فرهنگ رضوی

فرهنگ رضوی

فرهنگ رضوی سال دوم زمستان 1393 شماره 8 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

زخمه ای بر چنگِ دل شعشعة خورشید خراسان بر مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) کفش های مکاشفه احمد عزیزی شعر رضوی شعر معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 244 تعداد دانلود : 400
ادبیات شیعی با پرداختن به مضامین مذهبی و برخورداری از جایگاهی ویژه در نزد محبان خاندان عصمت و طهارت (ع) به جریانی پویا و پرشور مبدل شده است تا آموزه های آیینی ولایی را با نگاهی اخلاقی تربیتی و با زبانی هنری و مؤثر به نسل های نیازمند به آبشخور علم و اخلاق معصومین (ع) انتقال دهند و باورهای اه الی شیعه را به سوی آرمان های اصی ل و متعالی این راهنمایان به کمال انسانی، بهتر و بیشتر رهنمون سازند. از این منظر، در غربت قرنی که فریاد رسای فغان از رنجوری، گُنگ ترین آواز آدمی است و خوشه های امید در سکوتی تلخ، دَم از ناباروری می زنند و تبخالی از پژمردگی بر لبانشان منقش است، احمد عزیزی دل به امامی بسته است که بارگاه مقدس او مأمنِ بی پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را در جلوه های بی خار ادراکش، رها کرده اند و از پس ابرهای نیایش، چشم به باران اجابتی دوخته اند که خشکسالی لبخند آنان را طراوت بخشد. این نوشتار با نگاهی توصیفی تحلیلی به مثنوی «مادر آهوانِ» احمد عزیزی، به این پرسش پاسخ داده که سیمای امام رضا (ع) در آیینة اندیشة این شاعر متعهد چگونه بازتاب یافته است؟ بر اساس یافته های بررسی حاضر، این مثنوی نمادین، آوای سرگشتگی بی پناهانی است که هستی خویش را در تنگنای تنهایی و غربت به ضریح کرامت امام رضا (ع) دخیل بسته اند تا سوز دل دردمند خویش را از ستم پیشگی خودکامگان روزگار، با آن حضرت در میان نهند.
۲.

نقش و آثار مدیریت فرهنگی امام رضا(ع) بر جامعة شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) مدیریت فرهنگی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 438 تعداد دانلود : 283
مدیریت فرهنگی اسلامی به معنای تربیت انسان ها بر اساس آرمان های قرآن و اهل بیت (ع) است. در بینش شیعه، ضرورت و اهمیت مدیریت را باید در اصل استوار امامت جستجو کرد. در عصر امام رضا (ع) به ویژه با توجه به جریان ولایتعهدی فرصتی فراهم آمد تا ایشان با مدیریت فرهنگی، جان تازه ای به کالبد نیمه جان شیعه بخشیده و اسلام ناب محمدی را احیا کنند. بر این اساس، نوشتة حاضر با روش توصیفی تحلیلی با رویکرد روایی تاریخی به بررسی نقش و تأثیر مدیریت فرهنگی امام رضا (ع) بر جامعة شیعه پرداخته و نتایج را در قالب موارد ذیل بیان می دارد: نقش تعالی بخشی به جایگاه قرآن و اهل بیت (ع) در جامعه، احیاکنندگی سنت رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) ، تبیین و تثبیت به ویژه در اصل مهم امامت، بالندگی و توسعه بخشی، نخبه پروری، ساماندهی، حفاظت و هدایت، روشنگری، بصیرت افزایی و ... .
۳.

جستاری بر جایگاه حدیثی امام رضا(ع) در منابع فریقین ( با محوریت فراوانی و گستردگی موضوعی روایت ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: احادیث امام رضا (ع) تدوین احادیث منابع اهل سنت کتاب های اربعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 937 تعداد دانلود : 436
روایت های امام رضا (ع) که در قالب احادیث، مناظره ها و مباحث علمی سامان یافته، در منابع حدیثی از اهمیت و امتیاز خاصی برخوردار است. امام (ع) علاوه بر اینکه برای پرسش های مختلف عالمان ادیان و مکاتب، پاسخی درخور داشتند، بر مبنای اعتقادی شخص مخاطب سخن می گفتند و استدلال می کردند و این مهم، یکی از مظاهر توانمندی علمی معرفتی ایشان بود. در این مقاله به فراوانی و گستردگی موضوعی روایت های امام (ع) در منابع فریقین پرداخته شده است. با مقایسة آماری در منابع، در اغلب منابع اهل سنت، با وجود اینکه از راویان معاصر امام (ع) روایت های زیادی نقل شده است، اما در مورد روایت های امام (ع) خلأ روایی دیده می شود. با بررسی حاضر مشخص شد که موضوع های فقهی و اخلاقی، گسترة وسیعی از روایت های امام (ع) را در منابع حدیثی شیعه دربر می گیرد.
۴.

تبارشناسی آزاداندیشی در سنت مردم سالاری دینی (مطالعة موردی: سیرة رضوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آزاداندیشی مناظره ها حیات فکری و سیاسی سیرة رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 102 تعداد دانلود : 580
امروزه آزاداندیشی به عنوان مطالبه ای عمومی مطرح است. از این رو برای ترویج آن در نظام جمهوری اسلامی ایران نیازمند الگو و تباری معین و مشخص هستیم. سؤال اصلی این است که آیا در سیرة اهل بیت (ع) که به نوعی الگوی مبنا برای نظام جمهوری اسلامی ایران است می توان به شیوه و تبار معینی از آزاداندیشی رسید؟ سیرة رضوی به دو دلیل این الگو را در اختیار ما قرار می دهد. حیات فکری و سیاسی امام رضا (ع) باعث شده تا ایشان از روش و الگوی آزاداندیشی برای ترویج معارف اهل بیت (ع) بهره گیرند. از طرف دیگر روش مناظره ها به عنوان متن الگوی آزاداندیشی، خود زمینه ساز ترویج و نشر معارف اسلام شده است. به نظر می رسد تشابه وضعیت جامعة امروز با جامعة معاصر امام رضا (ع) نیز می تواند دلیل دیگری بر کاربردی بودن نوشتار حاضر باشد. در این مقاله با استفاده از روش مطالعات درون دینی و بررسی کتابخانه ای و همچنین با مراجعه به متون اصلی تلاش شده تا به سؤال مطرح شده پاسخ داده شود.
۵.

سیرة ارتباطی امام رضا(ع) از مدینه تا مرو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیرة ارتباطی امام رضا (ع) از مدینه تا مرو مدل برلو ارتباطات انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 11 تعداد دانلود : 578
امروزه عصر ارتباطات انسانی است و ریشة بسیاری از مسائل و مشکلات فرهنگی اجتماعی جامعه، بی توجهی به ارتباط صحیح با دیگران است. دقت در سیرة زندگی اهل بیت (ع) و تأسی به شیوة رفتاری و سبک زندگی آن بزرگواران همواره می تواند ما را در رسیدن به الگوی مطلوب و اتخاذ روش صحیح زندگی و ارتباط صحیح با دیگران رهنمون سازد. از میان تاریخ تحولات شیعه، بدون شک سفر امام رضا (ع) به ایران از مهم ترین حوادث محسوب می شود. هرچند این سفر با اصرارهای مأمون، خلیفة وقت عباسی، صورت پذیرفت؛ اما در عمل دارای آثار و پیامدهای درخشانی برای ایران بود. در مقالة حاضر تلاش شده است با نگاهی تحلیلی بر مدل ارتباطات انسانی «برلو» به عنوان نظریه پرداز حوزة ارتباطات، سیرة ارتباطی امام رضا (ع) در سفر مدینه تا مرو بررسی شود. مطابق این مدل، چهار ویژگی اصلی ارتباط گر یعنی مهارت ارتباطی، نگرش ها، سطح دانش و موقعیت فرهنگی و اجتماعی فرد، در سیرة رفتاری ایشان در این سفر قابل مشاهده است.
۶.

تکاثر و تأثیر آن بر زندگی در سیرة رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) سیرة رضوی تکاثر آثار مادی و معنوی نظام سرمایه داری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 576 تعداد دانلود : 987
موضوع سرمایه و انباشتن آن در جامعة بشری ازجمله مشکلات ویرانگر در همة اعصار بوده است. امروزه به واسطة ابزارهای جدید، محاسبه های رایانه ای، ماشینی شدن ابزارهای تولید و مصرف، دامنة تخریب و تأثیرگذاری این بیماری بزرگ اجتماعی، بسیار عمیق تر شده است. از رهاوردهای شوم آن می توان به جنگ ها و نابسامانی های گسترده در ابعاد اجتماعی که از طریق انباشتن سرمایه و ایجاد نظام سرمایه داری است، اشاره کرد. در این نوشتار که به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، سعی شده تا نظام سرمایه داری و تکاثرگرایی که از جهت مفهومی، مصداقی و کاربرد قرآنی، همان فزون طلبی، برتری جویی و پیشی گرفتن از دیگران در اندوحتن مال است، در سیرة قولی و فعلی امام رضا (ع) ، با معیارها و ملاک های تکاثر به طور عام و تکاثرگرایی و آثار مادی و معنوی آن بررسی شود. واکاوی سیره و روایت های رضوی نشان می دهد اصالت دادن به مالکیت انسان، انحصار و احتکار و بینش غلط در کسب مال، از مهم ترین معیار و ملاک های تکاثر در آموزه های دینی است. از سوی دیگر، رباخواری، کم فروشی، استثمار و تجمل گرایی، از آثار مادی و ترک کارهای خیر و گرایش به سودجویی، بی مسئولیتی و فراموش کردن آخرت نیز در شمار آثار معنوی تکاثر بر زندگی شمرده می شود.
۷.

عوامل رفتاری برقراری ارتباط مؤثر در گفتار و رفتار امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارتباط مؤثر عوامل رفتاری امام رضا (ع) مخاطب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 218 تعداد دانلود : 639
معصومان (ع) به عنوان تبیین کنندگان کلام وحی، در گفتار و رفتار خود با مخاطبان، به شیوه ای اثر بخش ارتباط برقرار می کردند. با بررسی احادیث ایشان، این شیوه ها را در شرایط گوناگون انتقال پیام می توان استخراج و دسته بندی کرد. هدف از تدوین این نوشتار استخراج و دسته بندی بعضی از عوامل رفتاری ارتباط مؤثر در گفتار و رفتار امام رضا (ع) است. این عوامل در باب های مختلف حدیثی امام (ع) و نه صرفاً باب های تربیتی وجود دارد. این نکته مورد تأکید است که دوران امامت آن حضرت به خصوص تنوع سه دورة مختلف و به تبع آن مخاطبان مختلف این دوران می تواند الگویی برای شیوة رفتاری مدیران در عصر حاضر باشد. در این مقاله که به شیوة کتابخانه ای نگاشته شده، در چند عنوان به عواملی چون بهره گیری از نشانه های غیرکلامی، انتقال غیرمستقیم پیام، ادب و احترام متقابل، همگامی، هماهنگی قول و عمل، موقعیت شناسی در سخن گفتن و سکوت و ارتباط نزدیک اشاره شده است. معاشرت، زمینه سازی برای پیام اصلی، اولویت شناسی و موقعیت شناسی و بالاخره سطح بندی ارتباط از دیگر عوامل رفتاری دارای شاهد مثال در احادیث رضوی است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۳