مدیریت اسلامی

مدیریت اسلامی

مدیریت اسلامی سال 25 زمستان 1396 شماره 4 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

سخن سردبیر: تصمیمگیری بر مبنای توکل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: توکل اعتماد به نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 737 تعداد دانلود : 661
یکی از گونه های تمایز مدیریت اسلامی با مدیریت مغرب زمین، عوامل تعیین کننده و اثرگذار در فرایند تصمیم گیری مدیران است. در نظریه های تصمیم گیری مدیریت غربی که بر عقلانیت و عقلانیت محدود مبتنی است، اتکا به داده ها و تمرکز بر روشهای علمی تحلیل داده ها و هم چنین ارزیابی و انتخاب گزینه ها بر مبنای معیارهای تعریف شده، مبنای تصمیم گیری مدیران است؛ این در حالی است که در مدیریت اسلامی، هر چند همانند مدیریت غربی بر شناسایی تمامی ابعاد مسئله و داده ها و اطلاعات واقعی در فرایند تصمیم گیری تأکید می شود، عنصر مهم دیگری مورد عنایت قرار می گیرد که روح حاکم بر فرایند تصمیم گیری را شکل می دهد که از آن با عنوان توکل به خدا یاد می شود. توکل به مثابه چتری است که تمام فرایند تصمیم گیری را تحت پوشش قرار می دهد و تضمین کننده موفقیت واقعی در عرصه مدیریت است. در این مجال کوتاه تلاش می شود تا این عنصر مهم تصمیم گیری در مکتب الهام بخش اسلام با استناد به آیات نورانی قرآن کریم و دیدگاه اندیشمندان اسلامی مورد واکاوی قرار گیرد.
۲.

مختصات یابی از تصویر مطلوب حکمرانی زمینه ساز ظهور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصویرپردازی حکمرانی مطلوب حکومت حق مدار آینده پژوهی آستانه ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 767 تعداد دانلود : 375
استنباط های عقلی و استنتاج از آیات و روایات نشان می دهد که جهان هدف مند است و کلان روند تاریخ به سمت صلاح، کمال و آینده ای روشن در حال حرکت است. از دید تعالیم شیعی، این حرکت به سمت استقرار شهر عدل آرمانی مهدوی است و فرجام تاریخ را رقم خواهد زد. لکن جامعه آرمانی مهدوی و حیات طیبه، به خودی خود محقق نخواهد شد و نیازمند زمینه سازی است. در این راستا ایجاد یک حکمرانی و نظام حاکمیتی مطلوب می تواند به عنوان یکی از مهمترین عوامل زمینه سازی به شمار آید؛ چرا که نقش الگویی حاکمان و نوع تاثیر نظام حکمرانی، می تواند شکل گیری جامعه زمینه-ساز ظهور را تسریع یا به تاخیر بیاندازد. سؤال مهم و اساسی پیش روی این تحقیق، این است که حکمرانی مطلوب آستانه ظهور چه ویژگیهایی دارد. از آنجا که مفهوم حکمرانی دارای معنایی بسیط و گسترده است، لازم بود تا در ابتدا مفاهیم و اجزای آن استخراج، و به صورت الگو ارائه شود. در این راستا با استفاده از شیوه فراترکیب، مقالات و کتابهای مرتبط با موضوع این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و مفاهیم حکمرانی زمینه ساز استخراج و شناسه گذاری شد؛ سپس، این مفاهیم در الگوی تصویرپردازی زمینه ساز ظهور، جایابی، و با استفاده از آیات و روایات، تصویر حکمرانی زمینه ساز، ترسیم گردید. شایان ذکر است که الگوی تصویرپردازی زمینه ساز ظهور در جلسات و نشست های خبرگی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
۳.

طراحی الگوی چند سطحی عقلانیت در سازمان با رویکرد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عقلانیت سازمان رویکرد چند سطحی تئوری نهادی تئوری انتقادی رویکرد اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 905 تعداد دانلود : 174
عقلانیت، یکی از پیچیده ترین و مهم ترین مباحث معرفت شناسی است. در مورد عقلانیت و مفاهیم مرتبط با آن آثار و نوشته های زیادی وجود دارد. با این وجود عقلانیت و شاخص های تعقل صحیح همواره مورد بحث و مناقشه بوده و هست و احتمالا خواهد بود. بر این اساس و با توجه به بافت فرهنگی اجتماعی سازمانهای کشور این پژوهش با هدف طراحی الگوی چند سطحی عقلانیت در سازمان با رویکرد اسلامی انجام شده است. روش این پژوهش بر حسب داده، کیفی و برحسب نتیجه، بنیادی و برحسب هدف، اکتشافی است. منابع دینی مورد استفاده قرآن و احادیث معصومین(ع) است. با استفاده از راهبرد تحلیل محتوا، که یکی از راهبردهای پژوهش کیفی است، تمام آیات و احادیثی که به تعقل، تفکر، تدبر و موضوعات مرتبط با آنها مربوط می شود، مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد شناسهگذاری شد. به منظور گردآوری داده ها از تفاسیر المیزان، نور و راهنما برای تحلیل محتوای آیات و برای تحلیل محتوای احادیث از کتابهای گرانبهای اصول کافی، میزان الحکمه و نرم افزار جامع الاحادیث استفاده شد. نتیجه این پژوهش نشان داد که الگوی عقلانیت در سازمان با رویکرد اسلامی از یازده بعد تشکیل می شود که در سه سطح نهادی، سازمانی و عملیاتی طبقه بندی شد.
۴.

ارائه نظریه وزن کشی ساحات انسانی در تحلیل الگوی تصمیم گیری بر مبنای آرای فلاسفه متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی تصمیم گیری حکمت متعالیه فلسفه ملاصدرا علامه طباطبایی استاد مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 184 تعداد دانلود : 713
«تصمیم گیری» از مهمترین محورها در زندگی انسان است؛ ولیکن در مباحث فلسفی، کمتر مورد توجه بوده است. مسئله این پژوهش این است که بر مبنای تحلیل آرای فلاسفه متعالیه (با محوریت ملاصدرا، علامه طباطبایی و استاد مطهری)، چه الگویی از تصمیم گیری، قابل طراحی و ارائه است. روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است. طبق یافته های پژوهش، مؤلفه های مختلف اعم از ساحات سه گانه انسانی (ساحتهای شناختی، عاطفی و رفتاری) و ابعاد آنها در تصمیم گیری انسان تأثیرگذار است، اما تحلیل الگوی تصمیم گیری، باید جامع و با لحاظ همه این مؤلفه ها در معیت یکدیگر باشد. هر کدام از این مؤلفه ها، مطلوب مخصوص به خود را دارد و در «فاعل تصمیم» به سمت آن، کشش ایجاد می کند؛ کشش هایی که بعضی همسو و بعضی غیر همسو (متعارض) است و هم چنین از لحاظ شدت و قدرت متفاوت است. در نهایت، طبق الگو و نظریه پژوهش، موازنه «مجموع کشش ها»، تعیین کننده تصمیم است؛ آن گزینه ای که مؤلفه های حامیِ آن، از قدرت و وزن بیشتری برخوردار، و در نتیجه «مجموع کشش های ایجاد شده مؤلفه های حامیِ آن» بیشتر باشد، تصمیم خروجی خواهد بود. این تحلیل از تصمیم گیری در قالب الگوی مفهومی ارائه شده است که می توان آن را «نظریه وزن کشی ساحات و ابعاد انسانی در تحلیل الگوی تصمیم گیری» نامید.
۵.

الگوی رهبری شهید سید مرتضی آوینی در فعالیتهای رسانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رهبری و الگوی رهبری رهبری سازمان رسانه ای الگوی سازمانهای رسانه ای شهید سید مرتضی آوینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 234 تعداد دانلود : 382
الگوی رهبری شهید سید مرتضی آوینی از جمله تجربیاتی است که پس از انقلاب اسلامی در عرصه سازمانهای رسانه ای در دست است. دستیابی به این الگو می تواند پیش قدمی برای دستیابی به الگوی رهبری بومی سازمانهای رسانه ای باشد. هدف این پژوهش «شناسایی الگوی رهبری شهید آوینی» است. روش نظریه پردازی داده بنیاد به دلیل سازگاری با موضوع و روند پیش رو به عنوان روش این پژوهش انتخاب شده است. مصاحبه باز و عمیق و روش اسنادی، ابزار گردآوری داده ها بوده است. جامعه مورد بررسی این پژوهش آثار شهید آوینی و نوشته ها و مصاحبه هایی است که اطلاعاتی درباره رهبری شهید آوینی در اختیار قرار بدهد و نیز همراهان و همکاران شهید آوینی است. نمونه های این پژوهش با استفاده از «نمونه برداری نظری» انتخاب شده است. طی تحقیق، مصاحبه ها و اسناد به روش نظریه پردازی داده بنیاد مطالعه و داده ها به روش شناسه گذاری کیفی و با کمک فن مقایسه دائمی در سه مرحله شناسه گذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. در مجموع، طی این تحلیل ها ۱۹۷ مفهوم مشخص شد. این مفاهیم نیز طی روند انتزاع در ۶۶ زیرمقوله، ۱۲ مقوله و در آخر سه مقوله محوری دسته بندی شد. نهایتاً طی این مراحل الگوی رهبری شهید آوینی در قالب یک الگوی مفهومی طراحی شد. «نظر و عمل دینی»، «نظر و عمل تشکیلاتی» و «ولایت داشتن» مقولات محوری این الگو است.
۶.

طراحی چارچوب تبلیغات اجتماعی برای جلب کمکهای مردمی مبتنی بر الگوی دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازاریابی اجتماعی تبلیغات اجتماعی سازمان های خیریه حل مسئله فقر الگوی دینی بر طرف کردن فقر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 589 تعداد دانلود : 844
امروزه بازاریابی به عنوان دانشی فراتر از حوزه کسب و کار شناخته می شود. کاربست اصول و ابزارهای این رشته علمی در موضوعات غیر تجاری گسترش یافته است. یکی از این حوزه ها استفاده از دانش بازاریابی در حل مسائل اجتماعی است که از آن با عنوان بازاریابی اجتماعی یاد می شود. به جرأت می توان فقر و محرومیت را یکی از مهمترین معضلات جوامع انسانی دانست. رشته های گوناگون علمی از ابعاد مختلف سعی کرده اند راهکارهایی برای این مسئله ارائه کنند. یکی از این رشته های علمی که توانایی ارائه راه حل برای مسئله فقر دارد، بازاریابی اجتماعی است که تلاش می-کند با استفاده از ابزارهای خود اقدام به جلب مشارکت های عمومی و مردمی برای کمک به محرومین نماید. این پژوهش به دنبال طراحی الگویی برای تبلیغات اجتماعی به منظور جلب کمکهای مردمی در حل مسئله فقر است. برای این کار با استفاده از روش تحلیل مضمون، همه آیات قرآن با کلیدواژه انفاق مورد بررسی قرار گرفت تا چارچوب تبلیغی قرآن در موضوع دعوت برای محرومان مشخص شود. در گام دوم با استفاده از شیوه تحلیل سلسله مراتبی به وزندهی و اولویت بندی ابعاد اقدام شد. در نهایت مشخص شد پرداختن به مؤلفه های دانشی و نگرشی برای دعوت به خیر و نیز پرداختن به نیت و چرایی رفتار به عنوان دو مؤلفه اصلی محتوایی برای ساخت تبلیغات اجتماعی انفاق است.
۷.

بررسی اثر سبک زندگی اسلامی بر نگرش شغلی کارکنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی اسلامی نگرش شغلی رضایت شغلی تعهد سازمانی وابستگی شغلی ارزشهای درون سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 831 تعداد دانلود : 781
سبک زندگی کارکنان و تأثیر آن بر نگرش شغلی آن ها و شاخص های زیر مجموعه آن از قبیل (رضایت شغلی، وابستگی شغلی و تعهد سازمانی) از جمله مسائل مهم در کیفیت زندگی کاری به شمار می رود. این موضوع در جوامع اسلامی، زمانی اهمیت دو چندان می یابد که تأثیر سبک زندگی اسلامی بر نگرش شغلی مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش ضمن بررسی تأثیر سبک زندگی اسلامی بر نگرش در حالت کلی، تأثیر آن بر هر یک از مؤلفه های نگرش شغلی (رضایت شغلی، وابستگی شغلی و تعهد سازمانی) و هم چنین اثر مؤلفه میانجی ارزشهای درون سازمانی در میزان تأثیرگذاری سبک زندگی اسلامی بر نگرش شغلی کارکنان 12 سازمان منتخب مراکز استانهای لرستان و زنجان سنجیده شد. داده های تحقیق از طریق پرسشنامه با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، بین 430 نفر از کارکنان، توزیع و نتایج از طریق الگوی معادلات ساختاری و با نرم افزارهای 23Spss و PLS2 تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش سه پرسشنامه به منظور سنجش نگرش شغلی کارکنان، سبک زندگی اسلامی و تبیین ارزشهای درون سازمانی طراحی شد. اعتبار این سه پرسشنامه با استفاده از ضریب همسانی درونیِ آلفای کرونباخ به ترتیب برابر با 0/966 و 0/94 و 0/947 تأیید شد که از 0/7 بیشتر بود. ضمن اینکه روایی پرسشنامه و برازش الگو از طریق نرم افزار PLS2 تأیید شد. در این پژوهش، هشت فرضیه از نه فرضیه تأیید و نشان داده شد که سبک زندگی اسلامی می تواند بر نگرش شغلی و سازمانی کارکنان تأثیر مثبتی داشته باشد.
۸.

پیامدهای اخلاق کار اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق کار اسلامی اخلاق و کار کار و اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 481 تعداد دانلود : 857
هدف این پژوهش تببین پیامدهای اخلاق کار اسلامی در سازمان است و بدین منظور ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و مصاحبه با خبرگان دانشگاهی و حوزوی شهرستان کرمان پیامدهای اخلاق کار اسلامی در سازمان شناسایی گردید. پس از شناسایی پیامد ها، پرسشنامه تحقیق طراحی و بین جامعه مورد مطالعه توزیع گردید. جامعه آماری تحقیق را کارکنان دانشگاهی شهرستان کرمان تشکیل می داد. این جامعه در زمان پژوهش حدوداً شامل 740 کارمند بود. بدین منظور نمونه ای تصادفی مشتمل بر 350 نفر از کارکنان دانشگاهی شهرستان کرمان براساس جدول مورگان انتخاب و درنهایت 216 پاسخ معتبر پس از چندین بار پیگیری گردآوری شد. پس از گردآوری داده های تحقیق روایی و پایایی پرسشنامه پژوهش با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تأییدی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از تأیید پایایی و روایی پرسشنامه تحقیق بود. به منظور پاسخ دهی به فرضیات تحقیق از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. یافته ها حاکی بود که پیامد های اخلاق کار اسلامی در دو حوزه فردی و اجتماعی محقق می شود. در حوزه فردی پیامدهای اخلاق کار اسلامی برای افراد در سازمان شامل حفظ کرامت انسانی، آرامش فردی و آرامش در محیط کار است. در حوزه اجتماعی پیامدهای اخلاق کار اسلامی برای جامعه مورد نظر، تقویت ارتباطات اجتماعی و عدالت اجتماعی را در پی دارد.
۹.

بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی اسلامی بر عدالت سازمانی، رضایت شغلی و ترک خدمت کارکنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت منابع انسانی اسلامی عدالت سازمانی رضایت شغلی ترک خدمت کارکنان سازمان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 770 تعداد دانلود : 380
این پژوهش به دنبال بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی اسلامی بر عدالت سازمانی، رضایت شغلی و ترک خدمت کارکنان است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی پیمایشی از نوع معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش، کارکنان سازمانهای اسلامی شهر قم هستند که با استفاده از روش نمونه گیری دو مرحله ای، ابتدا با روش نمونه گیری خوشه ای شش سازمان انتخاب، و در مرحله دوم از میان 1960 نفر، طبق فرمول کوکران 322 نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه های استاندارد با مقدار پایایی پیش آزمون عدالت توزیعی0/830، عدالت رویه ای 0/854، عدالت مراوده 0/781، رضایت شغلی 0/791، ترک خدمت کارکنان0/751 و مدیریت منابع انسانی اسلامی 0/801 انجام شد. نتایچ این پژوهش نشان می دهد که بین مدیریت منابع انسانی اسلامی با عدالت توزیعی، رویه ای و رضایت شغلی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و بین مدیریت منابع انسانی اسلامی با ترک خدمت کارکنان رابطه منفی و معنادار وجود دارد و برخلاف فرض پژوهش، رابطه معناداری بین مدیریت منابع انسانی اسلامی و عدالت مراوده ای یافت نشد. هم چنین عدالت توزیعی و رویه ای نقش میانجی میان مدیریت منابع انسانی اسلامی و رضایت شغلی دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۲