روستا و توسعه

روستا و توسعه

روستا و توسعه سال چهاردهم بهار 1390 شماره 1 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

آسیب شناسی مدیریت روستا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت روستا آسیب شناسی مدیریت روستایی شوراهای اسلامی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 123 تعداد دانلود : 207
در گذشته های دور بومی بودن مدیریت روستا مورد توجه بزرگ مالکان و خرده مالکان بوده است. در جریان اصلاحات ارضی دهه چهل و حذف بزرگ مالکان از عرصه های روستایی، اختیارات مدیریت بومی و سنتی روستا هم به ناچیزترین سطح خود می رسد و جریان دولتی شدن آن هم روزبه روز افزایش یافت و در نتیجه دست روستاییان از مشارکت در تصمیم گیری برای اداره امور داخلی روستاهای خود کوتاه تر شد. این روند در قالب های جدیدی مانند شورای اسلامی روستا و دهیاری ها تا به امروز هم تداوم یافته است. در این مقاله اهمیت موضوع مدیریت روستایی بررسی و عدم توجه به آن مانعی مهم در امر توسعه تلقی شده است. هرگونه طراحی برای نظام مدیریت روستایی باید مبتنی بر اعتماد و اعتقادات مردم روستایی باشد.
۲.

عوامل موثر بر بهبود مشارکت زنان روستایی در صندوق های اعتبارات خرد روستایی: مطالعه موردی استان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت زنان مطالعه موردی اعتبارات خرد روستایی کرمانشاه (استان)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 908 تعداد دانلود : 795
در این تحقیق با روش پیمایشی، عوامل موثر بر بهبود مشارکت زنان در صندوق های اعتبارات خرد روستایی بررسی شده است. جامعه آماری شامل اعضای صندوق های اعتباری خرد زنان روستایی استان کرمانشاه بود. نتایج تحقیق نشان داد که برخی عوامل موثر بر مشارکت زنان در صندوق اعتباری به ترتیب اولویت عبارتند از: برنامه ریزی همراه با مشارکت زنان، فراهم نمودن آموزش های لازم و مستمر برای اعضاء، ایجاد حس تعلق و افزایش اعتماد به نفس زنان روستایی و... همچنین براساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی، عوامل موثر بر مشارکت زنان روستایی در سه عامل اصلی دسته بندی شدند که در مجموع این سه عامل، 29/71 درصد از واریانس کل سازه های موثر بر افزایش میزان مشارکت را تبیین کردند. این عوامل عبارت بودند از: عوامل آموزشی- مدیریتی، عوامل اجتماعی- روانشناختی و عوامل اقتصادی- حمایتی.
۳.

توسعه روستایی با تاکید بر اشتغال و کارآفرینی: مطالعه موردی دهستان شباب، شهرستان شیروان چرداول، استان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اشتغال کارآفرینی توسعه روستایی ایلام (استان) شباب (دهستان) شیروان چرداول (شهرستان)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 777 تعداد دانلود : 537
یکی از اهداف کلان توسعه، کاهش بیکاری و توسعه فعالیت های شغلی در شهرها و روستاهاست. استان ایلام علی رغم تخصیص بودجه های مختلف برای توسعه، به لحاظ اقتصادی و اجتماعی نسبت به بقیه استان ها خصوصاً در نواحی روستایی کمتر توسعه یافته است. نوع این تحقیق کاربردی، و روش آن پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق روستاییان استان ایلام است و دهستان شباب در شهرستان شیروان چرداول به عنوان پایلوت انتخاب شده است. در مطالعه حاضر برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی مطالعات میدانی از جمله مصاحبه، و پرسشنامه، و در تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش های آماری و SWOT استفاده شده است. نتایج حاصله بیانگر آن است که در نواحی روستایی فرصت های مناسبی به صورت کشف نشده یا بلااستفاده وجود دارد که در صورت توسعه کارآفرینی و توجه به کارآفرینان روستایی می تواند منجر به توسعه فرصت های شغلی، شکوفایی اقتصادی و توسعه روستایی گردد.
۴.

پیامدهای توسعه اقتصادی – اجتماعی در کردستان ایران بعد از انقلاب اسلامی: مطالعه موردی منطقه اورامان ژاوَرو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مردم نگاری توسعه اقتصادی- اجتماعی اورامان ژاورو (منطقه) کردستان(استان)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 663 تعداد دانلود : 904
مطالعه حاضر، با استفاده از رویکرد نوسازی و با تاکید بر نظریه اسملسر، به مطالعه پیامدهای توسعه اقتصادی- اجتماعی در منطقه اورامان ژاورو بعد از انقلاب اسلامی میپردازد. روش شناسی مطالعه حاضر کیفی است؛ از روش مردم نگاری میدانی برای انجام عملیات میدانی و از روش تحلیل موضوعی برای تحلیل داده ها استفاده می-شود. یافته های پژوهش عبارت اند از: افول کشاورزی و دامداری، مکانیزاسیون نسبی امور کشاورزی، تقابل قوم و خویش گرایی و شایسته سالاری، فقرگریزی، تضعیف ارزش های سنتی، نهادمندی دانش، تضعیف فعالیت های اقتصادی مولد، هسته ای شدن خانواده و افقیشدن ساختار قدرت، تحرک اجتماعی اکتسابی، و افزایش مهاجرت های کاری. مقوله نهایی بررسی نیز «توسعه ناموزون» است. بر اساس مطالعه حاضر، گرچه اورامان ژاورو برخی عناصر توسعه را تجربه کرده، اما پیامدهای توسعه اقتصادی- اجتماعی اورامان ژاورو بسیار ناموزون به نظر میرسد.
۵.

میزان رضایت مندی ساکنان از کیفیت محیط سکونتی: مطالعه موردی روستاشهر عاشق آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ویژگی های فردی رضایت مندی اصفهان (شهرستان) کیفیت محیط سکونتی ویژگی های ارتباطی موقعیتی عاشق آباد (روستاشهر)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 783 تعداد دانلود : 850
ارزیابی دیدگاه های ساکنان از محیطی که در آن به سر می برند، یکی از مهم ترین روش های سنجش میزان دست یابی به اهداف و تعیین میزان موفقیت طرح های روستاشهری تلقی می شود. پژوهش حاضر در نیمه دوم سال 1388 جهت سنجش میزان رضایت مندی ساکنان از کیفیت محیط سکونتی روستاشهر عاشق آباد صورت پذیرفته است. بدین منظور ارتباط ویژگی-های فردی و ارتباطی- موقعیتی افراد به عنوان متغیر مستقل با متغیر وابسته رضایت مندی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین متغیرهای جنسیت، تاهل، سن، تحصیلات، درآمد خانوار و متغیرهای ارتباطی- موقعیتی با سازه رضایت مندی از کیفیت محیط سکونتی ارتباط معنا دار وجود دارد. همچنین با استفاده از نتایج تحلیل رگرسیونی، متغیرهای سن، تحصیلات و درآمد، حدود 7/49 درصد از تغییرات سطح رضایت افراد را از کیفیت محیط سکونتی تبیین می کنند.
۶.

ارزیابی برخی شاخص های ابعاد نابرابری منطقه ای در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران مطالعه تطبیقی مناطق روستایی نابرابری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 316 تعداد دانلود : 293
نابرابری به عنوان معضل قرن حاضر، بیشترین نگاه ها را معطوف خود ساخته است. گسترش محرومیت، مهاجرت، حاشیه نشینی، افزایش جرم و مانند آنها همگی ناشی از فقر و نابرابری است و این موارد ادله ای محکم در باب ضرورت پرداختن به این مهم هستند. پرداختن به نابرابری توسعه در ابعاد محرومیت، آسیب پذیری و نیازهای اساسی به عنوان یک پدیده عینی در مناطق روستایی مرزی و مرکزی ایران با استفاده از متون علمی، کتب و اسناد مرتبط با حوزه های تحقیق با روشی توصیفی- تحلیلی دستور کار پژوهش است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش تصادفی نظام مند، پس از انتخاب 224 دهستان به عنوان نمونه، با استفاده از مدل های ضریب پراکندگی و ضریب جینی، به بررسی روند تغییرات در مقطع 1365 تا 1385 پرداخته است. یافته-های پژوهش نشان می دهد بیشترین نابرابری در ابعاد اجتماعی است و افزایش دسترسی در مرکز خلق فرصت های بیشتر را موجب شده است.
۷.

بررسی اقتصادی ایجاد و راه اندازی مجتمع های تعاونی روستایی: مطالعه موردی شهرستان شهریار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تعاونی نرخ بازگشت سرمایه خوشه های تعاونی مجتمع تعاونی دامداری بهره وری نهاده های تولید شهریار (شهرستان)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 373 تعداد دانلود : 941
بخش تعاون، با چشم انداز دستیابی به 25 درصد سهم اقتصاد کشور، بخشی عمده از بنگاه های کوچک و متوسط اقتصادی را پوشش می دهد. این گونه واحدها، به علت مقیاس کوچک آنها، قدرت تولید هر نوع کالایی را به صورت اقتصادی ندارند و برای حل مسائل مالی، فنی، بازاریابی، و فروش، این نوع خدمات را با صرف هزینه های فراوان از بیرون دریافت می کنند. از سویی، رشد هزینه های تولید و پایین بودن بهره وری کار و سرمایه در واحدهای تعاونی تولیدی از دیگر مشکلات اساسی در بخش تعاون به شمار می رود. از این رو، یکی از راه-های حل چنین مشکلاتی تشکیل مجتمع های تعاونی به منظور اعمال مدیریت واحد بر تعاونی های عضو و بهره گیری از صرفه جویی مقیاس با عضویت واحدهای مشابه و مکمل در تولید محصول خاص است. پژوهش حاضر، طی سال های 1387 و 1388، در شهرستان شهریار انجام گرفت. نتایج ارزیابی اقتصادی شانزده واحد دامی و مجتمع تعاونی دامداری نشان می دهد که شاخص های اقتصادی «نرخ بازگشت سرمایه»، «بهره وری نهاده های تولید»، و «سود سرانه» در مجتمع ها، به علت وجود صرفه جویی های مقیاس، بالاتر از واحدهای دامی منفرد است. بر این اساس، آمادگی و امکان لازم برای تشکیل مجتمع در شهرستان مورد بررسی به شرط تامین منابع سرمایه ای وجود دارد.
۸.

بازار عشایری چندکارکردی گامی در راستای پایداری زندگی عشایر کوچنده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عشایر پایداری معیشت تولیدات عشایری بازار عشایری فیروزآباد (استان فارس) سپیدان (استان فارس)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 920 تعداد دانلود : 751
برای توسعه شاخص های فرهنگی و رفاهی عشایر کوچنده، ارتقای وضع معیشت آنان ضروری است. تولیدات عشایر از طریق واسطه ها به بازار عرضه می شود و منافع حاصل از این تولیدات به دلالان می رسد. همچنین، تهیه مایحتاج روزانه عشایر کوچنده نیز به دلیل عدم دسترسی به بازار، مشکلات فراوانی برای آنها به همراه دارد. در این پژوهش با بررسی تحقیقات پیشین، مدلی در مورد مشکلات عشایر و راهکار آن طراحی، و با استفاده از مطالعات میدانی، شامل مصاحبه با مسئولان و همچنین عشایر منطقه فیروزآباد و سپیدان فارس اصلاح شد. مشکلات جاری عشایر در سه حوزه اصلی معیشتی، آموزشی و بهداشتی شناسایی، و نهایتاً طرحی در قالب یک مجموعه بازار عشایری چندکارکردی پیشنهاد گردید که هدف آن حذف واسطه ها، رونق تولید صنایع دستی، اشتغال زایی برای عشایر، ایجاد امکان تعاملات اجتماعی با سایر ایلات و ساکنان شهرها، و ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و رفاهی به عشایر است.
۹.

جایگاه اقتصادی – اجتماعی زنان روستایی: مورد روستاهای کوهپایه ای فومنات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: موقعیت اجتماعی زنان روستایی اقتصادی باورهای اجتماعی فومنات (استان گیلان)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 658 تعداد دانلود : 224
در اغلب نقاط جهان، به ویژه در جامعه روستایی، زنان نسبت به مردان محروم تر و آسیب پذیرترند. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی جایگاه اقتصادی- اجتماعی زنان روستایی و نقش باورهای اجتماعی در آن است. روستاییان کوهپایه ای فومنات ناحیه مورد مطالعه تحقیق را تشکیل می دهند. گردآوری داده های تحقیق از طریق مشاهده، بررسی میدانی، مصاحبه با اعضای شوراهای اسلامی، تکمیل پرسشنامه و برخی اسناد صورت می گیرد. این داده ها براساس مطالعه تطبیقی و نیز آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل می شوند. یافته ها نشان می دهند که جامعه روستایی توسعه نیافته دارای باورها و نظام نهاد ی ویژه است که در جامعه، موقعیتی نازل را به زنان تحمیل می کند. با افزایش آگاهی ها و تغییر باورها، می توان بستر لازم برای بهبود جایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان روستایی را فراهم، و روند توسعه جامعه روستایی را تسریع کرد.

معرفی کتاب ها

۱.

بررسی کتاب: ناامنی غذایی جهانی؛ بازاندیشی در پارادایم و سیاست توسعه کشاورزی و روستایی

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۱