پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی

پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی

پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال نوزدهم پاییز 1390 شماره 12

مقالات

۱.

جایگاه طبیعت در تربیت انسان از دیدگاه قرآن کریم

کلید واژه ها: طبیعت و قرآن تربیت و قرآن بنیادهای تربیتی در قرآن هدف های تربیتی در قرآن روش های تربیتی از نظر قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 920 تعداد دانلود : 25
این پژوهش، با روش تحلیلی استنباطی به تبیین دیدگاه قرآن کریم در خصوص بنیادها، هدفها و روشهای تربیتی ارتباط انسان با طبیعت پرداخته است. تداوم حیات فردی و پرورش قوای حسی در ارتباط با تربیت جسمانی، شناخت عالم آفاقی و تبیین امور معنوی و انتزاعی در ارتباط با تربیت عقلانی، ایجاد و تقویت باور به توحید، نبوت و معاد در زمینه تربیت اعتقادی، تقویت عزت نفس، تلطیف روح، مبارزه با هواپرستی مربوط به تربیت اخلاقی، تقویت مناسبات اجتماعی، تحقق عدالت اجتماعی، قوام و تعالی حیات اجتماعی در ارتباط با تربیت اجتماعی، هدفهای مشخص شده در این پژوهش است؛ هم چنین چهار روش کلی تجربه حسی، گردشگری، کار و کسب و مطالعه بعد طولی طبیعت برای تحقق هدفهای تربیتی از آیات قرآن کریم استنباط و معرفی شده است. نتیجه پژوهش بیان می کند که از دیدگاه قرآن کریم، طبیعت در ارتباط با مراتب بالای هستی، ارزش و اهمیت دارد و نردبان ترقی و تعالی انسان برای رسیدن به کمال و سعادت دنیوی و اخروی او خواهد بود.
۲.

تربیت اجتماعی از دیدگاه فردگرایان و نقد آن بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی

کلید واژه ها: علامه طباطبایی تربیت اجتماعی جامعه و تربیت افراد فرد و تربیت جامعه رویکرد اصالت فرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 330 تعداد دانلود : 455
هدف این مقاله، بررسی تربیت اجتماعی از دیدگاه فردگرایان و نقد آن بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی است. علامه طباطبایی در تربیت اجتماعی به هر دو بعد فردی و اجتماعی انسان توجه دارد. به باور وی بین فرد و جامعه ارتباط انکارناپذیری هست. این در حالی است که طرفداران رویکرد اصالت فرد با توجه افراطی و یکجانبه به فرد از اهمیت جامعه غافل مانده اند. هر یک از این دو دیدگاه دلالتهای خاصی در تربیت اجتماعی دارند. تربیت اجتماعی مد نظر علامه دارای ویژگیهایی چون تاکید بر اصلاح وضعیت جامعه، تربیت شغلی و عمومی، تفکر اجتماعی، دینگرایی، اراده و اختیار و تربیت برای زندگی در جامعه جهانی است. این موارد می تواند به عنوان شاخصهایی برای نقد تربیت اجتماعی فردگرایانه مورد استفاده قرار بگیرد. بدین منظور این مقاله از روش تحلیلی – اسنادی بهره می گیرد. نتایج، نشانگر این است که با وجود برخی از مشترکات در این دو دیدگاه، علامه به دلیل توجه همزمان به فرد و جامعه دید غنی تر و همه جانبه تری نسبت به تربیت اجتماعی دارد.
۳.

اهداف، اصول و روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی

کلید واژه ها: دیدگاه علمی خواجه نصیرالدین طوسی اهداف تربیت اخلاقی اصول و روش های تربیت اخلاقی اخلاق و تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 616 تعداد دانلود : 340
هدف این مقاله بررسی دیدگاه های اخلاقی خواجه نصیرالدین طوسی و دلالتهای آن برای تربیت اخلاقی است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله، کیفی از نوع تحلیلی ـ توصیفی، مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای است. برای این منظور در وهله نخست به آثار و تالیفات خواجه طوسی به ویژه کتاب اخلاق ناصری و سپس به کتابها و مقالاتی مراجعه شد که در مورد تربیت اخلاقی بود. نظام اخلاقی خواجه طوسی بر شناخت نفس و اعتدال قوا مبتنی است. بر این اساس، مهمترین نتایج و دستاوردهای این تحقیق عبارت است از: شناسایی اهداف تربیت اخلاقی شامل اهدف غایی ـ واسطی و اهداف آموزشی، شناسایی اصول تربیت اخلاقی شامل شرافت و ارزشمندی انسان، اقتدا به طبیعت طفل و... برای تحقق این اصول، روشهایی مانند پرهیز از همنشینی با بدان و دوری از شنیدن حکایات آنان و... شناسایی شده است.
۴.

بررسی نقش تربیتی خانواده در نظام تربیت رسمی و عمومی از دیدگاه علم و دین

کلید واژه ها: تعلیم و تربیت اسلامی خانواده در اسلام نظام تربیت رسمی و عمومی خانواده و دانش جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 302 تعداد دانلود : 28
خانواده به عنوان یک محیط طبیعی تربیت، ابعاد مختلف رشد کودک را تحت تاثیر و پایه-گذار سعادت فردی و اجتماعی است. علی رغم نقش خانواده در تربیت، در حوزه تربیت رسمی و عمومی این نقش با چالش هایی رو بروست. هدف تحقیق بررسی این موضوع است که آیا حکومت اسلامی که متولی تربیت رسمی و عمومی است به تداوم نقش تربیتی خانواده در دوره-های مختلف تربیت رسمی و عمومی معتقد است؛ اگر پاسخ مثبت است پیش نیاز این ایفای نقش یا مشارکت چیست؟ حد و حدود و دستاوردهای آن کدام است؟ این پژوهش از نوع کیفی است. داده های اسنادی با استفاده از روش تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسیها درحوزه دین و علم حاکی است که هم حکومت اسلامی و هم صاحبنظران حوزه های علمی از جمله روانشناسان و جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی، تداوم نقش تربیتی خانواده را در نظام تربیت رسمی و عمومی مطرح و ضروری دانسته اند. هر دو حوزه، پیش نیاز این تداوم نقش را «اعتماد» و حد و حدود آن را «مشارکت در سیاستگذاری» و «اجرا» و دستاوردهای آن را « کنترل سلطه نامحدود دولت بر نظام تربیت رسمی و عمومی»، «پاسخگو نمودن نظام تربیت رسمی و عمومی نسبت به عملکرد خود»، «تقویت حس مالکیت در خانواده ها »، «مضاعف شدن توانمندی خانواده» نام برده اند.
۵.

بررسی رابطه جهتگیری مذهبی و سرسختی روانشناختی در دانشجویان

کلید واژه ها: سرسختی رواشناختی جهت گیری مذهبی و دانشجویان تعلیم و تربیت امروز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 803 تعداد دانلود : 570
این پژوهش با هدف بررسی رابطه جهتگیری مذهب و سر سختی روانشناختی در دانشجویان انجام شد. جامعه پژوهش شامل تمام دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب در سال تحصیلی90ـ89 بود. از این جامعه 380 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه جهتگیری مذهب آلپورت و پرسشنامه سرسختی روانشناختی (AHI) اهواز بود. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون ، رگرسیون وآزمون T مستقل استفاده گردید. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بین جهتگیری مذهب درونی و سرسختی روانشناختی دانشجویان رابطه معناداری مثبت وجود دارد، اما بین جهت گیری مذهب بیرونی و سرسختی روانشناختی دانشجویان رابطه معناداری منفی وجود دارد. دیگر نتایج، دلالت می کرد که بین دانشجویان دختر و پسراز نظر جهتگیری مذهبی درونی و بیرونی تفاوت معنی داری وجود ندارد اما بین دانشجویان دو جنس از نظر سرسختی روانشناختی تفاوت معنی داری مشاهده شد.
۶.

مبانی و الگوی آموزشهای پژوهش محور در دانشگاه جامع امام حسین (ع)

کلید واژه ها: آموزش عالی در ایران پژوهش دانشگاهی در ایران آموزش پژوهش محور در ایران مدیریت دانش در دانشگاه های ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 295 تعداد دانلود : 573
هدف اصلی این تحقیق دستیابی به نظام آموزشی پژوهش محور متناسب با نظام تعلیم و تربیت سپاه در تحصیلات عالی و تکمیلی (دانشگاه جامع امام حسین(ع)) است. نوع تحقیق از لحاظ هدف، توسعه ای و از لحاظ روش توصیفی ـ اکتشافی است که با استفاده از بررسی اسنادی، کتابخانه ای وتحقیق میدانی انجام گرفته است. برای جمع آوری اطلاعات و آزمون سوالات از پرسشنامه محقق ساخته شامل چهار عامل اصلی استفاده شده است. پس از به دست آوردن روایی پرسشنامه از طریق تحلیل عاملی و اطمینان از اعتبار آن (0.902)، داده ها از نمونه مورد مطالعه «120» نفر که شامل کارشناسان، مربیان و استادان دانشگاه جامع امام حسین (ع) بودند، جمع آوری شد. در پایان با استفاده از تحلیل عاملی (با نرم افزار لیزرل) الگوی مورد نظر در چهار عنصر پژوهشی، اداری ـ پشتیبانی، آموزشی و اخلاقی ـ فرهنگی تجلی یافت که هر یک عوامل فرعی مهمی دارد. رهبری علمی و تحول گرا، مدیریت کیفیت، سازمان مشارکتی، توانمندسازی، مسئله محوری، کار گروهی، مدیریت دانش، مشتری محوری، ارزیابی مشارکتی، شایسته سالاری و آزاد اندیشی از مهمترین عوامل این الگو است.
۷.

بررسی مقایسه ای و رابطه رفتار جراتمندانه، عزت نفس و جهتگیری مذهبی دانشجویان ورزشکار غیر ورزشکار

کلید واژه ها: رفتار جرات مندانه در افراد عزت نفس در افراد جهت گیری مذهبی دانشجویان تاثیر ورزش بر افراد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 134 تعداد دانلود : 227
در این پزوهش به مقایسه و رابطه رفتار جراتمندانه، عزت نفس و جهتگیری مذهبی دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار پرداخته شد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان 19 تا 22 ساله دانشگاه های دولتی شهر تهران هستند. به این منظور نمونه ای متشکل از 200 دانشجو به نسبت مساوی از بین دانشجویان ورزشکار(100نفر) و غیر ورزشکار(100نفر)در رشته های مختلف تحصیلی به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. سوال اصلی پژوهش عبارت بود از: « آیا بین رفتار جراتمندانه، عزت نفس و جهتگیری مذهبی دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معناداری وجود دارد؟» طرح پژوهش توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود. ابزار مورد استفاده در پژوهش: 1. پرسشنامه ابراز وجود گمبریل و ریچی که پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 88% محاسبه شده است. 2. پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت که اعتبار آن 94/0 براورد شده است. 3. پرسشنامه سنجش نگرش مذهبی که ضریب پایایی آن از روش باز آزمون 91/0 گزارش شد. به منظور بررسی داده ها از آزمون آمار استنباطی استفاده شد. براساس نتایج بین عزت نفس، رفتار جراتمندانه و جهتگیری مذهبی رابطه مثبت و معناداری در سطحp<./.5 وجود دارد؛ هم چنین بین رفتار جراتمندانه و عزت نفس دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معناداری مشاهده شد و دانشجویان ورزشکار از رفتار جراتمندانه و عزت نفس بیشتری برخوردارند. ولی در متغیر جهتگیری مذهبی تفاوت معنا داری بین دو گروه مشاهده نشد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۹