مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال هفدهم پاییز 1395 شماره 35 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی جامعه شناختی تأثیر سرمایه فرهنگی بر ارتباطات بین فردی با تأکید بر مدارای اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه فرهنگی مدارای اجتماعی ارتباطات بین فردی منش و میدان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات ارتباطات و فرهنگ ارتباطات بین فردی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : 122 تعداد دانلود : 518
امروزه حضور افراد و گروه های مختلف با اندیشه ها و رفتارهای متفاوت در کنار هم و لزوم احترام به حقوق یکدیگر، داشتن زندگی مسالمت آمیز و دوری از رفتارهای شتاب زده توأم با خشونت از حساسیت ویژه ای برخوردار است. لازم است تا با انجام تحقیقات علمی زمینه همزیستی افراد متفاوت فراهم شود. در این مقاله با استفاده از نظریه منش و میدان بوردیو به دنبال بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی بر ارتباطات بین فردی با تأکید بر مدارای اجتماعی و به طور خاص مدارای رفتاری می باشد. برای بررسی مدارای اجتماعی (رفتاری) از تقسیم بندی کینگ استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه جوانان 35-18 سال شهر ساری (176996نفر) بوده که 400 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شده اند. همچنین داده های مورد نیاز تحقیق از طریق ابزار پرسش نامه به روش میدانی گردآوری شده است. تحلیل داده نیز به وسیله نرم افزارهای اس پی اس اس[1] و آموس[2] انجام گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین سرمایه فرهنگی و ابعاد آن با مدارای اجتماعی (رفتاری) رابطه و تأثیر معناداری وجود دارد. نتایج آزمون مدل ساختاری نشان می دهد که سرمایه فرهنگی تأثیر مستقیم (56/0Beta:) را بر مدارای اجتماعی (رفتاری) فرد دارد. همچنین سازه سرمایه فرهنگی توانسته 31 درصد از تغییرات سازه مدارای اجتماعی را تبیین کند. [1].SPSS [2]. Amos
۲.

بازنمایی و تحلیل گفتمان انتقادی لاکانی الگوی خانواده داعش در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خانواده انقلاب اسلامی ایران تحلیل گفتمان فناوری های ارتباطی داعش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی مسایل اجتماعی و انحرافات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی مطالعات فضای مجازی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات گروه های ویژه خشونت رسانه ای
تعداد بازدید : 122 تعداد دانلود : 414
جهان اجتماعی عرصه گفتمان های متعددی است که در تثبیت فضای گفتمانی خود، با یکدیگر رقابت می کنند. کفایت تجربی گفتمان به توانایی در الگوسازی از نهادهای اساسی جامعه از جمله خانواده مربوط می شود. پس از انقلاب اسلامی، گفتمان های متخاصم برای مقابله با جریان گفتمانی این انقلاب تلاش کرده اند. این مقاله، پس از جست و جوی اسناد و اخبار معتبر درباره زنان و خانواده در میان شبکه های اجتماعی و پایگاه های خبری بین المللی و داخلی (62 سند بین سال های 2012 تا 2015)، الگوی خانواده از منظر گفتمان داعش را، بر اساس بینش نظری و روشی تحلیل گفتمان انتقادی و تحلیل گفتمان لاکانی، در سه سطح تحلیل توصیفی، تفسیری و تبیینی بازنمایی و تحلیل کرده است. بخشی از قدرت گفتمانی آن الگو متأثر از عرصه ارتباطی و فضای مجازی است. در مجموع، چنین به نظر می رسد که الگوی خانواده داعشی حول مفاهیم مردمحوری، غلبه اصالت جمع و توجه به آموزه های سلفی گرایی و ظاهرگرایی مفصل بندی می شود.
۳.

مشاهده مشارکتی در گروه های تلگرامی؛ راهنمای عمل و نمونه موردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مشاهده مشارکتی تلگرام برنامه های پیام رسان تلفن همراه همگان شخصی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات ارتباطات و فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی مطالعات فضای مجازی شبکه های اجتماعی
تعداد بازدید : 422 تعداد دانلود : 743
هدف این مقاله ارائه الگویی برای اجرای مشاهده مشارکتی در گروه های تلگرامی و به دست دادن شناختی از این گروه ها است. تلگرام، در حال حاضر محبوب ترین برنامه پیام رسان فوری تلفن همراه در ایران است، بااین وجود تحقیقات زیادی درباره این برنامه و کاربری در آن اجرا نشده است. در این تحقیق می کوشم با ارائه الگوی مناسب، زمینه را برای اجرای تحقیقات بعدی فراهم کرده و ویژگی های این گروه ها را با نوع فعالیت کاربران ایرانی مورد مشاهده قرار دهم. برای اجرای این کار از شیوه ارائه شده توسط ماک و همکاران برای مشاهده مشارکتی استفاده کرده و آن را برای استفاده در گروه های تلگرامی تغییر دادم. یافته های تحقیق به ارائه جدول راهنمای مشاهده مشارکتی و همچنین تشخیص ویژگی های گروه های تلگرامی انجامید. شاخص های اصلی این جدول عبارتند از ظواهر، پیام ها و گفت وگوها، نقش اعضا، فضای شخصی و ترافیک گروه. در قسمت یافته ها، مشخصات مربوط به هر یک از این شاخص ها که در گروه های مورد مشاهده وجود داشت ارائه شده است.
۴.

تحلیل تماتیک جوک های مبادله شده در برنامه «اتاق جوک»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت قومیت مذهب جوک جامعه شناسی طنز نرم افزار های موبایلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 41 تعداد دانلود : 154
این پژوهش با تحلیل تماتیک جوک های مبادله شده در نرم افزار تلفن همراه «اتاق جوک»، در پی فهم آن است که چه مقولاتی با وساطت جوک ها میان مخاطبان و تولیدکنندگان جوک مبادله می شود و هر یک از رویکردهای کلان جامعه شناختی از چه منظری به تحلیل جوک ها و به طورکلی محتوای طنز می پردازند. به این منظور پس از معرفی رویکردهای کلان مواجهه جامعه شناختی با طنز، بیش از 500 جوک ارسال شده از یک مقطع زمانی تا رسیدن به مرحلة اشباع ثبت و جهت استخراج تم های اصلی کدگذاری و مقوله بندی گردید تا تصویری کلان از وضعیت مفهومی جوک ها بدست آید. نتایج این پژوهش نشان می دهد جوک ها بواسطة نفوذ آسان تر در فرهنگ عامه توانسته اند در زمینه های مذهبی، به چالش کشیدن قدرت خرد و کلان، نقد رفتارها و خلقیات اجتماعی، بیان اعتراضات اجتماعی و ... اعلام موضع کنند. همچنین کژکارکردهایی نظیر رواج خیانت، طردهای جنسیتی و قومیتی، تلقین شرایط آنومیک، تحسین عادات غلط اخلاقی و... در محتوای تم های مبادله شده قابل شناسایی بود.
۵.

چگونگی تغییرات زبان گفتاری از ترکی به فارسی در دو دهه گذشته و مقاومت در مقابل تغییر در حال حاضر: پژوهش نظریه داده بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان ترکی تغییرات زبان گفتاری جلال طبقات فرادست تشخص آوری زبانی تفسیری برساختی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی ادبیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی قوم شناختی قومیت ها
تعداد بازدید : 545 تعداد دانلود : 455
مقاله پیش رو با استفاده از رویکرد برساختی و روش شناسی نظریه داده بنیاد[1] به بازسازی معنایی چگونگی تغییرات زبان گفتاری از ترکی به فارسی در دو دهه گذشته و مقاومت در مقابل تغییر درحال حاضر می پردازد. روش تحقیق کیفی است و از روش نظریه پردازی داده بنیاد و تکنیک مصاحبه عمیق برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است. مهم ترین پرسش های تحقیق پیش رو این بوده است که«چه جنبه از زندگی آذری زبانان در دو دهه قبل تغییر کرد که تمایل به فارسی صحبت کردن در آنها زیاد شد؟»چه تغییراتی درحال حاضر رخ داده که تمایل به ترکی صحبت کردن در آنها بیشتر شده است؟ یافته های به دست آمده شامل شش مقوله عمده به این شرح است. متعین های نیاز به نمایش جلال طبقات فرادست، شدت و میزان تعاملات بین طبقاتی، تمایل به تغییر نگرش و رفتار دربارة زبان، عدم توانمندی در ارتباط متقابل، فضای اجتماعی تعامل میان طبقات فرادست و فرودست؛ تشخص آوری زبانی، جست وجوی راه های ورود به طبقه فرادست از طریق تغییرات زبانی و پیروان تغییرات ارزشی در فرودستان. مقوله هسته ای این بررسی فقدان تمایل به تغییرزبان گفتاری است که مقولات عمده فوق را دربرمی گیرد. [1]. Grounded Theory
۶.

گفتمان شناسی «قسمت» در زبان و فرهنگ مردم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقدیرگرایی قسمت فرهنگ کاوی زباهنگ جبرگرایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی ادبیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
تعداد بازدید : 249 تعداد دانلود : 701
واژة «قسمت» و عبارت های هم معنای آن مفاهیم عجین شده در فرهنگ فارسی هستند که به کاربردن صحیح و فهم آنها نیاز به تعمق و بررسی دارد؛ ازاین رو، در این پژوهش کوشیدیم تا نگاهی زبانی تاریخی به باور تقدیرگرایی در جامعة ایران بیندازیم و با به کاربردن نظریة اسنادی به بررسی دقیق تر این باور بپردازیم؛ بنابراین، در 4 ماه، 280 موقعیت گفتمانی از افراد با گروه های سنی، سطح تحصیلات و مشاغل مختلف گردآوری شد. سپس، با استفاده از مدل هایمز (1967) تفکر تقدیرگرایی واکاوی شد و معنای مفهوم قسمت و واژگان هم نشین با آن بررسی شد. افزون بر این، با بهره گیری از فرهنگ کاوی این باور در جامعه، «زباهنگ جبرگرایی» را معرفی کردیم و نشان دادیم که می توان مفهوم «قسمت» را فصل مشترک دو زباهنگ «جبرگرایی» و «صراحت گریزی» دانست. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد تقدیرگرایی با سن رابطه ای مستقیم و با تحصیلات رابطه ای معکوس دارد.
۷.

تحلیل به کارگیری دشواژه در فیلم های سینمای ایران از منظر جامعه شناسی زبان و رابطه آن با جنسیت بازیگران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت جامعه شناسی زبان دشواژه فیلم های سینمایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات سینمایی، موسیقی و بصری مطالعات سینمایی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات گروه های ویژه زن و رسانه
تعداد بازدید : 474 تعداد دانلود : 658
هدف مقاله پیش رو، بررسی نوع و میزان به کارگیری دشواژه[1] در فیلم های سینمایی رسوایی، عصر یخبندان، آب و آتش است. دشواژه ها واژه ها و اصطلاحاتی هستند که صورت و مفهوم ناخوشایندی دارند و اعضای یک جامعه از به کار بردن آنها به صورت مستقیم پرهیز می کنند. این پژوهش سعی دارد که میزان کاربرد دشواژه ها و ارتباط جنسیت با کاربرد آن را بررسی کند. پژوهش پیش رو از نوع تحلیل محتوی و پیکره بنیاد می باشد. پیکره پژوهش را متن دیالوگ های بیان شده توسط بازیگران موجود در این سه فیلم سینمایی تشکیل می دهند. تعداد دشواژه های موجود در این سه فیلم 84 مورد بوده که با استفاده از رویکرد جامعه شناسی زبان و نرم افزار اس پی اس[2] تجزیه و تحلیل شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده های در سطح توصیفی استنباطی از آزمون تی دو نمونه مستقل[3] استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که از میان انواع مختلف دشواژه از قبیل عمومی، حیوانات، خانواده و غیره دشواژه هایی عمومی بیشترین کاربرد و بیماری و حیوانات خانواده کم ترین کاربرد را داشته اند. همچنین میان جنسیت و کاربرد دشواژه ها ارتباط معناداری وجود نداشته و زنان و مردان به نسبت یکسانی از دشواژه استفاده نموده اند و تنها تفاوت آنها در نوع دشواژه های مورد استفاده بوده، به این معنا که زنان از دشواژه های مربوط به حیوانات بیشترین استفاده کردند ولی مردان بیشترین استفاده از دشواژه های عمومی داشته و از دشواژه های مربوط به بیماری اصلاً استفاده نکرده اند. [1]. Taboo 3. Spss [3]. Independent-Samples t Test
۸.

تحلیل کارکرد ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارکرد گرایی رجز قیام عاشورا آگاهی بخشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
تعداد بازدید : 546 تعداد دانلود : 356
مقاله پیش رو در پی آن است تا از رهگذر واکاوی نقش ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا، کارکرد «رجز» به مثابه یک رسانه سنتی را در این رویداد مهم تاریخ اسلام از منظر ارتباطی تبیین نماید. به این منظور و با بهره گیری از نظریه کارکردگرایی در مطالعه کارکردهای پیام های ارتباطی، بر «آگاه سازی» پیام های ارتباطی به عنوان یکی از کارکردهای پیام های ارتباطی تمرکز شده و با استفاده از مدل ارتباطی «لاسول»، رجزهای یاران امام(ع) از جهت نقش «آگاهی بخش» آنها بررسی شد. در تحلیل محتوای رجزها از روش «تحلیل محتوای کیفی» (با رویکرد تلخیصی) استفاده شد. از جمله مهم ترین نتایج به دست آمده این است رجزهای یاران سیدالشهداء(ع) در رویداد عاشورا، علاوه بر کارکردهای رایج این رسانه سنتی در آن دوران (از جمله بیان جنگاوری و نسب رزمنده)، هم سو با اهداف ترسیمی امام حسین(ع) از قیام عاشورا بوده و از این منظر، واجد کارکرد «آگاهی بخشی» است.
۹.

عوامل مؤثر بر ارتقاء پیوند اجتماعی شهروندان با طراحی تئاتر آیینی در محیط های شهری: مطالعه موردی اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیوند اجتماعی معماری دلبستگی تئاتر آیینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی هنر نمایش و اجرا
تعداد بازدید : 872 تعداد دانلود : 356
نمایش ها و مراسم آیینی سنتی به خصوص تعزیه و شبیه خوانی به عنوان عناصر فرهنگی پویا که از اعتقادات و باورهای انسانی نشأت گرفته، نقش مؤثری در افزایش پیوندهای اجتماعی افراد ایفا می کند. نظریه پیوند اجتماعی هیرشی به عنوان چارچوب تحقیق، زیرشاخه نظریه کنترل اجتماعی بوده و مؤلفه های آن، مشارکت اجتماعی، باور، دلبستگی و تعهد است. اردبیل به عنوان شهر حسینیت با پیشینه غنی نمایش های آیینی بومی منطقه و برگزاری باشکوه مراسم آیینی عزاداری، تعزیه و سوگواری در ایام محرم، به منظور مطالعه موردی تحقیق انتخاب شده است. هدف تحقیق بررسی نقش تئاتر آیینی در ایجاد پیوند اجتماعی است که با استفاده از تکنیک پرسشنامه محقق ساخته از شهروندان اردبیلی به بررسی میزان تأثیر چنین فضایی در پیوند اجتماعی افراد می پردازد. نتایج نشان می دهد که بین متغیرهای ملاک از جمله تعهد، دلبستگی، باور و مشارکت اجتماعی و متغیر پیش بینی تئاتر آیینی رابطه معناداری وجود دارد و مؤلفه دلبستگی تأثیر بالایی در پیوند اجتماعی افراد با تئاتر آیینی دارد. تئاتر آیینی علاوه بر احیا و سره سازی نمایش های آیینی بومی منطقه و انتقال آن به نسل آینده، باعث ارتقاء پیوند اجتماعی افراد در اردبیل شده و با نگاه توسعه ای در سایر شهرها نیز تأثیرگذار است.
۱۰.

بازنمایی زنان در تبلیغات تجاری نشریات به عنوان بستری برای شکل گیری هویت آنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازنمایی هویت یابی کلیشه جنسیتی تبلیغات تجاری نشریات اسطوره زیبایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در حوزه های علم، فرهنگ، هنر و سیاست زن در حوزه رسانه ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات آموزش و ارتباطات اقناعی تبلیغات تجاری
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات گروه های ویژه زن و رسانه
تعداد بازدید : 203 تعداد دانلود : 55
هدف این مقاله؛ تحلیل محتوای تبلیغات تجاری مندرج در نشریه ها رایج کشور در دو دوره هشت ساله، به منظور نمایان کردن روند تغییرات، شیوه و شکل بازنمایی کلیشه های سنتی و جنسی در شانزده سال گذشته است. داده های تحقیق به روش نمونه گیری سیستماتیک از میان 456 شمارگان شش هفته نامه و ماهنامه گرد آوری شده است. مقایسه نتایج تحلیل محتوای دو دوره مورد بررسی نشان می دهد که، اگرچه در دوره دوم نقش های سنتی (مادری، همسری و خانه داری) کمتر بازنمایی شده اند؛ اما در دوره دوم، زنان به نحوی به تصویر کشیده شده اند (زیبا، جوان و لاغر) که گویی همیشه نیازمند بازسازی بدن خود هستند. در نتیجه، در هر دو دوره تصویر ناقص و منحرف شده ای از زن ارائه شده است که نمی توان این تصویر را بازنمایی یک زن ایرانی و اسلامی دانست. بنابراین، لازم است تا با استفاده از طیف وسیعی از دستاوردها و موفقیت های زنان در عرصه های مختلف، این شیوه بازنمایی به چالش کشیده شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۳