پارسه

قبل از روی کارآمدن عباسیان، اعراب مسلمان با بعضی از ورزش ها آشنا بودند اما نه به عنوان ورزش حقیقی بلکه آن را می توان تمرینات نظامی نامید. اما در زمان عباسیان همزمان با پیشرفت جنبه های مادی و اجتماعی جامعه اسلامی که آن را رنسانس اسلامی می دانند ورزش نیز خالی از پیشرفت و تنوع نبوده است و در میان مردم رواج پیدا کرد. نقش ایرانیان در ترویج ورزش بسیار مهم بوده است و در واقع ما شاهد انتقال ورزش های باستانی ایرانیان به جهان اسلام هستیم که این انتقال بیشتر توسط دبیران و وزیران ایرانی انجام گرفت. ورزش در آن زمان بیشتر جنبه سرگرمی پیدا کرده بود هرچند اقلیتی از جنبه قهرمانی آن را دنبال می کردند. این پژوهش برآن است جنبه های تاریکی از تاریخ اجتماعی را روشن کند که مربوط به ورزش است. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات آن کتابخانه ای با تکیه بر منابع دست اول و دوم بوده است.

حکیم ابونصر محمد بن محمد بن اوزلغ بن طرخان فارابی (257 339ق) معروف به معلم ثانی، مؤسس فلسفه اسلامی از فیلسوفان بزرگ جهان می باشد. فارابی با طرح نوین خود فلسفه اسلامی را تأسیس نمود به معنی راستین کلمه، معلم اول و پدر فلسفه اسلامی گردید. مدینه در چارچوب فکری- فلسفی فارابی دارای دو نوع فاضله و غیر فاضله است. رئیس اول مدینه فاضله، نبی، فیلسوف و رئیس دوم فیلسوف محض است. به نظر فارابی اگر فیلسوفی به نحوی در سیاست مدینه سهمی نداشته باشد، آن مدینه فاضله و تمدن فاضله نیست، به مواردی از مدینه غیر فاضله اشاره کرده ایم، و این که در اندیشه سیاسی فارابی، موضوع اصلی عدالت نیست، بلکه سعادت است، که عدالت در فلسفه وی «وجود خداوند» معنا شده است و اینکه در مورد جانشین های رئیس اول به بحث پرداختیم. در این مقاله سعی می شود جریان اندیشه سیاسی فارابی مورد ارزیابی قرار گیرد.

هجوم نیروی انگلیس، شوروی و آمریکا در شهریور 1320 به ایران و استعفای رضاشاه منجر به ورود این کشور به جنگ ناخواسته ای گردید که تبعات مختلفی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در پی داشت که این تبعات اثر عملی خود را به سرعت در وجوه مختلف جامعه نشان داد. در این تحقیق، تسلط دول خارجی بر گمرکات به عنوان نمونه ای از این تبعات مورد ارزیابی و پژوهش قرار گرفته است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با به کارگیری اسناد آرشیوی، در پی پاسخ به این پرسش است که پیامدهای حضور متفقین بر اقتصاد گمرکی چه بود؟ براساس یافته های پژوهش، متفقین با انعقاد پیمان سه جانبه، زمینه دخالت مستقیم خود را گمرکات شمال و جنوب ایران فراهم نمودند و این مداخله موجب اخلال در سیستم گمرکی کشور، کاهش درآمدهای گمرکی و خسارت مالی فراوان به این مجموعه اقتصادی کشور گردید.

ایالت فارس در دوره قاجار از مهم ترین ایالات کشور بود که معمولاً توسط یکی از شاخص ترین شاهزادگان با شیوه ای مستبدانه اداره می شد. استانداری دکتر مصدق در فارس به عنوان نخستین تجربه ی مدیریتی وی از جنبه های مختلف متمایز و استثنایی بود. پرسش مطرح در این پژوهش بررسی عملکرد و اصلاحات دکتر مصدق در دوران استانداری فارس و علت توقف و ناکامی آن با تکیه بر منابع واسناد موجود با رویکردی توصیفی و تحلیلی است. دکتر مصدق با خواست بزرگان و نیروهای سیاسی فارس به استانداری رسید و در این دوران با رویکردی بدیع برخی اصلاحات اساسی را در زمینه ی برقراری امنیت، قانونگرایی، مبارزه با فساد و توجه به منافع عمومی اجرا کرد. موفقیت وی به زودی موجب رضایت و محبوبیت گسترده ای شد که تا آن زمان سابقه نداشت، در حالی که اصلاحات دکتر مصدق به زودی به ثمر نشست، برخی موانع موجب بن بست حرکت اصلاحی وی شد. وقوع کودتای 1299ش. و بازتاب آن در فارس، مهم ترین عامل و مانع تداوم حرکت اصلاحی دکتر مصدق بود.

تا قبل از انقلاب مشروطه اصولاً مراکز یا سازمانی که از سوی دولت یا افراد در خصوص آموزش و تعلیم و تربیت دختران ایجاد شده باشند، وجود نداشت. مراکز آموزشی در چارچوب مکتب خانه ها و تدریس خصوصی در منازل محدود می شد ومحتوای آموزشی آن ها نیز دگرگون نشده بود، اما در آستانه ی انقلاب مشروطه به واسطه ی نفوذ افکار تجددخواهی، شیوع تفکر آموزش برای رفع نواقص، اندیشه تأسیس مدارس دخترانه به سبک جدید قوت گرفت. در این دوره با توجه به فرصت های محدودی که فراهم شده بود و همچنین با حمایت دولت و حمایت های قانونی، مدارس دخترانه ابتدا به صورت ملی و سپس به صورت دولتی تأسیس شده که برنامه ی آموزشی این مدارس با توجه به ملی و دولتی بودنشان متفاوت بوده است. این مقاله که برمبنای روش کتابخانه ای و آرشیوی و شیوه تحقیق تاریخی، توصیف و تحلیل گردیده، به بررسی آموزش و نهادهای آموزشی دختران در دوره قاجار و از سویی شناسایی عوامل بستر ساز آموزش دختران و همچنین موانع پیش روی آنان، پرداخته است.

بررسی و پژوهش در باب سنت ها و عناصر حاکم بر تاریخ نگاری ایرانی و تبیین تحول و یا استمرار این عناصر امری دشوار است که کمتر به آن توجه شده است. تاریخ نگاری دوره زندیه و به طور خاص کتاب تاریخ گیتی گشا از جمله همین موارد مغفول در حوزه تاریخ می باشد. تاریخ گیتی گشا تألیف میرزا محمدصادق موسوی اصفهانی متخلص به نامی، مورخ نیمه دوم قرن دوازدهم هجری از جمله منابع محدود دوره زندیه است که نویسنده موفق به اتمام آن نشد و میرزا عبد الکریم بن علی رضا شریف شیرازی ، شاگرد وی اتمام کتاب را برعهده گرفت.این نوشتار با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی، ضمن مروری بر احوال نویسنده می کوشد به سبک و سیاق کار میرزا محمد صادق نامی اصفهانی،روش تاریخ نگاری و بینش تاریخی او بپردازد.

گیلان در طول تاریخ همواره یکی از مناطق مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران بوده است. اما هم زمان با ظهور صفویان به جهت موقعیت خاص جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی بر اهمیت و اعتبار آن افزوده شد، به گونه ای که در نظام ایالات عصر صفوی از اهمیت خاصی برخوردار گشت. گیلانیان هنگام اقامت اسماعیل میرزا نقش زیادی در باورهای فکری و مذهبی اسماعیل میرزا داشتند. سادات کیا بین سده های هشتم تا دهم ﻫ..ق قسمت وسیعی ازگیلان، به ویژه گیلان بیه پیش با مرکزیت لاهیجان را در دست داشتند. این خاندان ابتدا زیدی مذهب بودند و به هنگام قدرت یابی صفویه به تشیع اثنی اعشری گرویدند. امیران آل کیا لقب کارکیا داشتند که به معنای شاه یا حاکم است. خاندان حکومتگر محلی گیلان عنوان کیا داشتند و خاندان آل کیا پس از رسیدن به قدرت، سلسله حکومت خود را کارکیا یا آل کیا نامیدند. در دوره شاه تهماسب اول و شاه عباس دوم به جهت اهمیت اجتماعی و اقتصادی گیلان نخست حکومت های محلی را محدود نموده و سپس آن ها را ساقط نمودند. از این زمان با وجود تسلط صفویان بر گیلان این سرزمین به صورت کانون شورش های ضد صفوی درآمد زیرا ثروت های گیلان توسط صفویان غارت می شد. با این حال حضور سیاسی صفویان بر گیلان موجب ارتباط جهانی این سرزمین با جهان غرب شد و مسیر تجاری غرب با ایران گشوده شد.