مطالعات زبان و ترجمه

چگونگی بخش پذیری توانایی عمومی زبان خارجه و مهارت های آن، پرسشی است که سال هاست توجه زبان شناسان کاربردی را به خود معطوف داشته است. در گذشته تصور می شد توانایی عمومی زبان خارجه و مهارت های آن، واحد و غیر قابل تفکیک هستند؛ اما نظریات جدید نه تنها توانایی عمومی زبان خارجه را بخش پذیر می دانند، بلکه معتقدند مهارت های زبانی هم قابل تقسیم به زیرمهارت ها هستند. با این حال، محققین در مورد تعداد و ماهیت زیرمهارت هایی که مهارت های اصلی شنیدن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن را تشکیل می دهند، اتفاق نظر ندارند. هدف این مطالعه، بررسی بخش پذیری سازه درک مطلب (خواندن و شنیدن) در زبان خارجی است. برای این منظور یک آزمون درک مطلب زبان انگلیسی، که از دو بخش خواندن و شنیدن تشکیل شده بود، به وسیله مدل پرسش-پاسخ چند بعدی تحلیل شد. سه مدل رقیب با یک بعد، دو بعد و چهار بعد برازش شدند. یافته ها نشان داد مدل چهار بعدی برازش بهتری نسبت به مدل دو بعدی دارد و مدل دو بعدی برازش بهتری نسبت به مدل تک بعدی دارد. این بدان معناست که سازه درک در زبان دوم قابل تفکیک به زیرمهارت هاست. کاربرد یافته ها در تدریس و آزمون زبان های خارجه بحث شده است.

مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا با ارائه نقدی بر درس زبان عمومی دانشگاه به ارائه راهکار هایی در این زمینه بپردازد. در این پژوهش از 600 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد خواسته شد به پرسشنامه ای در خصوص زبان عمومی پاسخ دهند و از 20 استاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز خواسته شد در مصاحبه ای در همین خصوص شرکت نمایند. همچنین تمرینات کتب درسی، با توجه به سبک های غالب یادگیری ادراکی زبان آموزان، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد دانشجو و استاد، هیچ یک، از این درس رضایت مندی کامل نداشته و شکافی عمیق میان سبک های غالب یادگیری ادراکی زبان آموزان ایرانی و سبک های مورد استفاده در تمرینات کتب درسی زبان عمومی وجود دارد. در پایان، راهکارهایی برای ارتقای سطح کیفی زبان در دانشگاه ارائه گردید

در این نوشتار، تأثیر ترجمه رمان های مدرن بر هنجار سبکی طول جمله را در رمان فارسی مورد واکاوی قرار داده ایم. در این تحقیق، سه رمان کلاسیک(امیرارسلان، حسین کرد و سمک عیار)، سه رمان مدرن معاصر (جن نامه، سال های ابری و شاه کلید) و سه رمان انگلیسی (گتسبی بزرگ، وداع با اسلحه و موبی دیک) به همراه ترجمه های آنها مورد تحلیل آماری قرار گرفتند. فرضیه اصلی این تحقیق آن است که ترجمه رمان های مدرن( به سبک غربی) یکی از عوامل افزایش طول جمله در رمان های فارسی است. دلیل این افزایش، گرایش مترجمان ایرانی به ترجمه در سطح جمله و بلندتر بودن جملات انگلیسی از جملات فارسی است. نتایج تحلیل های آماری نشان داد میانگین طول جملات در رمان های انگلیسی، حدوداً یک واژه بلندتر از میانگین طول جملات در رمان های فارسی است. از سوی دیگر، مترجمان ایرانی به طور میانگین، 33/89% جملات انگلیسی را در فارسی به جمله برگردانده اند. علاوه بر این، میانگین طول جمله در رمان های مدرن معاصر، حدوداً 5/0 واژه بیشتر از رمان های کلاسیک است. با تحلیل داده های فوق می توان چنین نتیجه گرفت که ترجمه رمان های مدرن، در کنار ویژگی های سبکی و فردیِ رمان نویسان ایرانی، یکی از عوامل موثر در افزایش طول جمله در رمان های مدرن فارسی بوده است. با این همه، ترجمه رمان های مدرن، تاثیر چندانی بر هنجار طول جمله در رمان های تالیفی فارسی نداشته است. سبک فردی مترجمان و تاثیر جملات متن اصلی از جمله عواملی بوده اند که به تفاوت هنجار طول جمله در رمان های فارسی ترجمه ای و تالیفی انجامیده اند. از این رو، توصیف هنجارهای حاکم بر کنش مترجمان، بدون واکاوی متغیرهای تاثیرگذار بر فرآیند ترجمه- مانند عادتواره مترجم، ابزارهای خاص کنش ترجمه و نیازهای جامعه مقصد- امکان پذیر نمی گردد.

امیل زولا، پایه گذارمکتب ناتورالیست درقرن نوزدهم فرانسه، نویسنده ای است که ورای روش نوشتاری خودبه دردهای اجتماعی بسیاراندیشیده وازآن میان مضمون دست نخورده ای ازرفتارهای اصولی محیطی رادرمجموعه آثارش عرضه کرده است. آثار وی از ابعادمختلف ادبی، اجتماعی وسیاسی دارای اهمیت خاصی درادبیات جهان است. ترجمه اکثریت آثارزولا درایران نیزتحولاتی رابه دنبال داشته است. دراین مقاله برآنیم تاجایگاه امیل زولاو تاثیرافکاروآثارش را برروندداستان نویسی ایران بررسی کنیم

بحث اصلی این مقاله، تحلیل محتوایی گفتمان محققان در عرصه مطالعات زبان و ترجمه درباره تعامل فرهنگ، زبان و ترجمه با هدف کشف مبانی و متغیرهای تاثیرگذار در این تعامل است. در بررسی کلان دیدگاه های ترجمه شناسان، زبان شناسان و مترجمین درباره چگونگی تعامل فرهنگ، زبان و ترجمه مشخص شد که 69/76% بر ماهیت فرهنگی ترجمه نظر دارند، 44/67% تعامل فرهنگ و زبان را تجزیه و تحلیل نموده اند و 46/60% بر تاثیرچارچوب متفاوت دو جهان و فرهنگ بر مبانی اقدامات مترجم معتقدند. تحلیل خرد دیدگاه ها نشان داد 86% دیدگاه ها درباره تأثیر فرهنگ بر رفتار گفتمانی مترجم می باشد و 13/35% محققین نیز بر این باورند که ترجمه ها در طول تاریخ، بر ماهیت فرهنگ ها و هویت ملی انسان ها موثر بوده اند. نتیجه نشان می دهد که زبان ها از طریق فرهنگ ها گسترش می یابند و فرهنگ ها از طریق زبان و فرهنگ در کانون عوامل مؤثر در کاربرد موفق زبان در جامعه قرار دارد و باعث کشف، گسترش و رشد امکانات، روش ها و راهبردهای یادگیری زبان و ترجمه می گردد. هدف آموزش زبان، ادبیات و ترجمه، شناخت افکار انسان هاست و در فرآیند آموزش ارتباطات بین فرهنگی و بین زبانی لازم است تعاملی منطقی میان این متغیرها ایجاد گردد. بنابراین، لازمه اتخاذ چنین رویکردی بازنگری و تحول در ابعاد گوناگون نظام آموزش زبان، ادبیات و تربیت مترجم از قبیل تهیه و تدوین مطالب درسی، برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی و مبانی ارزشیابی می باشد.

قید، یکی از اجزای کلام است که عموماً از ابعاد مختلفی همچون صرف، نحو و معنا مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. در این تحقیق برای نخستین بار، ساخت های اشتقاقی قید با نگرش بر جنبه های ساختاری و معنایی آن در زبان های روسی و فارسی مورد بررسی قرارگرفته است. در هر دو زبان، نظام واژه سازی قیود، متفاوت و با امکانات واژه سازی از یکدیگر متمایز می شود. قیود مشتق ارتباط بسیار نزدیکی با سایر اقسام کلام دارند و روابط صوری و معنایی خود را با اقسام کلام حفظ کرده اند. ابزارهای واژه ساز (وند های اشتقاقی) قیود در زبان روسی به مراتب گسترده تر از زبان فارسی است. هریک از این وندها در زبان های مربوطه، بیانگر معانی گوناگون بوده و از میزان زایایی مختلفی برخوردار هستند.

سرجان ملکم (1769ـ1833 م.) دیپلمات مشهور انگلیسی و سفیراین کشور در ایران سال های آغازین حکومت فتحعلی شاه قاجار بود. او در کنار فعالیت های سیاسی و نظامی به تحقیق و سپس تألیف کتاب مهم تاریخ ایران (The history of Persia) پرداخت. این کتاب، نخستین اثر مهم غربیان در زمینه تاریخ کامل ایران بود و لذا هم در مغرب زمین مورد توجه بسیار قرار گرفت و هم ترجمه فارسی آن در هند و ایران و پهنه پارسی زبانان. البته از همان آغاز و حتی پیش از انتشار متن فارسی آن، حساسیت هایی برانگیخت تا آنجا که برخی را گمان بر این است که این ترجمه مطابقت زیادی با اصل ندارد، بلکه آن چنان ناهمگون است که منجر به بازگرداندن مجدد متن فارسی شده به انگلیسی گردیده است. این نوشتار در پی آن است که ضمن توجه به ملکم و انگیزه او از نوشتن این کتاب، میزان مطابقت ترجمه فارسی را با متن انگلیسی بررسی و ارزیابی کند.

مقاله حاضر شخصیت های کانتربری را از چهار بعد:مطابقت با شرایط اجتماعی قرن 14 انگلستان، تفکرات مذهبی حاکم بر جامعه، زیبایی شناسی و روایت مورد نشانه شناسی قرار می دهد. از بعد اول، ظاهر و رفتار شخصیت ها با الگوهای اقتصادی، تاریخی و اجتماعی همچون گسترش بورژوازی، گسترش شهرنشینی، قیام دهقان ها و فساد اجتماعی رابطه معنی دار و تنگاتنگ نشان می دهد. از بعد مذهبی، برداشت های مذهبی متفاوت با پیروی محض از دستورات کلیسا در میان زائرین مشاهده می شود؛ چنانکه از نظر تاریخی این دوران با افول قدرت کلیسا و گسترش انتقادها همراه بود. از نظر زیبایی شناسی، شخصیت های کانتربری، افکار و احساسات متناقض نشان می دهند. از یکسو دارای حالات گوتیک و ترس از عذاب الهی، خشونت و آلام انسانی هستند و از سوی دیگر، گرایش به زیبایی های دنیوی، روابط پنهان عاشقانه و گناه دارند که این مغایرت از نشانه های تغییر و تحول در ارزش های فرهنگی یک جامعه در حال گذراست. همچنین کاربرد زبان عامیانه، دیدگاه دیالوژیک، سبک حلقه وار داستان ها، خروج از بعد زمان و مکان در انتهای سفر زیارتی به روایت زائرین، خاصیت اعتراف آمیز می بخشد و بیان اندیشه های نو همچون ضرورت توجه به فردیت، حقوق مردم و حقوق زن را در شرایط قرون وسطی ممکن می سازد؛ گفتمانی که تنها در بستر تکامل بشریت قابل درک است