رهیافت های سیاسی و بین المللی

پس از آغاز جنگ درون دولتی در سوریه، حزب اتحاد دموکراتیک علی رغم تعارض با دولت مرکزی، روابط نیابتی با رژیم را علیه مخالفان مسلح، در دستور کار قرار داد. حزب اتحاد دموکراتیک از یک سو، به واسطه برخورداری از حمایت دولت مرکزی، بر مناطق خلأ قدرت مسلط شد و از سوی دیگر، با آغاز دور جدیدی از روابط نیابتی، به وسیله ائتلاف با عملیات عزم ذاتی از حمایت آمریکا، دست آوردهای حزب را از سرکوب و مهار توسط دولت مرکزی در امان نگاه داشت. بنابراین، بر اساس الگوهای حاکم بر روابط نیابتی، این سؤال مطرح می شود که دست آوردهای روابط نیابتیِ حزب اتحاد دموکراتیک در آینده با چه سرنوشتی روبه رو خواهند شد؟ همچنین، این فرضیه مطرح می شود که دست آوردهای روابط نیابتی حزب اتحاد دموکراتیک با ائتلاف و دولت سوریه، به دلیل عدم برخورداری از مشروعیت حقوقی و تأثیرپذیری از منافع حامیان دولتی پایدار نخواهند ماند. لذا، در مقاله پیش رو، تلاش بر این است که با استفاده از روش تجزیه و تحلیل روند، محتمل ترین سناریوی ممکن کشف و طرح شود. هدف این مقاله کشف الگوهای جدید از روابط گروه های شبه نظامی با دولت ها و نهادهای بین المللی است که ممکن است بر حاکمیت دولت هایی که شبه نظامیان در چارچوب مرزهای ملّی آنان فعالیت دارند، تأثیرگذار باشد.

تحولات کشورهای عربی و فرجام خیزش های انقلابی، با دخالت ارتش در این اعتراضات نسبت نزدیکی دارد. مقاله حاضر این پرسش اصلی را مطرح می کند که رویکرد و نقش ارتش در انقلاب ها و خیزش های عربی چه بوده است؟ فرضیه پژوهش آن است که در مصر و تونس ارتش در کنار انقلابیون قرار گرفت. در لیبی، نیروهای ارتش در مواجهه با اعتراضات مردمی دچار انشعاب شدند و مخالفان توانستند در جنگ داخلی بر رژیم قذافی پیروز شوند. در سوریه و یمن، هرچند فرار از ارتش صورت گرفت، ولی به اندازه ای نبود که انسجام ارتش را برهم زند. در بحرین، ارتش در جریان تظاهرات مخالفت آمیز، به سلطنت آل خلیفه پای بند ماند. بنابراین، رویکرد ارتش ها در فرایند های اعتراضات نه تنها اثرگذار، بلکه تعیین کننده بوده است. این مقاله، با روش تحلیلی-توصیفی و در قالب نظریه های نسل دوم، به خصوص جانسون و تیلی، به نفوذ و تأثیر ارتش های عربی در انقلاب ها و خیزش های کشورهاشان پرداخته و با این هدف، تحولات جهان عرب را مورد واکاوی قرار می دهد.

با توجه به اهمیت شراکت ایران و روسیه در حمایت از دولت سوریه از زمان آغاز جنگ داخلی در این کشور تاکنون، در این مقاله، ضمن بررسی اهداف و منافع مسکو و تهران در بحران سوریه، اختلافات و اشترکات منافع و اهداف آن ها در این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع، با توجه به چشم انداز نه چندان روشن روابط ایران و روسیه در سوریه و بدبینی نخبگان و جوامع این دو کشور نسبت به آینده این روابط، هدف از نگارش این مقاله، بررسی آینده شراکت تهران-مسکو در بحران سوریه است. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله این است که چه عواملی بر شراکت ایران و روسیه در موضوع سوریه تأثیرگذار است و این عوامل، ماهیت شراکت را به کدام سمت پیش خواهد برد؟ فرضیه اصلی مقاله این است که قرار گرفتن ایران و روسیه در یک محور در سوریه، به معنای اشتراک کامل منافع میان آن ها در این بحران نیست و این دو بازیگر بر سر موضوعاتی همچون آینده بشار اسد، حزب الله و ساختار سیاسی آینده سوریه اختلافات عمده ای با یکدیگر دارند و به همین دلیل، باید گفت اگرچه اهداف کوتاه مدت تضمین کننده بقای شراکت میان این دو کشور در مدت زمانی کوتاه است، اما در بلندمدت می توان انتظار بروز اختلافات اساسی میان آن ها را داشت. در این مقاله، از روش تبیینی و چارچوب نظری نوواقع گرایی استفاده شده است.

مقاله حاضر درصدد تبیین اقتصادیِ جدایی طلبی کاتالونیا از اسپانیا بر مبنای رویکرد انتخاب عقلانی است. از این منظر، پس از بسط فضای مفهومی موضوع، از رویکرد نظری انتخاب عقلانی برای تبیین آن استفاده شده است. با کاربرد روش کمی از نوع تحلیل ثانوی، داده های مرتبط با شاخص های توسعه اقتصادی منطقه کاتالونیا و کشور اسپانیا، از منابع موجود استخراج و مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهند که: نخست ، اکثر شاخص های توسعه اقتصادی منطقه کاتالونیا نسبت به سال های قبل، دارای رشد قابل توجهی بوده است؛ دوم ، شاخص های توسعه اقتصادی کاتالونیا نسبت به اسپانیا دارای مزیت رقابتی است. لذا، بر مبنای رویکرد نظری انتخاب عقلانی، می توان اذعان داشت که رویکرد نظریِ به کار گرفته شده، از قابلیت لازم برای تبیین اقتصادی جدایی طلبی کاتالونیا از اسپانیا برخوردار است.

نوشتار پیش رو در صدد تجزیه و تحلیل چشم انداز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از زاویه دید عربستان، اعم از مجامع دانشگاهی و سیاسی است. جهت دست یابی به این مهم، از رهیافت سازه انگاری معنا گرایانه به همراه سازه انگاری تاریخی بهره برده ایم. نزد سازه انگاران، هویت، تاریخ، روایت سازی و برداشت ذهنی برجسته می شود. این رویکرد، ذیل توجه به معنا و برداشت زبان، واژگان و مفاهیم را نیز مورد توجه قرار می دهد. لذا، بر اساس این رویکرد، سیاست خارجی را می توان هماهنگ کردن و برقراری تناسب میان واژه ها با جهان، جهان خود با جهان دیگر و جهان با واژگان دانست. در این اثنا، روایت کردن و روایت سازی دو مفهوم مرکزی هستند که اهمیت می یابند. مقاله حاضر، به خوانش فهم عربستان از سیاست خارجی ایران ضمن به کارگیری روش سازه انگاری پرداخته است. در این مقاله، ضمن بهره گیری از رویکرد سازه انگاری معنا گرایانه، به نقش کلیدی زبان، معنا، برداشت و بیناذهنیت، تاریخ و هویت توجه شده است.

تاریخ و سیاست مقوله هایی هستند که از دیرباز دارای تعامل و داد و ستد بوده اند و رابطه آن ها به اندازه قدمت تمدن بشری است. امر سیاسی در گستره تاریخ رخ می دهد و تاریخ منتقل کننده تجارب و دست آوردهای آن به جوامع آتی است. در تمدن اسلامی، در قرون میانه، تاریخ توسط اندیش مندان تاریخ باور به ساختاری عقلانی بدل شد که به دنبال خشونت گریزی و خردگرایی در امر سیاسی نیز برآمد. مقاله حاضر، به کاوش در مفهوم امر سیاسی در رساله آفرینش و تاریخ ، نوشته مطهّربن طاهر المقدّسی اختصاص دارد. مقدسی در حکمت عملی خود، تاریخ و سیاست را به هم گره زده و تقابل دوست و دشمن را به تکثر و حضور اراده های آزاد در عین وحدت انسانی بدل کرده است. دیدگاه روشن اندیشانه او در تاریخ عمومی، هیچ اندیشه و انسانی را به محاق نرانده و به همه آرا و عقاید اجازه حضور و ابراز وجود داده تا حقیقت را خودِ مخاطب برداشت کند. هرمنوتیک تاریخی وی، بُن مایه هایی از تبارشناسی یا تاریخ انتقادی را در سده های میانه پرورانده است.