جغرافیا و برنامه ریزی

یکی از عوامل مهم توسعه در هر منطقه فراهم بودن منابع آب مناسب می باشد. در این راستا ع لاوه ب ر کمی ت، توج ه ب ه وضع کیفی آن نیز از اهمیت شایانی برخوردار است. هدف از این تحقیق کاربرد مدل های ANN، ANFIS-GP، ANFIS-SC و GEP در مدل سازی شاخص EC آب رودخانه ها با استفاده از ترکیب ورودی های مختلف است. به این منظور از اطلاعات و داده های 5 متغیر شامل TDS، SAR، PH، کلر و دبی آب رودخانه نساء (استان کرمان) در طول آماری 21 ساله (1390-1370) به عنوان شاخص های مؤثر بر شوری آب استفاده شد. کارایی مدل ها توسط معیار های آماری ضریب همبستگی (R)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین خطای مطلق (MAE) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل GEP با سه ورودی دبی، TDS و PH با داشتن کمترین RMSE (679/19 میکروموس بر سانتی متر) و MAE (736/10 میکروموس بر سانتی متر) و بیشترین R 2 (926/0) مناسب ترین مدل جهت پیش بینی EC و به عنوان تکنیکی برت ر جهت پژوهش های بعدی و جایگزین مطالعات میدانی ب رای ش بیه س ازی تغیی رات شاخص EC آب رودخانه ها می باشد.

امروزه افزایش تمایل مصرف کنندگان به شیوه ی زندگی سالم تر، منجر به تغییری در راستای درمان بیماری ها و بهبود اختلال ها از طریق روش های طبیعی شده است. بنابراین، صنعت گردشگری سلامت و تندرستی در سراسر جهان به سرعت رشد روز افزونی داشته و این موجب پویا شدن مقاصد چشمه های آبگرم و معدنی طبیعی با مناظر بکر و متنوع شده است. هدف این مطالعه ارزیابی مقاصد چشمه های آبگرم بر اساس منابع و جاذبه های محوری شهرستان رامسر می باشد. در زمینه رقابت پذیری مقصد کراچ و ریچی 5 عامل، عوامل و منابع پشتیبان، منابع و جاذبه های محوری، مدیریت مقصد، خط مشی برنامه ریزی و توسعه مقصد و مشخصه های کیفی (عوامل تعدیل کننده و تقویت کننده) را عنوان کرده است. در این مقاله عامل دوم بومی گرایی شده و در مقصد مورد بررسی قرار گرفته است. در 5 چشمه آبگرم در شهرستان رامسر 394 پرسشنامه به صورت تصادفی در دسترس توزیع ومورد بررسی قرار گرفت. در بخش تحلیل داده ها، از آزمونهای کای اسکوئر و کرامر، کروسکال والیس، پیرسون، رگرسیون و... استفاده شد. نتایج نشان داد منابع و جاذبه های محوری با رشد و توسعه گردشگری سلامت رابطه معکوس دارد و همچنین در مقاصد گردشگری سلامت رامسردو عنصر فرهنگ و تاریخ و جاذبه های محیطی در توسعه و رقابت پذیری مقاصد گردشگری سلامت نسبت به دیگر عناصر اثر گذاری بیشتری دارند.

هدف اصلی این مطالعه بررسی مدل های فضایی و روش های متعارف برآورد مدل های مکانی نظیر حداقل مربعات معمولی و رهیافت جدیدتر رگرسیون وزنی جغرافیایی می باشد. برای این منظور نقاط ضعف و قوت هر دو رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی با ارائه یک مثال ساده مورد توجه قرار گرفته و بر اساس چارچوب نظری هر دو روش، رهیافت مناسب برای برآورد مدل های مکانی ارائه شده است. نتایج مقایسه این دو روش نشان می دهد که روش رگرسیون وزنی جغرافیایی در مقایسه با روش های معمول و متعارف برآورد مدلهای مکانی به دلیل درنظر گرفتن تفاوت های مکانی، وابستگی و ناهمسانی فضایی در بین مشاهدات، نتایج مطلوبتری را ارائه می دهد. علاوه بر این، معیارهای خوبی برازش مدل نیز دلالت بر مناسب بودن روش رگرسیون وزنی جغرافیایی می باشد

زمین، اساسی ترین عامل توسعه و نحوه استفاده از آن، از مهم ترین مباحث برنامه ریزی شهری است. سیاستهای توسعه شهری و حفظ زمین های پیرامون شهرها، از چالشهای اساسی برنامه ریزان شهری در دهه های اخیر بوده و سیاست توسعه میان افزایی از اشکال رشد هوشمند، توسعه پایدار و نوین در شهرسازی، توجه اساسی به این موضوع دارد. این تحقیق با هدف شناسایی پتانسلهای توسعه از درون، به تبیین توسعه میان افزای شهری و کاربرد این سیاست در توسعه آتی شهر تبریز با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمیک می پردازد. با استفاده از این روش، نقشه توان و پتانسیل های توسعه میان افزای شهری تبریز، برای اختصاص به توسعه آتی شهر تهیه گردید. نتایج حاصل از ارزیابی نمایانگر توسعه توسعه فزاینده شهر به پیرامون در دهه های گذشته و عدم توجه با پتانسیل های درونی شهری بوده است. بررسی پتانسیل های توسعه میان افزا، شامل کاربری های ناسازگار، اراضی خالی و رها شده، قطعات با تراکم ساختمانی پایین (یک طبقه) و بافتهای تخریبی شهر نشانگر وجود حدود 4974 هکتار از این بافتها جهت توسعه آتی می باشد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که با اعمال سیاست توسعه میان افزای شهری در توسعه آتی تبریز، نه تنها از تخریب اراضی زراعی و باغات پیرامون شهر کاسته خواهد شد، بلکه کاهش هزینه های اقتصادی همچون هزینه های آماده سازی اراضی شهری، هزینه توسعه زیرساختهای شهری به پیرامون را به دنبال خواهد داشت و انتظام فضایی شهری از طریق خروج کاربری های ناسازگار و بهسازی و نوسازی بافتهای قدیمی و غیر رسمی شکل خواهد گرفت.

بعداز مطرح شدن ایده ی توسعه پایدار و نمایان شدن بحران های زیست محیطی در شهرهای مدرن، فضاهای سبز شهری به عنوان ایده ی مفهومی طراحی و برنامه ریزی شهری نوین مورد توجه قرار گرفته است که از جمله مهم ترین آنها می توان به شهرهای سبز و سالم اشاره کرد. بر پایه ی چنین ضرورتی در مطالعه حاضر به تحلیل استقرار بهینه مکانی فضاهای سبز شهری در منطقه 8 شهر تبریز با روش شناسی توصیفی – تحلیلی پرداخته شده است. به همین منظور لایه های 12 کاربری شامل کاربری فضای سبز، کاربری مسکونی، کاربری اداری، کاربری صنعتی، کاربری ورزشی، کاربری خدماتی، کاربری آموزشی، کاربری بهداشتی-درمانی، کاربری مذهبی، کاربری حمل و نقل، کاربری فرهنگی و کاربری نظامی با استفاده از فواصل استاندارد در محیط نرم افزار Arc GIS 10 ارزش گذاری شده و سپس با استفاده از عملگر گامای فازی [1] مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نهایی نشان داد که با توجه به شرایط موجود استقرار کاربری ها در منطقه 8 شهر تبریز و با توجه به گرایشات کاهشی و افزایشی آن ها، حد آستانه 9/0 بهتر از دو حد آستانه دیگر به تحلیل استقرار بهینه مکانی فضاهای سبز شهری در منطقه 8 شهر تبریز پرداخته است. در این حد آستانه نتایج مربوط به کاربری های نظامی و کارگاه های صنعتی با حساسیت و دقت بیشتری نسبت به دو حد آستانه ی دیگر در رابطه با همجواری و مکان گزینی فضاهای سبز شهری در این منطقه اعمال گردیده است. مطابق با نتایج این عملگر قسمت هایی عمده ای از مرکز و قسمتی از جنوب منطقه مستعد برای استقرار فضاهای سبز شهری می باشند. [1]. Fuzzy Gama

ژئوتوریسم بخشی از توریسم طبیعی است که تکیه بر منابع طبیعی و زمین شناسی دارد. ژئوسایتها و ژئومورفوسایت ها به عنوان زیر بنای ژئودایورسیتی همیشه مدنظر گردشگران ژئومورفولوژی و زمین شناسی بوده است. از این رو برای پتانسیل یابی ژئوتوریسم یک منطقه و یا قابلیت سنجی توریستی ژئوپارک ها، در ایران و جهان محققین همواره به دنبال ارزیابی ژئوسایتها و ژئومورفوسایت های آن منطقه بوده اند. هدف از تحقیق حاضر این است که ژئوسایتها و ژئومورفوسایت های ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی با روش بریلها ارزیابی شده و در راستای ثبت جهانی یونسکو اقدام گردد. در این تحقیق از روش اسنادی و کتابخانه ای برای شناسایی ژئومورفوسایت ها و ادبیات موضوع و برای امتیاز دادن از کارهای میدانی، نرم افزارهای جغرافیایی و گرافیکی، عکسبرداری، عکسهای هوایی و تصاویر ماهواره ای بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اگر ژئومورفوسایت ها را به چند گروه عمده هیدرولوژی، بادی، تکتونیکی و ماگمایی و ...، دسته بندی نماییم، ژئومورفوسایت ها ی مربوط به هیدرولوژی بیشترین امتیازها را در معیارهای علمی، آموزشی و توریستی و خطر تخریب دارا هستند. ژئومورفوسایت ها ی بادی به علت وفور پدیده ها، دوری از منابع خدماتی و زیرساختهای توریستی و ژئوتریل ها امتیازهای پایینی را کسب کردند.

برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق مرجع (ETo) نقش بسیار مهمی در مدیریت منابع آب و بهینه سازی مصرف آب کشاورزی دارد. یکی از روش های برآورد ET o استفاده از مدل های سری زمانی است. در این تحقیق، دقت و کارائی مدل خطی آرما (ARMA) و غیرخطی بیلینییر (BL) در شبیه سازی و پیش بینی ETo در سه ایستگاه سینوپتیک واقع در شمال غرب کشور مورد مقایسه قرار گرفت. بدین منظور، مقادیر ماهانه EToاز سال 1990 تا 2014 با استفاده از روش فائو پنمن مانتیث 56 محاسبه شد. مقادیر محاسبه شده ETo در طول سال های 1990 تا 2009 و 2010 تا 2014 به ترتیب برای واسنجی و صحت سنجی مدل ها به کار گرفته شد. نتایج شاخص های آماری در مرحله صحت سنجی (میلیمتر بر روز 691/0RMSE< و 818/0R 2 >) نشان داد که هر دو مدل خطی و غیرخطی می توانند سری زمانی ETo را با دقت قابل قبول در ایستگاه های مورد مطالعه شبیه سازی و پیش بینی نمایند. در نهایت، مقادیر ETo با استفاده از کل آمار موجود طی سال های 2014-1990 توسط هر دو روش مورد مطالعه مدل و با انتخاب مدل برتر برای پنج سال آتی (2019-2015) پیش بینی شد. همچنین، نتایج آزمون دایبلد و ماریانو نشان داد که تفاوت معنی داری بین نتایج دو مدل خطی و غیرخطی در مدل بندی سری زمانی ETo، جز در ایستگاه اردبیل، وجود ندارد. برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق مرجع (ET 0 ) نقش بسیار مهمی در مدیریت منابع آب و بهینه سازی مصرف آب کشاورزی دارد. یکی از روش های برآورد ET 0 استفاده از مدل های سری زمانی است. در این تحقیق، دقت و کارائی مدل خطی آرما (ARMA) و غیرخطی بیلینییر (BL) در شبیه سازی و پیش بینی ET 0 در سه ایستگاه سینوپتیک واقع در شمال غرب کشور مورد مقایسه قرار گرفت. بدین منظور، مقادیر ماهانه ET 0 از سال 1990 تا 2014 با استفاده از روش فائو پنمن مانتیث 56 محاسبه شد. مقادیر محاسبه شده ET 0 در طول سال های 1990 تا 2009 و 2010 تا 2014 به ترتیب برای واسنجی و صحت سنجی مدل ها به کار گرفته شد. نتایج شاخص های آماری در مرحله صحت سنجی (میلیمتر بر روز 691/0RMSE< و 818/0R 2 >) نشان داد که هر دو مدل خطی و غیرخطی می توانند سری زمانی ET 0 را با دقت قابل قبول در ایستگاه های مورد مطالعه شبیه سازی و پیش بینی نمایند. در نهایت، مقادیر ET 0 با استفاده از کل آمار موجود طی سال های 2014-1990 توسط هر دو روش مورد مطالعه مدل و با انتخاب مدل برتر برای پنج سال آتی (2019-2015) پیش بینی شد. همچنین، نتایج آزمون دایبلد و ماریانو نشان داد که تفاوت معنی داری بین نتایج دو مدل خطی و غیرخطی در مدل بندی سری زمانی ET 0 ، جز در ایستگاه اردبیل، وجود ندارد.

هدف از تحقیق حاضر پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از تئوری بیزین در بخشی از قاراداغ ( ارسباران، از قره سو تا دره دیز)است. به این منظور ابتدا ب ا اس تفاده از نقاط لغزشی بانک اطلاعات زمین لغزش کشور، نقشه پراکنش زمین لغزشهای منطقه تهیه گردید. سپس نقشه ه ای ه ر یک از عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش مانند درجه شیب، جهت شیب، شکل شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، زمینشناسی، فاص له از ج اده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، شاخص توان آبراهه، شاخص حمل رسوب، بافت خاک و پهنه ه ای ب ارش منطق ه در مح یط GISتهی ه گردید. جهت انجام این کار از تئوری بیز استفاده شده است. در نهایت نقشه حساسیت زمین لغزش در پنج کلاس حساسیت به دست آمد. با توجه به نقشه بدست آمده و نیز وزن کلاس های هر یک از پارامترها، کلاس تراس های آبرفتی قدیمی و مخروافکنه های مرتفع در لایه سازند، مرتع متوسط در بین کلاس های کاربری زمین، جهات شرقی و جنوب شرقی، شیب های 20-5 درجه بیشترین وزن و تاثیر را در وقوع زمین لغزش های منطقه دارا هستند. نتیجه ارزیابی نشان داد که مدل با قابلیت پیش بینی 12/79 درصد زمین لغزش ها در کلاس خطر زیاد و خیلی زیاد دقت قابل قبولی در ارزیابی و تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش دارد.

در این پژوهش گسترش سامانه پرفشار سیبری و اثر آن بر عناصر اقلیمی دما و بارش ایران بررسی شده است. داده های بارش، دمای حداقل و میانگین 131 ایستگاه سینوپتیک، فشار سطح زمین دو روز قبل از بارش و سطح 500 هکتوپاسکال روز بارش در دوره 2010-1991 مطالعه شد. نتایج نشان داد فرابار سیبری در ماه دسامبر در شرایط شدت فعالیت، کل ایران را تحت تأثیر قرار می دهد. بیشینه فشار سیبری با حدود 1030 هکتوپاسکال در ماه ژانویه اتفاق می افتد. از ماه دسامبر تا ژانویه ناوه تراز 500 هکتوپاسکال در شرق مدیترانه قرار گرفته، اما از این ماه به بعد اندکی به سمت غرب عقب نشینی می کند. حداقل مطلق دما در شمال شرق ایران به مقدار 15- درجه سانتی گراد در ماه ژانویه رخ می دهد. در ماه های دسامبر و ژانویه کل ایران تحت تسلط شدت پرفشار سیبری قرار می گیرد، اما از ماه فوریه تا آوریل به حداقل ممکن می رسد. در حالت میانگین، از ماه مارس دمای حداقل در ایران بالای صفر درجه سانتی گراد می رود. در مجموع حداکثر فشار مرکزی سیبری در دوره مطالعه شده 1050 هکتوپاسکال و در اواخر زمستان به 1025 هکتوپاسکال است. تعداد روزهای بارش در ایران مرکزی در اوایل حضور حداکثری پرفشار سیبری به 17 روز در ماه ژانویه و در ماه فوریه با 7 روز به حداقل ممکن می رسد، اما از ماه مارس دوباره افزایش قابل توجهی می یابد.

دما به منزله ی یکی از مهم ترین شاخص های آب وهوایی است که وضعیت کلی هوای یک منطقه را نشان می دهد و کمتر دست خوش تغییر واقع می شود و مستقل از زمان است. تغییر اقلیم و افزایش دما یکی از مسایل مهم زیست محیطی است که در سالهای اخیر مطالعات زیادی در مورد آنها انجام شده است با توجه به موقعیت ایران در کمربند خشک نیمکره شمالی و خطراتی که در پی تغییر اقلیم کشور ما را تهدید می کند شناخت تاثیر گازهای گلخانه ای و بویژه دی اکسید کربن اهمیت بالایی دارد. در این تحقیق داده های دمای حداکثر فصلی 17 ایستگاه سینوپتیک کشور با داده گاز دی اکسید کربن در طول دوره آماری 1975 تا 2010 با استفاده از روش همبستگی پیرسون مورد تحلیل آماری قرار گرفت. همچنین نمودار تغییرات دما و دی اکسید کربن ایستگاه های با بیشترین ضریب همبستگی ترسیم و سپس نقشه های توزیع فضایی ضرایب همبستگی ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که فصل زمستان با 14 ایستگاه دارای همبستگی در سطح معناداری، فصل تابستان با 10 ایستگاه و فصل بهار با 2 ایستگاه به ترتیب بیشترین تاثیر را از دی اکسید کربن پذیرفته اند. همچنین ارتباطی بین دمای حداکثر فصل پاییز و دی اکسید کربن مشاهده نشده است. نتایج تحلیل فضایی نیز حاکی از آن است که مناطق مرکزی و جنوب شرق کشور بیشترین تاثیر را از این گاز داشته اند و دمای این مناطق روند افزایشی را بویژه در زمستان و تابستان داشته اشت.

اکثر سازه های آبی مانند سدها، پل ها و ایستگاه های پمپاژ در کنار رودخانه ها ساخته شده و تحت تاثیر تغییرات موفولوژیکی رودخانه قرار می گیرند. استفاده از تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی می تواند در افزایش دقت بررسی این تغییرات موثر باشد. در این پژوهش، مورفولوژی قسمتی از رودخانه گاماسیاب در استان همدان به طول 50 کیلومتر در شهرستان نهاوند بررسی شده است. بدین منظور تصاویر سنجده TM و ETM ماهواره ی لندست در سه دوره زمانی 2000.1990 و 2013 مسیر رودخانه، در محیط نرم افزار ARCGIS رقومی شد. سپس در محیط نرم افزار AUTO CAD، برخی پارامترهای هندسی رودخانه مانند زاویه مرکزی، شعاع دایره مماس بر قوس ها، طول رودخانه و تعداد قوسها برای بررسی تغییرات با روش برازش دایره های مماس بر قوس رودخانه اندازه گیری گردید. سپس با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری بر روی مقادیر پارامترهای هندسی صورت گرفت. بررسی مقادیر پارامترهای هندسی به دست آمده گویای آن است که با افزایش تعداد مئاندر از 15 عدد در سال 1990 به 40 عدد در سال 2013 تغییرات مورفولوژی قابل توجه ی در این بازه از مسیر رودخانه دیده شده و طول رودخانه از حدود 51 کیلومتر به حدود 60 کیلومتر افزایش یافته است. همچنین با توجه به روند افزایشی شعاع پیچان رودها از سال 1990 نسبت به سال 2013 ( از 7/203 به 1/593 متر) و افزایش زاویه مرکزی از سال 1990 تا سال 2013 از حدود 58 درجه به 5/62 درجه، شکل رودخانه به صورت خم دار توسعه یافته تبدیل شده است.

همزمان با افزایش اهمیت توسعه بخش گردشگری در تسهیل دستیابی به توسعه اقتصادی، توجه به جاذبه های مختلف گردشگری از جمله گردشگری ورزشی نیز در طی دهه های اخیر افزایش یافته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش زیرساخت های منطقه ارسباران در استان آذربایجان شرقی در توسعه گردشگری ورزشی این ناحیه و تدوین راهبردهای مناسب برای بهبود و استفاده بیش تر از جاذبه های گردشگری منطقه انجام شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی و از حیث شیوه مطالعه به روش پیمایشی انجام شده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها و تبیین استراتژی مناسب از مدل SWOT استفاده گردید. اطلاعات لازم از 31 نفر از متخصصانی که در سطح منطقه و شهرستان در زمینه گردشگری و همچنین امور ورزشی صاحب نظر بودند گردآوری شد. نتایج نشان داد که مهمترین فرصت، مرزی بودن منطقه ارسباران در شمار کشور، مهمترین تهدید، وجود سرمایه گذاری وسیع در کشورهای همسایه در حوزه گردشگری ورزشی، مهمترین قوت، امنیت اجتماعی جهت برگزاری رقابت های ورزشی و مهمترین ضعف هم کمبود امکانات و تاسیسات تفریحی ورزشی استاندارد مطلوب در منطقه می باشد. با توجه به موقعیت زیرساخت های گردشگری منطقه در ماتریس داخلی و خارجی، راهبردهای حداکثر-حداقل و پس از آن راهبردهای حداکثر-حداکثر به عنوان اولویت های اصلی منطقه تعیین می شود.

شناخت تغییرات آغاز و خاتمه یخبندان ها به دلیل اهمیت آنها در زمینه کشاورزی ضروری است. این تحقیق سعی دارد آغاز و خاتمه یخبندان مناطقی از غرب کشور را با استفاده از ریز مقیاس کردن داده های گردش عمومی جو در یک دوره 20ساله پیش بینی و تغییرات آن را بررسی کند. جهت ریز مقیاس کردن داده های گردش عمومی هوا از مدل لارس[1] استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که شروع یخبندان در همدان زودتر از سایر نواحی بوده است و خاتمه آن نیز نسبت به سایر نواحی با تأخیر همراه خواهد بود. در همدان آغاز یخبندان پاییزه در دهه اول نسبت به دهه دوم با تأخیر شروع می گردد. در کرمانشاه نیز در دهه اول و دوم شروع و خاتمه آن با کمی تأخیر همراه بوده و یک روند افزایشی در شروع آن در سالهای 2025- 2016 مشاهده می شود. این بدان معنا است که شروع یخبندان دیرتر رخ می دهد. شروع یخبندان و خاتمه آن در حال نزدیک شدن به هم می باشد. به منظور طبقه بندی تغییرات فصل یخبندان تحلیل خوشه ای انجام شد. بر این اساس، منطقه مورد مطالعه از نظر ویژگی های فصل یخبندان به چهار منطقه طبقه بندی گردید.

تبخیر را می توان نقطه آغازین چرخه هیدرولوژیک آب به شمار آورد، که برآیند مجموعه عوامل اقلیمی و جغرافیایی منطقه هیدرولوژیک می باشد و مستقیماً بر منابع آب اثر بخش است. این پدیده از یک سیستم پیچیده و غیرخطی پیروی می کند، که تخمین دقیق آن بسیار دشوار است. از این رو استفاده از مدل های ریاضی مانند سیستم استنتاج فازی و شبکه عصبی کوهنن با درک رفتار های غیر خطی سیستم برای حل این مشکل مناسب است. طبقه بندی پایگاه اطلاعات بزرگ نظیر ایستگاه های تبخیرسنجی موجب می گردد حجم زیادی از اطلاعات با اختصاص به چند دسته متجانس کوچکتر براحتی در روش های مختلف مدل سازی مورد استفاده قرار گیرد. خوشه بندی در این پ ژوهش با استفاده از داده های اقلیمی منجر به قرار گرفتن ایستگاه های تبخیرسنجی در 7 خوشه گردیده است و بین مقادیرحداکثر شاخصRS و حداقل واریانس محاسباتی خوشه ها همخوانی وجود دارد، بطوریکه نسبت به ضریب تعیین RS و واریانس خوشه ها روش شبکه عصبی کوهنن نسبت به روش فازی نتایج بهتری را نشان می دهد. تبخیر را می توان نقطه آغازین چرخه هیدرولوژیک آب به شمار آورد، که برآیند مجموعه عوامل اقلیمی و جغرافیایی منطقه هیدرولوژیک می باشد و مستقیماً بر منابع آب اثر بخش است. این پدیده از یک سیستم پیچیده و غیرخطی پیروی می کند، که تخمین دقیق آن بسیار دشوار است. از این رو استفاده از مدل های ریاضی مانند سیستم استنتاج فازی و شبکه عصبی کوهنن با درک رفتار های غیر خطی سیستم برای حل این مشکل مناسب است. طبقه بندی پایگاه اطلاعات بزرگ نظیر ایستگاه های تبخیرسنجی موجب می گردد حجم زیادی از اطلاعات با اختصاص به چند دسته متجانس کوچکتر براحتی در روش های مختلف مدل سازی مورد استفاده قرار گیرد. خوشه بندی در این پ ژوهش با استفاده از داده های اقلیمی منجر به قرار گرفتن ایستگاه های تبخیرسنجی در 7 خوشه گردیده است و بین مقادیرحداکثر شاخصRS و حداقل واریانس محاسباتی خوشه ها همخوانی وجود دارد، بطوریکه نسبت به ضریب تعیین RS و واریانس خوشه ها روش شبکه عصبی کوهنن نسبت به روش فازی نتایج بهتری را نشان می دهد.

افزایش دما و گرمایش جهانی از بزرگ ترین چالش هایی است که بشر در قرن بیست و یکم با آن مواجه است. تغییرات در پارامترهای اقلیمی به ویژه دما و بارش به عنوان مهم ترین پارامترهای اقلیمی می تواند فرایندهای هیدرولوژیکی، کشاورزی، محیط زیست، بهداشت، صنعت و اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین چشم انداز تغییرات آن، کمک فراوانی به چالش های مدیران و برنامه ریزان محیطی خواهد نمود. لذا در این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات دماهای حداکثر در طول دوره آماری پایه (2005-1961) و همچنین چشم انداز تغییرات آتی دماهای حداکثر در یک دوره ی 30 ساله (2051-2021) در ایستگاه سینوپتیک ارومیه با کاربست مدل ریزمقیاس گردانی SDSM پرداخته شد. بدین منظور ابتدا با استفاده آزمون ناپارامتری من- کندال و تخمین گر شیب سن، روند تغییرات این پارامتر بررسی شد. سپس میزان کار آیی مدل SDSM با استفاده از داده های مشاهداتی و مدل شده مرکز ملی پیش بینی محیطی (NCEP) و شاخص های MSE، RMSE، MAE و همچنین ضریب تعیین و همبستگی مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از اطمینان از دقت مدل، با استفاده از مدل گردش عمومی CanESM2 تحت سه سناریوی RCP2.6 و RCP4.5 و RCP8.5 چشم انداز آتی دماهای حداکثر و حدی در دوره (2051-2021) بررسی گردید. نتایج نشان داد که در طول دوره آماری پایه، دما دارای روند افزایشی است اما معنی داری روند مورد تأیید قرار نگرفت. نتایج حاصل ارزیابی مدل SDSM نیز نشان داد که مدل مذکور توانایی لازم جهت مدل سازی دمای حداکثر را دارد. بر اساس نتایج بدست آمده از داده های مدل CanESM2 میزان دماهای حداکثر افزایش خواهد یافت که این میزان برابر با 7/۰ درجه سلسیوس نسبت به دوره ی پایه می باشد. از نظر فصلی نیز بیشترین و کمترین تغییرات مربوط به تابستان با 6/1 درجه سلسیوس و فصل زمستان با 1/0 درجه سلسیوس می باشد.