مقالات
شناسه سوم شخص مفرد در مصادر فارسی
حوزه های تخصصی:
موضوع مورد بحث در این مقاله این است که آنچه امروز ما به عنوان واژک 1 زمان گذشته در مصدر یا فعل فارسی می شناسیم در اصل شناسه سوم شخص مفرد 2 است و انواع آن نیز بیش از 4 نوع شناخته شده: -·d,-d,-t و -id است. 3 از طرفی صدایس را قبل ازت، در بعضی از مصادر مانندآراستن، توانستن، جستن، دانستن، بایستن، زیستن، شایستن، مانستن، رستن، شستن، گریستن، و نگریستن، باید جزئی از شناسه سوم شخص مفرد(یا جزئی از همان واژک زمان گذشته)دانست و نه بخشی از ریشه فعل. لازم است تأکید شود کهس، در بعضی از مصادر، بخشی از ریشه فعل است که در ستاک حال به صدای دیگری تبدیل می گردد، مانند شکستن(شکن)، کاستن(کاه)، (1). morpheme جستن(جه)، رستن(ره)، بستن(بند)، گسستن(گسل)، نشستن(نشین). به طور کلی، باید گفت که گروه آواییستدر مصادر فارسی باستان وجود نداشته 1 و در فارسی میانه، در ساخت مصدر وارد شده است.از طرفی راجع به پیدایش آن دربعضی از مصادر یاستاکهای گذشته(بن ماضی)تاکنون نظر قطعی ارائه نشده است. 2
درباره داستانی از پنجه تنتره
حوزه های تخصصی:
داستانی که در این گفتار بررسی شده، در ادب فارسی مشهور و تمثیلی است برای خیالبافانی که از واقعیتها دور افتاده و بر نبوده ها تکیه کرده اند. برای مقایسه صورتهای مختلف داستان، نخست متن سنسکریت براساس متن ویراسته هر تل آوانویسی شده است.از آنجا که در زبان سنسکریت صورتهای ترکیبی فراوان و جدا کردن اجزاء ترکیب و شناخت آنها به سبب دگرگونی واجها دشوار است، یکبار دیگر صورتهای ترکیبی از یکدیگر مجزا شده و تمام متن بر این پایه نیز آوا نویسی شده است. تجزیه و تحلیل دستوری متن براساس همین آوانویسی دوم است.نکته درخور یادآوری آنکه، اجزاء ترکیب در سنسکریت همه جا شناسه صرفی نمی پذیرند و در بیشتر صورتها شناسه تنها در پایان ترکیب می آید، آخرین بخش این گفتار اختساس به ترجمه متن سنسکریت و نقل و مقایسه آن با صورتهای فارسی و نتیجه گیری دارد.شماره گذاری بندها در متن سنسکریت نیست و برای سهولت کار در آوانویسی افزوده شده است.
زبان شناسی تاریخی و چشم انداز آینده آن
حوزه های تخصصی:
سرآغاز یزشن
حوزه های تخصصی:
در زیر، آوانویسی و ترجمه آغاز نوشت 1 و پایان نوشت 1 دستور هوشنگ سیاوخش، ساکن شریف آباد یزد، در قرن نهم هجری(قرن پانزدهم میلادی)، بر دستنویس وی از یسنا و زند آن می آید.دستور هوشنگ از خاندان موبدانی است که نام چند تن دیگر از آنان هم به مناسبت بازنویسی کتابهای اوستا و پهلوی و دادن پاسخ به پرسشهایی که زرتشتیان ساکن هند از موبدان ایرانی پرسیده اند، بر جای است؛از جمله کیخسرو سیاوخش شهریار، برادر او، و عموزاده آنها، شاپور جاماسپ شهریار 2 .این قطعه کوتاه، از لحاظ در برداشتن نام کاتبان دستنویسها از دیر باز جلب توجّه کرده و از میان کسانی که (1). colophon ؛«بن نوشت»، به معنای هر دو واژه«آغاز نوشت»و«پایان نوشت»، آخرین واژه ای بود که دوست و همکار عزیزم، شادروان دکتر حسین داوری آشتیانی آن را برای ما ساخت و متأسفانه عمر کوتاه او به دیدن صورت چاپ شده این واژه وفا نکرد؛او را بهشت بهره باد!
زبان شناسی و اطلاع رسانی
حوزه های تخصصی:
نوشته زیر شاید آخرین نوشته ای باشد که روانشاد دکتر حسین داوری آشتیانی در پی آماده سازی و انتشار آن بود و متأسفانه فرصت نیافت که آن را به پایان رساند.افزودن منابع و اصلاح برخی عبارات و تعبیرها و نیز تجدید نظر در بعضی مطالب مسلما در قصد و نیت نویسنده فقید بوده است و چنانچه مجال می یافت، بی تردید به آنها می پرداخت.با این همه، ازآنجا که این آخرین کار او حاوی نکات خواندنی است، کم و بیش به همان صورت اولیه با واژه های خاص منتشر می شود تا مخصوصا از ایشان یادی شده باشد.
گردونه های آیین بودا
حوزه های تخصصی:
آنچه در زیر می آید برگردان بخشی از فصل سیزدهم کتاب 1 زمبستا است که شرح و توصیفی از مکتبها، یا به اصطلاح عرفانی آن، «چرخ یا گردونه»های مهم آیین بودایی است.مراحل و مقاماتی که رهروان این مکتبها باید بپیمایند تا«زنده آزاد»شوند و به «نیروانه»برسند، به مراحل سیر نفسانی در عرفان ایرانی، که در نهایت منجر به فقر و فنا و پویستن به حقّ می شود، بی شباهت نیست.
صفت های ترکیبی خواجو الگویی برای ساختن واژه های تازه
تکواژهای وابسته گویش مازندرانی
حوزه های تخصصی:
در زبان آلمانی SIE مشکل آفرینی ناشی از کاربرد توأم ضمایر هم آوا و همشکل
حوزه های تخصصی:
اطلاعات تازه ای از زبانهای رمزی (آرگو) در آسیای میانه/ « گروه قومی، قوال، درکولاب و آرگوی آن»
حوزه های تخصصی:
در سال های 53-1952 نگارنده این سطور اطلاعاتی درباره گروه قومی کوچکی در شهر«کولاب»واقع در جمهوری تاجیکستان دریافت نمود مبنی بر آنکه افراد این گروه، در ارتباط میان خود، زبان یا گویش خاصی را به کار می برند که اهالی تاجیک زبان یا ازبک زبان منطقه نامفهوم است.اطلاعات به دست آمده از پرس وجوها حاکی از آن بود که این گروه در میان اهالی محلّی به«قوال» )qaval( 2 مشهورند و در محلّه ای (گذری)در شهر کولاب ساکن هستند که براساس نام ساکنان آن«گذر قوالها» guzar-i ) (1).این مقاله، برگرفته از منبع زیر است. در همان زمان فرصتی دست داد تا بتوان چند واژه از این گویش را ثبت نمود.واژه از«گریز آچلوف»که در آموزشکده اقتصاد و دارایی«استالین آباد» 1 تحصیل می کرد، پرسیده و ثبت شد.او متولد محلّه قوالها بود؛اما تعلّق خود را به گروه مذکور انکار می کرد. خصوصیت واژه های ثبت شده این تصوّر را به وجود می آورد که ما با یک آرگوی محلّی سروکار داریم.مقایسه برخی واژه هایی که آچلوف ذکر کرده بود( danap عزن،-دختر، kalbak -سگ، lomaki -گوشت، talxaki -چای)با مجموعه واژه های آرگو که و.ایوانوف 2 ، آ.آ.روماسکویچ 3 و آ.ل.ترویتسکایا 4 منتشر کرده بودند، چنین پیش فرضی را تأیید می کرد.در ماههای ژانویه و فوریه سال 1957 نگارنده فرصتی یافت تا به کولاب برود و از ساکنان محلّه قوالها اطلاعاتی را گردآوری کند که انتشار بخشی از آن موضوع این مقاله را تشکیل می دهد.
بازنگری جایگاه مهر در یزدان شناسی مانوی
حوزه های تخصصی:
طبقه بندی رده شناختی فرهنگهای ریشه شناسی و فرهنگ ریشه شناسی زبان آسی تألیف آبایف
حوزه های تخصصی:
در این مقاله شخصهای رده شناسی یا کوف مالکییل 2 درباره فرهنگهای ریشه شناسی، برای بررسی فرهنگ تاریخی و ریشه شناسی آبایف به کار گرفته شده است.این فرهنگ به منزله نمونه جالبی از اعمال روش مطالعه زبانهایی است که منابع مکتوب (1).این مقاله قرار بود در سال 1991 در سالنامه Lexicographica ، نشریه انجمن اروپایی فرهنگ نگاری، چاپ شود که مؤلف آن نسخه اولیه را پیش از انتشار برای مترجم ارسال داشت.بدین وسیله از لطف ایشان و نیز استاد بزرگوارم آقای دکتر محمد دبیر مقدمأ که امکان آشنایی مترجم را با او فراهم ساخت، سپاسگزاری میشود.-م
نگاهی دوباره به دو اصطلاح پهلوی: «پادیاب» و «نیرنگ»
وام واژه های ارمنی در زبان فارسی
حوزه های تخصصی:
وزن شعر پارتی
حوزه های تخصصی:
جملات ناهمپایه در زبان سغدی
پیوند جان و تن از مانویت تا اسماعیلیه
فرمان های مانی/ بررسی منابع
داستان سغدی میمون و روباه
حوزه های تخصصی:
سرشماری و مسئله زبان
حوزه های تخصصی:
درآمدی بر زبان شناسی تاریخی
حوزه های تخصصی:
فرهنگ مشتقات مصادر فارسی (جلد اول، حرف آ)
دستور تاریخی زبان فارسی
حوزه های تخصصی:
گزارش ها
گزارشی از ششمین کنفرانس بین المللی انجمن فرهنگ نگاری اروپا
حوزه های تخصصی:
گزارشی از پنجاه و هفتمین دوره مؤسسه تابستانی زبان شناسی در دانشگاه ایالتی اوهایو
حوزه های تخصصی: