مطالعات شبه قاره

مطالعات شبه قاره

مطالعات شبه قاره سال هشتم پاییز 1395 شماره 28 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی تطبیقی آیین های گذر در ایران و هند؛ مطالعه موردی: تولد و مرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران هند مرگ تولد آیین های گذر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 254 تعداد دانلود : 925
آیین های گذر یا «گذار» اصطلاحی برای گذشتن و درآمدن از یک مرحله به مرحله ای دیگر از حیات زیستی و فرهنگی است که با آیین ها و مراسمی مخصوص به خود همراه می شود و تشخصی متفاوت حاصل می کند. مهم ترین رویدادهای زندگی انسان شامل سه مرحله اصلی است: تولد، ازدواج، مرگ. در این تحقیق به دو مرحله آغازین و فرجامین، یعنی تولد و مرگ، در ایران و هند پرداخته شده و به صورت تطبیقی بررسی شده اند. به نظر می رسد شباهت های ناگزیر در انجام آیین های مربوط به این به دو مرحله از زندگی انسان در ایران و هند و آگاهی از چند و چون آنها از ضرورت های مطالعات هندشناسی در محافل علمی است. دلیل این نیاز مطالعه و بازیابی اشتراکات فرهنگ معنوی میان ایران و هند، به منظور تفاهم و درک بیشتر است. این مقاله تلاش دارد تا دو مقوله اساسی آیین های مربوط به تولد و مرگ را در این دو کشور بررسی و مطالعه کند. از این رو سنوال اصلی این پژوهش عبارت است از بررسی و شناخت چگونگی دو مقوله اساسی آیین های تولد و مرگ در اندیشه مردمان ایران و هند. رسیدن به ریشه های مشترک فرهنگی و هم سویی در انجام بسیاری از این آیین ها، نتیجه نهایی این پژوهش خواهد بود. برای دسترسی به نتیجه، تلاش شده است از منابع مکتوب و روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده و نیز از روش مشاهده و تجربه فعالیت میدانی در این راستا استفاده شود.
۲.

تحول سیاست خارجی هند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هند سیاست خارجی دولت های عضو شورای همکاری خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 767 تعداد دانلود : 705
هند از 1947 تا اواخر دهه 1980، سیاست جهان سوم گرایی را در پیش گرفته بود که با مشخصه های کلیدی تلاش برای همبستگی جهان سوم، خودبسندگی اقتصادی و عدم تعهد تعریف می شد. از اواخر دهه 1980، سیاست خارجی جهان سوم گرایانه هند به سیاست عمل گرایی اقتصادی دگرگون شده است. این مقاله سعی دارد به جستجوی عوامل و چگونگی تغییر سیاست خارجی هند نسبت به حوزه دولت های عضو شورای همکاری خلیج فارس بپردازد. یافته ها نشان می دهد که سیاست خارجی هند در نسبت به دولت های حوزه شورای همکاری خلیج فارس از اوایل دهه 1990، بر اساس الزامات توسعه اقتصادی هند بازتعریف شده است و در این زمینه تقاضای فزاینده هند برای واردات نفت و گاز، جذب سرمایه گذاری های خارجی، گسترش بازارهای صادراتی در کنار رقابت ژئوپولیتیکی با پاکستان و چین مولفه های سازنده سیاست خارجی هند هستند. در تمایز با گذشته مولفه های اقتصادی به مراتب بیش از مساله ژئوپولیتیکی رقابت با پاکستان در تعریف رهیافت سیاست خارجی هند نسبت به دولت های حوزه شورای همکاری خلیج فارس تاثیرگذار بوده است، دگرگونی چین از دولتی با گرایشات انقلابی به دولتی توسعه گرا نیز بر تمرکز هند بر عمل گرایی اقتصادی در این حوزه نیز موثر بوده است. در این مقاله روش مورد استفاده روش تبیینی است و چشم انداز نظری در تجزیه و تحلیل داده ها نیز نظریه موازنه منافع است.
۳.

نگاهی به زندگی، دست نویس ها و سروده های اکسیر اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شبه قاره دیوان اکسیر اصفهانی دست نویس سبک هندی (طرز تازه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 59 تعداد دانلود : 345
آنچه پیشنیان به صورت دست نویس برای ما به یادگار گذاشته اند، هر کدام گنجینه ای است که باید در نگهداری و شناسایی آن کوشید. با وجود آن که در سال های اخیر کوشش و کاوش های فراوانی دربارة شناسایی دست نویس های کم شناختة نفیس و ارزنده انجام گرفته، ولی هنوز کار ناکرده بسیار است و آثار دست نویس شدة بسیاری در کتابخانه های عمومی و خصوصی در گوشه و کنار جهان نهفته که برای تصحیح و شناسایی آن اقدامی صورت نگرفته است. یکی از این آثار ارزشمند، دیوان شاعری ناآشنا و در عین حال توانا به نام میرزا عظیمای اصفهانی متخلّص به «اکسیر» است. محمّد عظیم اکسیر اصفهانی معروف به میرزا عظیما (متوفّی1169ق) شاعر پارسی گوی شبه قارّه است که به دلیل دوری از وطن در خمول و گمنامی باقی مانده است. وی در سال 1135ق به هند رفت و در بنگاله ساکن شد و همان جا درگذشت. از دیوان وی که بیش از 9000 بیت بوده، تنها سه دست نویس باقی مانده است: یکی در کتابخانة مجلس شورای اسلامی و دیگری در کتابخانة ملّی ایران و دیگری در کتابخانة موزة بریتانیا محفوظ است. این مقاله بر آن است تا برای نخستین بار به معرّفی شاعر، زندگی، دست نویس ها و مضامین اشعار وی بپردازد.
۴.

تحلیل حقوقیِ عوامل اقتصادی جرم(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 570 تعداد دانلود : 873
جرم به عنوان پدیده ای پیچیده و نامطلوب، ناشی از عوامل گوناگونی، أعم از فردی و خانوادگی، فرهنگی و سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و... می باشد. با توجه به اهمیت موضوع جرم در کشورهای مختلف، در سال های اخیر مطالعات گسترده ای برای شناسایی و تبیین علل وقوع آن انجام شده است. شناسایی و تبیین این عوامل، همچنین عملکرد وابسته و مهم برخی از آن ها، ما را به هدف پیشگیری نائل می سازد؛ بدین وسیله هزینه های وقوع جرایم، تقلیل خواهند یافت. با صرف این هزینه ها در اولویّت های دیگر، می توان گامی در جهت ثبات اقتصادی و اقتصاد مقاومتی، برداشت. عامل های اقتصادی مثل فقر، نابرابری و بیکاری، از جمله فاکتورهای مهم و اساسی شناخته شده در وقوع این پدیده اند. در پژوهش های تجربی انجام شده ، معمولأ آثار این علل و عوامل به تفکیک و مجزا از هم، نسبت به جرایم مختلف، در یک ناحیه یا منطقه یعنی شهر، شهرستان، استان یا کشور سنجیده می شود.در این نوشتار، نویسندگان با بیان توصیفی-تحلیلی وبا اشاره به نتایج پژوهش های تجربی انجام شده در ایران و هند ، مفاهیم اولویت شناسی و پیوستگی را در تحلیل این عوامل، که بدان پرداخته نشده یا کمتر پرداخته شده، گنجانده اند. نتایج حاکی از اولویت وپیوستگی بازار کارنسبت به دو عامل نابرابری و فقر، در هر دو جامعه نمونه ما می باشد.
۵.

ضرورت تصحیح دوبارة دیوان امیر خسرو دهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصحیح امیرخسرو دهلوی نسخة خطی اشعار نو یافته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 195 تعداد دانلود : 152
امیرخسرو دهلوی، طوطی زبان آورِ هند، از شاعران بنام پارسی گوی (651 هند- 725دهلی) است، شکی نیست که بزرگ ترین شاعر شبه قارة هند امیرخسرو است که برخی وی را سعدی هندوستان نامیده اند. او در نظم و نثر پارسی توانایی کامل داشت و از استادان این فن به شمار می رود. دیوان غزلیات امیرخسرو بارها در شبه قاره و ایران به چاپ رسیده است. چاپ های تهران م. درویش و سعید نفیسی مورد عنایتِ اقبال صلاح الدین در تصحیح بعدی از دیوان غزلیات امیرخسرو در لاهور قرار گرفت که به سبب نایافت بودن آن در ایران، محمد روشن همان کارِ اقبال صلاح الدین را با ویراست جزئی به چاپ رسانید. این تصحیح که امروزه به عنوان منبع پژوهش پژوهشگران مورد استفاده است، خطاهایی درکتابت و اشکالات اساسی کوچک و بزرگی دارد که پس از بررسی ژرف در دیوان و تطبیق با نسخه های بسیار معتبر، بازنگری و تصحیح دوبارة آن ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش نمونه هایی از این گونه اشکالات همراه با ابیات و اشعار نویافته نمایانده شده است.
۶.

بررسی نقوش تزیینی کاخ های لشکری بازار و مسعود سوم غزنوی در افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هنر غزنویان کاخ لشکری بازار کاخ مسعود سوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 578 تعداد دانلود : 39
غزنویان در اواسط قرن چهارم هجری به قدرت رسیدند و بر نواحی گسترده ای از هند، ایران، افغانستان و آسیای مرکزی تسلط یافتند. پادشاهان غزنوی توانستند با حملات مکرر به هندوستان ثروتی عظیم را به چنگ آورند و با این پشتوانه، برای نمایش اقتدار خود بناهای با شکوهی را احداث نمایند. بسیاری از متون تاریخی از شکوه و عظمت این بناها که عمدتاً در افغانستان امروزی قرار دارند، یاد کرده اند. یکی از عوامل شهرت کاخ های غزنوی تزیینات غنی، متنوع و گاه بی سابقه آنها می باشد. بررسی و تحلیل این تزیینات در مطالعه تاریخ تزیینات وابسته به هنر معماری در ایران و آسیای میانه از اهمیت زیادی برخوردار است. تاثیرگذاری فرهنگ های مختلف به خصوص ترکی، ایرانی و هندی در بستری اسلامی، نقش مایه هایی به غایت متنوع و تأمل برانگیز را پدید آورده است، همچنین فنون و نوآوری هایی که در اجرای این تزیینات به کار رفته است تا آن زمان در قلمرو هنر اسلامی بی سابقه بوده است. در این مقاله تلاش بر آن است که با بررسی و تحلیل نقوش به کار رفته در تزیینات کاخ های غزنوی و مقایسه تطبیقی آنها با موتیف های فرهنگ های همجوار، شناخت بهتری از سبک و خاستگاه نقوش و تزیینات دوره غزنوی و همچنین تأثیرات این سبک بر سنت های هنری پس از خود، به دست آید. مهم تر از همه، در این تحقیق با ارایه مستندات پیشنهاد می شود که سبک هنری غزنوی که در معماری غیر مذهبی استفاده شده، سبکی است که ریشه در سنت ها هنری پیش از اسلامِ ایرانی، ترکی و هندی دارد.
۷.

بررسی تأثیر نمادهای مربع و دایره در معماری مقدس هندوها، بودائیان و مسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسلمانان هندوها معماری مقدس نماد مربع و دایره بودائیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 795 تعداد دانلود : 895
در اندیشه حکمای مسلمان و غیرمسلمان رابطه نزدیکی بین انسان و کائنات وجود دارد، که آن ها طبیعت را با تمام شکوه و زیبایی اش دارای روحی رمزآلود و مقدس می دانند و بین باطن طبیعت و فطرت انسان ارتباطی وجود دارد که تنها به وسیله محاسبات عددی و اشکال هندسی می توان به آن پی برد.در این پژوهش سعی شده به مفاهیم کاربردی این نمادها در معماری مقدس که نقطه ای برای اتصال روح انسان با کائنات در نظر گرفته شده است، دست یابیم و نتایج حاصل از این پژوهش که بر اساس هدف ازنوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت از نوع تحقیقات تاریخی به شمار می رود، بازگو کننده نگرشی کلی با اهدافی شاخص در کالبد بناهای مقدس در شرق می باشد. نمادهای مربع و دایره به کار رفته در معماری مقدس نشان تعامل بشر در هر مرحله از تاریخ و نقاط مشترک آن با سایر آیین ها می باشد که در این میان نمادهای مربع و دایره باز گو کننده این اشتراک هستند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۵