، انگیزش، معلم، دانش پیشین، فرصت های یادگیری، ادراک دانش آموز، یادگیرنده فعال، زایش و خلق معنا، ارزشیابی، محتوا، تحلیل، دستورالعمل، محیط آموزشی و یادگیری مشارکتی؛ سپس، بر اساس این مقوله ها، طرح و برنامه مورد نظر با بخش های زیر تدوین شد: شناخت و تحلیل یادگیرنده، تهیه دستورالعمل، درگیرسازی یادگیرنده، فعال سازی دانش پیشین، تدوین محتوای آموزشی، ایجاد فرصت های یادگیری، تسهیل گری و تکیه گاه سازی، یادگیری مشارکتی، زایش و خلق معنا و ارزشیابی. در نهایت با استفاده از ماتریس مضامین برای هر یک از بخش ها راهکارهایی استخراج شد.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزش تاب آوری بر ارزیابی های شناختی، مقابله فعال و هیجان های مثبت و منفی گروهی از دانش آموزان دختر انجام شد. در این پژوهش تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و همراه با پیگیری، 32 دانش آموز دختر 12ساله در دو گروه آزمایش و کنترل قبل و بعد از آموزش به نسخه تجدیدنظرشده سنجش ارزیابی تنیدگی (رویلی، رویش، جاریکا و واگن، 2005)،مقیاس مقابله فعال (گرین گلس، شوارزر، جاکوبیک، فیکسنبام و تابرت، 1999) ونسخه تجدیدنظرشده مقیاس هیجان های متمایز (فردریکسون، تاگادی، واگ و لارکین، 2003) پاسخ دادند. در 10 جلسه یک ساعته برنامه آموزش تاب آوری روانی به شیوه گروهی برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج روش های آماری تحلیل کوواریانس تک متغیری و چندمتغیری نشان داد که در کوتاه مدت و بلندمدت برنامه آموزش تاب آوری در افزایش ارزیابی های شناختی سازشی، راهبرد مقابله فعال و هیجان های مثبت و در کاهش ارزیابی شناختی مبتنی بر تهدید و هیجان های منفی دانش آموزان دختر مؤثر بود. درمجموع، نتایج این بررسی نشان می دهد که برنامه آموزش تاب آوری از طریق تقویت راهبردهای تفکر مثبت، راهبردهای سازشی مدیریت هیجان و همچنین غنی سازی مهارت های رابطه بین فردی، در تحقق ایده ایمن سازی روانی فراگیران به طور تجربی مؤثر است.

این پژوهش با هدف تعیین روایی، اعتبار و ساختار عاملی مقیاس محق پنداری تحصیلی (چونینگ و کمبل، 2009) در دانشجویان ایرانی انجام شد. بدین منظور 451 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز در سال 1395-1394به صورت خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش اعتبار و همسانی درونی مقیاس از ضریب همبستگی بین مادّه ها با نمره کل عوامل، ضریب آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی تأییدی، ضریب همبستگی زیرمقیاس ها و روایی واگرا استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی ساختار دوعاملی مسئولیت بیرونی شده و حق به جانبی را تأیید کرد. همبستگی نمره های مؤلفه های مقیاس مهار با مؤلفه های مقیاس محق پنداری تحصیلی بین 24/0- تا 55/0- بود و روایی واگرای مقیاس را نشان می داد. هم چنین ضرایب آلفای کرونباخ برای هر یک از عوامل (حق به جانبی، 72/0 و مسئولیت بیرونی شده، 81/0) و نمره کل مقیاس (81/0) در حد مطلوب به دست آمد. لذا درمجموع می توان نتیجه گرفت که مقیاس محق پنداری تحصیلی برای سنجش محق پنداری تحصیلی دانشجویان ایرانی ابزاری معتبر و ابزاری مفید در پژوهش های روان شناختی است.