روانشناسی معاصر

روانشناسی معاصر

روانشناسی معاصر دوره چهارم پاییز و زمستان 1388 شماره 2 (پیاپی 8) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تفکر انتقادی، سبک های هویت و تعهد هویت در نوجوانان: ارائه یک مدل علّی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک هویت تحلیل مسیر تعهد هویت تمایل تفکر انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 977 تعداد دانلود : 27
این مطالعه با هدف بررسی رابطه مؤلفه های تمایلات تفکر انتقادی با تعهد هویت به واسطه سبک های پردازش هویت (سبک هویت اطلاعاتی، سبک هویت هنجاری و سبک هویت مغشوش- اجتنابی) انجام شد. به همین منظور400 دانش آموز پایه سوم رشته ریاضی- فیزیک (200 دختر، 200 پسر) به طور تصادفی از میان دبیرستان های دولتی شهر تهران انتخاب شدند و به پرسشنامه تمایلات تفکر انتقادی کالیفرنیا (CCTDI؛ پیتر فشیون، نورن فشیون و گانکرلو، 2001) و مقیاس سبک های پردازش هویت (ISI؛ برزونسکی، 1989) پاسخ دادند. یافته های حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که مؤلفه های تفکر انتقادی به -واسطه متغیر سبک های هویت اطلاعاتی، هنجاری و مغشوش- اجتنابی اثر غیرمستقیم بر تعهد هویت دارند. متغیرهای جستجوگری حقایق، نظام مندی و تحلیل گری به واسطه سبک هویت اطلاعاتی و متغیرهای نظام مندی و تحلیل-گری با واسطه سبک هویت هنجاری تأثیر غیرمستقیم و مثبت بر تعهد هویت داشتند. از میان مؤلفه های تفکر انتقادی، تحلیل گری اثر مستقیم و منفی بر سبک هویت مغشوش- اجتنابی داشت. به این ترتیب نقش واسطه ای سبک های پردازش هویت در رابطه میان مؤلفه های تفکر انتقادی و تع هد هویت تائید شد.
۲.

بررسی اثربخشی درمان روان پویایی حمایتی- بیانگر در بهبود پیامد درمان اعتیاد به مواد افیونی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتیاد به مواد افیونی درمان نگهدارنده با بوپرونورفین روان پویایی حمایتی- بیانگر شاخص های پیامد درمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 99 تعداد دانلود : 61
هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان روان پویایی حمایتی- بیانگر در بهبود پیامد درمان نگهدارنده اعتیاد به مواد افیونی بود. به این منظور در قالب یک طرح تک موردی تجربی از نوع خط پایه چندگانه بین آزمودنی ها، چهار آزمودنی که با تشخیص وابستگی به مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با بوپرونورفین قرار داشتند، در سه مرحله خط پایه، درمان و پی گیری مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری شامل مصاحبه بالینی (SCID؛ اسپیترز، ویلیامز، گیبون و فرست، 1992) و شاخص شدت اعتیاد (ASI؛ مک للان، کاکوئیلا، آلترمن، ریکون و کاریز، 2006) بود و داده ها با استفاده از نمودار، تحلیل واریانس یک طرفه با مقادیر تکراری و تحلیل روند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درمان حمایتی- بیانگر اثربخشی نسبی در بهبود پیامد کلی درمان و اثربخشی اختصاصی در بهبود شاخص های وضعیت روانپزشکی و مصرف مواد داشته ولی تأثیر معنا داری بر شاخص های وضعیت شغلی و خانوادگی/اجتماعی ندارد. بنابراین، نتایج فوق نشان می دهد که این درمان می تواند با موفقیت در برنامه های دارودرمانی اعتیاد ادغام شده و اثربخشی درمان را به ویژه در حوزه های وضعیت روانپزشکی و مصرف مواد بهبود بخشد.
۳.

بررسی پایایی، روایی و تحلیل عاملی فرم 60 سؤالی مقیاس مشکلات بین شخصی در جمعیت ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: روایی پایایی تحلیل عاملی اکتشافی مقیاس مشکلات بین شخصی (IIP-60)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 485 تعداد دانلود : 924
مشکلات بین شخصی، مشکلاتی هستند که در رابطه با دیگران تجربه می شوند و آشفتگی روانی ایجاد می کنند. این دسته از مشکلات، از شایع ترین مشکلات گزارش شده به وسیله ی بیماران در جریان مصاحبه های بالینی و از دلایل اصلی مراجعه ی افراد برای روان درمانی محسوب می شوند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی پایایی، روایی و تحلیل عاملی فرم 60 سؤالی مقیاس مشکلات بین شخصی (IIP-60) در جمعیت ایرانی بود. نهصد و بیست و چهار داوطلب (490 زن، 434 مرد) از جمعیت عمومی شهر تهران با اجرای مقیاس مشکلات بین شخصی (IIP-60؛ هرویتز، روزنبرگ، بایر، یورنو و ویلاسنور، 1988)، مقیاس سلامت روانی (MHI-28؛ بشارت، 1388)، مقیاس درجه بندی حرمت خود (SERS؛ ناجنت و توماس، 1993) و مقیاس هوش هیجانی (EIS؛ شات، مالوف، هال، هاگرتی، کوپر و همکاران، 1998) در این پژوهش شرکت کردند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، علاوه بر عامل کلی مشکلات بین شخصی، شش عامل را برای مقیاس مشکلات بین شخصی (IIP-60) تأیید کرد. روایی همگرا و تشخیصی (افتراقی) مقیاس مشکلات بین شخصی (IIP-60) از طریق اجرای مقیاس های سلامت روانی، حرمت خود و هوش هیجانی در مورد آزمودنی ها محاسبه شد. ضرایب همبستگی میانگین نمره های آزمودنی ها در مقیاس های مشکلات بین-شخصی با شاخص های بهزیستی روان شناختی، درماندگی روان شناختی، حرمت خود و هوش هیجانی معنادار بود. همسانی درونی مقیاس مشکلات بین-شخصی (IIP-60) بر حسب ضرایب آلفای کرونباخ محاسبه شد و با ضرایب همبستگی از 84/0 تا 95/0 مورد تأیید قرار گرفت. پایایی بازآزمایی مقیاس مشکلات بین شخصی (IIP-60) بر اساس نتایج دو بار اجرای آزمون محاسبه شد و با ضرایب همبستگی از 74/0 تا 84/0 مورد تأیید قرار گرفت.
۴.

مقایسه نقایص شناختی در بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی نوع I و بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اختلال دو قطبی اسکیزوفرنی نقص شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 308 تعداد دانلود : 380
پژوهش حاضر با هدف مقایسه نقایص شناختی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی نوع I با بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، انجام شده است. نمونه شامل 30 بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی نوع I و 30 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی بود که پس از رسیدن به سطح باثبات و کاهش علایم مرضی از بین بیماران مرد بستری در سه بیمارستان رازی، آزادی و سعادت آباد شهر تهران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. دو گروه در متغیرهای سن، تحصیلات، وضعیت تأهل، طول مدت بیماری و بستری فعلی با یکدیگر همتا شدند. سپس با استفاده از آزمون شناختی- عصبی کاگنیستات (NCSE؛ کیرنان و مولر، 1985-1987) که 5 حیطه اصلی شناختی شامل زبان، حافظه، توانایی ساختاری، محاسبات و استدلال را می سنجد، مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه نتایج با آزمون آماری t مستقل نشان داد که اختلاف آماری معنادار بین عملکرد شناختی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و بیماران دوقطبی نوع I در حیطه های جهت یابی، توجه و دقت، درک مطلب، تکرار، نامیدن، محاسبات، تشابهات و قضاوت وجود داشت، ولی در حافظه و توانایی ساختاری بین دو گروه تفاوت معنادار دیده نشد (05/0>P). بنابراین، می توان نتیجه گرفت که بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی عملکرد شناختی ضعیف تری نسبت به بیماران دوقطبی نوع I داشتند و این ضعف در حیطه های جهت یابی، توجه و دقت، درک مطلب، تکرار، نامیدن، محاسبات، تشابهات و قضاوت کاملاً مشهود است.
۵.

بررسی بازداری شناختی و حرکتی در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی و اسکیزوفرنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسکیزوفرنی بازداری شناختی بازداری حرکتی وسواس فکری- عملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 149 تعداد دانلود : 741
پژوهش حاضر به منظور بررسی بازداری شناختی و حرکتی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، وسواس فکری- عملی و مقایسه ی این دو گروه با افراد بهنجار انجام شد. در این پژوهش، 90 آزمودنی مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی، وسواس فکری- عملی و بهنجار (از هر گروه 30 نفر) و دارای دامنه سنی 45-25 سال شرکت کردند. هر یک از آزمودنی ها به صورت انفرادی و با استفاده از رایانه به تکالیف آزمون های استروپ (گولن، 1978) و تکلیف نشانه توقف (گرلاین، کیلپ، ترایون و مان، 2005) پاسخ دادند. یافته های پژوهش نشان داد که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در هر دو نوع بازداری شناختی و حرکتی، به طور معنا دار، ضعیف تر از گروه افراد بهنجار عمل کردند. بین افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی و افراد بهنجار، غیر از برخی شاخص های بازداری حرکتی، تفاوت معنا دار به دست نیامد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در بازداری شناختی به طور معنا دار ضعیف تر از گروه مبتلا به وسواس فکری- عملی بودند ولی در بازداری حرکتی این تفاوت معنادار نبود. با توجه به یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، نقص در بازداری شناختی و حرکتی در آسیب-شناسی این اختلال نقش دارد و در اختلال وسواس به غیر از ضعف نسبی در بازداری حرکتی باید مطالعات دقیق تری طراحی کرد.
۶.

تأثیر اسنادهای علّی بر تصور قالبی در شرایط ترجیح درون گروهی: آیا تصور قالبی تغییر می کند؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اسناد علی تصور قالبی آشکار/تصور قالبی ناآشکار تغییر تصور قالبی ترجیح درون گروهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 925 تعداد دانلود : 919
طی یک آزمایش، تأثیر اسناد رفتار ضد تصور قالبی به علل پایدار درونی، بر تغییر تصور قالبی (در شرایط ترجیح درون گروهی) آزموده شد. مطالعه مقدماتی نشان داد که دانشجویان دانشگاه های دولتی نگرشی منفی نسبت به میزان بهره هوشی دانشجویان دانشگاه آزاد در مقایسه با دانشجویان دولتی دارند. از همین تصور قالبی به عنوان وسیله ای جهت تعیین شرایط ترجیح درون گروهی استفاده شد. در آزمایش اصلی، 80 نفر از دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی (30 پسر،50 دختر) به طور تصادفی به 8 گروه آزمایشی تقسیم شدند. در موقعیت های آزمایشی، رفتار ضد تصور قالبی فرد هدف به علل پایدار درونی، ناپایدار درونی و یا علل بیرونی نسبت داده شد. آزمودنی های کنترل با هیچ تبیینی برای رفتار فرد هدف مواجه نشدند. مقیاس های آشکار محقق ساخته و همچنین آزمون تداعی ناآشکار (IAT؛ گرین والد، مک گی و شوارتز، 1998) نیز با تغییراتی به کار رفت. هماهنگ با نظریه ناهماهنگی شناختی، نتایج نشان داد، زمانی که رفتار ضد تصور قالبی به علل درونی پایدار نسبت داده شد، تصور قالبی آشکار بیشتر دستخوش تغییر گردید، اما سطح ناآشکار تصور قالبی از دست کاری های اسناد علّی تأثیر نپذیرفت. همچنین به غیر از موقعیت آزمایشی اسناد علّی درونی پایدار، در سایر موقعیت های آزمایشی همبستگی بالا بین دو سطح تصور قالبی (آشکار و ناآشکار) وجود داشت. نتایج حاکی از تغییرپذیری تصور قالبی آشکار و مقاومت تصور قالبی ناآشکار، در برابر اسناد رفتار ضد تصور قالبی به علل پایدار درونی، در شرایط ترجیح درون گروهی بود.
۷.

شدت استرس ادراک شده و راهبرد های مقابله با استرس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استرس استرس ادراک شده راهبرد مقابله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 705 تعداد دانلود : 292
شناخت عوامل تعیین کننده شیوه های مقابله افراد با موقعیت های استرس زا به منظور تقویت توانایی های آن ها در مدیریت و کنترل استرس، یکی از موضوعات اساسی در مطالعات رفتاری است. مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش شدت استرس ادراک شده در شیوه های مقابله افراد در موقعیت های استرس زا انجام شد. داده های مطالعه حاضر، از 373 نفر از دانشجویان دانشگاه یزد که با روش نمونه-گیری تصادفی، از هفت گروه آموزشی انتخاب شده بودند، در خرداد ماه 1385 گردآوری شد. شرکت کنندگان در پژوهش، به پرسش های مقیاس اصلاح شده راهبرد های مقابله (CSS-R؛ مسعودنیا، 1384) و مقیاس شدت استرس ادراک-شده (PSS؛ نیوکام، هوبا و بنتلر، 1981) پاسخ دادند. تفاوت معناداری بین افراد با سطوح مختلف استرس ادراک شده، در زمینه شیوه های مقابله به طور کلی و تنها دو مؤلفه مقابله اجتنابی و مقابله فعالانه مشاهده شد. هیچ گونه تفاوتی بین افراد از نظر سایر مؤلفه های شیوه های مقابله مشاهده نشد. تحلیل رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی، نشان داد که متغیر شدت استرس ادراک شده هیچ سهمی در تبیین واریانس متغیر شیوه های مقابله نداشت. مطابق با مدل باور تندرستی و مدل رفتار مقابله لازاروس و فولکمن (1984الف)، انتظار می رفت افراد با سطوح بالای شدت استرس ادراک شده بیشتر از شیوه های مقابله هیجانی و افراد با سطوح پایین شدت استرس ادراک شده بیشتر از شیوه های مقابله مسأله محور استفاده کنند. مطالعه حاضر غیر از دو مؤلفه مقابله اجتنابی و مقابله فعالانه، هیچ-گونه تفاوتی را بین افراد با سطوح متفاوت شدت استرس ادراک شده از نظر شیوه های مقابله نشان نداد.
۸.

اثر حمایت اجتماعی، استرس تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی بر سلامت روانی- جسمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودکارآمدی تحصیلی حمایت اجتماعی استرس تحصیلی سلامت روانی - جسمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 124 تعداد دانلود : 595
هدف اصلی این پژوهش بررسی روابط بین حمایت اجتماعی، خودکارآمدی تحصیلی، استرس تحصیلی و سلامت روانی- جسمانی بود که در قالب یک مدل پیشنهادی به روش تحلیل معادلات ساختاری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سیصد و بیست دانشجو (188 دختر، 132 پسر) در این پژوهش شرکت داشتند. از دانشجویان خواسته شد به پرسشنامه های خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان (CASEA؛ اُوِن و فرانمن، 1988)، مقیاس حمایت اجتماعی (SSA؛ ثامتی، نجاریان و شکرکن، 1376)، پرسشنامه استرس زاهای دانشجویی (SSQ؛ پولادی ری شهری، 1374) و پرسشنامه سلامت روانی- جسمانی (SF-36؛ ویر، 1996) پاسخ دهند. نتایج این پژوهش نشان داد که سطوح بالاتر سلامت روانی و جسمانی از طریق نمرات بالاتر حمایت اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی و نمرات پایین تر استرس تحصیلی پیش بینی می شود. همچنین، رابطه بین حمایت اجتماعی و سلامت روانی- جسمانی از طریق خودکارآمدی تحصیلی و استرس تحصیلی و رابطه بین خودکارآمدی تحصیلی و سلامت روانی- جسمانی از طریق استرس تحصیلی میانجی گری می شود. تمام روابط بین متغیرها نیز از نظر آماری معنادار بوده و متغیرهای پیش بین مدل، 19/0 از واریانس سلامت روانی و جسمانی را تبیین کردند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۱