پژوهش های اقتصاد مقاومتی

پژوهش های اقتصاد مقاومتی

پژوهش های اقتصاد مقاومتی سال دوم پاییز و زمستان 1396 شماره 4

مقالات

۱.

نقش روحیه توحیدی در اجرای اقتصاد مقاومتی

کلید واژه ها: توحید اقتصاد مقاومتی روحیه توحیدی انسان موحد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 470 تعداد دانلود : 656
رفتارهای انسان تحت تأثیر علاقه ها و کشش های درونی شکل می گیرد که آموزه های دینی یکی از مهم ترین این علایق است که به شکل گیری بینش و سرانجام منش انسان می انجامد. انسان موحد به سبب نوع جهان بینی اش، رفتارهای متفاوتی در تدبیر حیات و معیشت خود دارد. اقتصاد مقاومتی ایده ای برگرفته از آموزه های دینی برای تدبیر معیشت و حفظ و صیانت اقتصاد جامعه در برابر آسیب های آن است که رفتارهای اقتصادی انسان موحد می تواند زمینه ساز پیاده سازی اصول آن باشد. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و برشمردن ویژگی های اقتصاد مقاومتی به بررسی روحیه های توحیدی مرتبط با اقتصاد در انسان موحد پرداخته و نقش هرکدام را در تقویت اقتصاد مقاومتی بررسی می کند و ضمن تبیین ارتباط اقتصاد مقاومتی با رفتارهای انسان موحد در بستر جامعه به این نتیجه رسیده که تقویت عدالت اجتماعی، مقاومت در برابر عامل های تهدیدزا اقتصادی، استفاده از ظرفیت های داخلی، کاهش وابستگی به درآمد نفت، جنبش علمی، جهاد اقتصادی، مردم محوری، فسادستیزی، تأمین رفاه طبقه ضعیف و سرانجام پیش برد جامعه به سمت سلامت و پویایی اقتصاد، از جمله دستاوردهای نگاه توحیدی انسان در مسئله اقتصاد مقاومتی است.
۲.

بررسی تحلیلی نسبت اقتصاد مقاومتی با نظام اقتصادی اسلام به عنوان گره اصلی در عدم پیشرفت اجرایی سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب

کلید واژه ها: اقتصاد مقاومتی قوام اقتصادی نظام اقتصادی اسلام تاب آوری و نظام اقتصادی سرمایه داری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 946 تعداد دانلود : 499
نسبت اقتصاد مقاومتی و نظام اقتصادی اسلام یکی از تعیین کننده ترین مؤلفه هایی است که جهت گیری اصلی را در اجرای اقتصاد مقاومتی مشخص می کنند. پس از گذشت سال ها از مطرح شدن اقتصاد مقاومتی در ادبیات حکمرانی انقلاب اسلامی، وجود تلقی های متفاوت از این نسبت در بین اقتصاددانان و متصدیان اجرایی اقتصاد کشور بسترساز بروز ناهماهنگی هایی در عرصه عمل شده است که به نظر می رسد یکی از مهم ترین موانع پیش رو در پیشرفت اجرایی سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی شمرده می شود. آنچه در این باره باید پاسخ داده شود این است که اقتصاد مقاومتی از دو حیث «خواستگاه» و «ظرف اجرایی» چه نسبتی با نظام اقتصادی اسلام دارد؟ و اساساً این که سیاست های کلی ابلاغی به وسیله رهبر معظم انقلاب در چارچوب یک نظام اقتصادی خاص پی گیری بشود چه اثرهایی بر اجرای آن خواهد داشت؟ مقاله پیش رو با بهره مندی از روش اسنادی – کتابخانه ای به عنوان یکی از روش های معتبر در مطالعات انسانی، با محور قراردادن تعریفی که رهبری در مقدمه سیاست های ابلاغی از این نسبت می کنند ضمن بررسی انتقادی آرای موجود در این باره و نیز نگاهی به ویژگی های مفهوم هایی مانند: اقتصاد مقاومتی، مقاومت اقتصادی، نظام اقتصادی اسلام و ... در اندیشه معظم له به این نتیجه می رسد که خواستگاه اصلی مفهوم مقاومت اقتصادی به عنوان یکی از ویژگی های اصلی نظام اقتصادی اسلام، آموزه های اسلامی است؛ بنابراین بهترین ظرف اجرایی برای آن نیز همین نظام خواهد بود. اگر این سیاست ها در بستر نظام اقتصادی اسلام و با رویکردهایی مانند اتکا به دانش و فناوری، عدالت بنیانی، درون زایی، برون گرایی و ... که مقام معظم رهبری برای آن بر شمرده اند پی گیری نشوند، هیچ تضمینی برای دست یابی به هدف های تعیین شده برای آن وجود نخواهد شد. گِره پدید آمده در پیشرفت عملی اقتصاد مقاومتی نیز ناشی از غفلت در همین موضوع است.
۳.

رهیافتی بر تبیین قناعت و نقش آن در اقتصاد مقاومتی از دیدگاه قرآن کریم و روایت ها

کلید واژه ها: قناعت اقتصاد اقتصاد مقاومتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 133 تعداد دانلود : 236
پژوهش پیش رو درصدد است با بهره گیری از آیه ها و روایت ها به روش تحلیلی _توصیفی، نقش و جایگاه قناعت را به عنوان یکی از مهم ترین فضیلت های اخلاقی در سیاست اقتصاد مقاومتی از دید منابع اسلامی تبیین کرده و به این پرسش پاسخ دهد که قناعت چه جایگاهی در آیه ها و روایت های اسلامی داشته و چه ارتباطی با اقتصاد مقاومتی دارد؟ فرضیه تحقیق پیش رو آن است که این فضیلت اخلاقی براساس نتیجه های مطلوبی که در پی دارد، می تواند شاخص مهمی در تحقق هدف های اقتصاد مقاومتی باشد. با بررسی آیه ها و روایت ها محقق شد مواردی مانند خانواده، فرد، شناخت و باورها از جمله مهم ترین عامل های پدیدآمدن و تقویت قناعت در زندگی بوده که در صورت تحقق، نتیجه های مطلوبی مانند بی نیازی، رضایت مندی، سلامتی دین و بدن، عفت، زهد، هدایت و رستگاری را در پی خواهد داشت. در اقتصاد مقاومتی مهم ترین اقدام، اصلاح الگوی مصرف خانواده است. از طرفی الگوی مصرف در اسلام تحت عنوان قناعت مطرح شده که نتیجه ها و آثار مطلوبی مانند رضایت و خشنودی خداوند متعال، رسیدن به رفاه اقتصادی، سعادتمندی و هدایت یابی و سلامتی جسم و جان را در پی دارد. هم چنین از دید نظریه اقتصادی قناعت از یکسو از راه افزایش پس انداز، منابع کافی را برای تأمین مالی سرمایه گذاری و تقویت تولید و اشتغال فراهم می کند و از طرف دیگر با تأمین منابع بیشتر برای عقد قرض الحسنه می تواند نیازهای مصرفی اقشار کم درآمد را تأمین کند و در نتیجه می تواند نقشی اثرگذار در کاهش فقر، بهبود توزیع درآمد و افزایش رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری ایفا کند.
۴.

طراحی شبکه تعاونی های توزیع و بازاریابی محصول های کشاورزی: راهکاری عملیاتی در جهت اقتصاد مقاومتی

کلید واژه ها: بازاریابی شبکه ای تعاونی بازاریابی استانی اقتصاد مقاومتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 97 تعداد دانلود : 593
هدف اصلی تحقیق پیش رو، طراحی مدل و استقرار سازوکار شبکه تعاونی های توزیع و بازاریابی محصو ل های کشاورزی کشور در سه سطح ملی، استانی و شهرستانی است. در پژوهش پیش رو کوشیده شده است به ضعف های نظام توزیع کالا در اقتصاد کشور، بازاریابی محصو ل های کشاورزی و بیان ضرورت و اهمیت شبکه سازی در بازاریابی و نظام توزیع در قالب شرکت های تعاونی در بخش کشاورزی پرداخته شود و با مروری بر تجربه های کشورهای گوناگون در این باره، راهکارهای رویارویی با مسائل نظام بازاریابی محصول های کشاورزی در ایران ارائه شود. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی به شیوه مطالعه کتابخانه ای است. نتیجه ها نشان می دهند که طراحی شبکه تعاونی های توزیع و بازاریابی محصول های کشاورزی ضمن افزایش کارایی، کاهش هزینه های مبادلاتی و تسهیل دست یابی مستقیم مشتریان به تولیدکننده، باعث سهم بری حداکثری کشاورزان کوچک و روستاییان از ارزش افزوده تولیدها و مشوق تولیدکننده، توانمندسازی وی با افزایش سهم بری و سرانجام کاهش چرخه های معیوب و نامولد (کاذب) واسطه گری می شود. از این رو نتیجه های اجرای پژوهش پیش رو در جهت عملیاتی شدن بندهای 5 و 6 سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی مبنی بر حمایت از تولید داخل به ویژه بخش کشاورزی در جهت استقرار یک نظام متشکل بازاریابی و توزیعی و رقابتی شدن تعاونی های بازاریابی در جهت توسعه صادرات است.
۵.

بررسی محیط کسب وکار در چارچوب اقتصاد مقاومتی: مطالعه موردی کشورهای حوزه سند چشم انداز

کلید واژه ها: محیط کسب وکار رشد اقتصادی کشورهای حوزه سند چشم انداز داده های تابلویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 56 تعداد دانلود : 618
از عامل های تعیین کننده وضعیت اقتصادی در هر کشور فضای کسب وکار است. به طوری که رشد و توسعه اقتصادی و به تبع، افزایش سلامت اقتصاد کشور در گرو داشتن یک محیط کسب و کار مناسب است. مقاله پیش رو در پی بررسی نقش محیط کسب وار بر رشد اقتصادی به عنوان شاخص ساده اقتصاد مقاومتی در کشورهای حوزه سند چشم انداز با استفاده از روش داده های تابلویی، طی دوره زمانی 2017م- 2010م است. نتیجه ها نشان می دهد که فضای کسب وکار با رشد اقتصادی رابطه مثبت و معنا داری دارد، به عبارت دیگر با افزایش یک واحد شاخص کسب وکار، رشد اقتصادی به اندازه 105/0 واحد افزایش می یابد. متغیرهای نهادی پژوهش، شاخص حکمرانی خوب و آزادی اقتصادی اثر معناداری بر روی شاخص کسب وکار ندارند. متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی اثر مثبت و معنادار و سرمایه گذاری اقتصادی، اثر منفی و معناداری بر رشد اقتصادی دارد. مخارج مصرفی دولت و شاخص فلاکت اقتصادی اثر منفی و معنادار بر رشد اقتصادی دارد. جهت بهبود فضای کسب وکار کشورهای مورد نظر پیشنهادهایی مانند الکترونیکی کردن مرحله های اداری کسب وکارها و قوانین و مقررات ساده تر ارائه می شود.
۶.

رصد و تحلیل محتوای مقاله های اقتصاد مقاومتی منتشرشده در فصلنامه های علمی پژوهشی

کلید واژه ها: بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی مقاله های علمی پژوهشی تحلیل محتوا اقتصاد مقاومتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 22 تعداد دانلود : 174
بند 21 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، دستگاه های آموزشی، فرهنگی و رسانه ای را موظف به مفهوم شناسی، تبیین ابعاد و مؤلفه های اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی می کند. ناظر به این بند از سیاست ها، تبیین توصیفی روند مشارکت بخشی از نخبگان و پژوهشگران در اجرای این سیاست راهبردی و چگونگی آن، علم سنجی و رصدکردن فعالیت های علمی پژوهشی، نقشه راهی را برای دیگر پژوهشگران علاقه مند در تعیین راه پژوهشی خود ترسیم می کند. یافته های پژوهش پیش رو با استفاده از روش تحلیل محتوای کل 87 مقاله علمی پژوهشی منتشرشده در بین سال های 1391تا نیمه اول 1396 به دست آمده است. تحلیل محتوای مقاله ها نشان می دهد تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی، ابزارهای ترویج مفهوم (گفتمان سازی)، تبیین مبانی نظری، بررسی سازگاری مبانی نظری با مکتب های اقتصادی متعارف و غیرمتعارف، تبیین رابطه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی، تحلیل هر یک از مؤلفه ها، الویت بندی مؤلفه ها، ارائه راهبردهای کلی و جزیی، تشریح الزام های اقتصاد مقاومتی، تبیین عامل های اثرگذار بر اقتصاد مقاومتی، اثرگذاری اقتصاد مقاومتی بر دیگر متغیرهای اقتصادی، روش شناسی اقتصاد مقاومتی، ابزارسازی و ابزارشناسی برای اجرای راهبردها، تجربه نگاری، رفتارشناسی تاریخی، شناسایی و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان، شاخص شناسی و شاخص سازی، برنامه سازی و نقشه راه، موضوع های کلی بوده که فعالیت های علمی صورت گرفته است و مقاله های منتشرشده حاصل از آن ها به آن پرداخته اند. بیشترین تراکم مربوط به اولویت بندی کردن مؤلفه ها و شناساندن نقش دستگاه ها در سطح خرد و کلان برای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی بوده است.