پژوهشی (دانشگاه اصفهان)

ارزشها، جهت‏گیریهای شخصیتی هستند و معیار انتخاب و تصمیم‏گیری قرار می‏گیرند. ارزشها اموری مطلوبند و دارای نیروی انگیزشی بوده و انتخاب را ساده می‏کنند. ارزشها متنوعند و از فردی تا فرد دیگر تفاوت دارند. ارزشها را همانند سایر خصائص انسانی می‏توان بررسی و ارزیابی نمود. دوران دانشجویی را بهترین زمان برای ارزیابی ارزشها دانسته‏اند. در این دوران نظام ارزشهای فرد دارای ثبات نسبی شده است. در این بررسی مقدماتی، گرایشهای ارزشی در نمونه‏ای از دانشجویان دانشگاه اصفهان مورد بررسی قرار گرفته و از پرسشنامه ارزشهای آلپورت، ورنون ولیندزی استفاده شده است. نتایج بدست آمده انواع گرایشهای ارزشی این دانشجویان را نشان می‏دهد. مقایسه دانشجویان مذهبی و معمولی نمایانگر این است که در گرایشهای مذهبی و اجتماعی دانشجویان مذهبی بر دانشجویان معمولی برتری داشته‏اند. هر دو دسته از دانشجویان به ارزش نظری توجه نموده‏اند. دانشجویان این نمونه به ارزشهای اقتصادی و زیباشناختی اهمیت کمتری داده‏اند. ارزشهای سیاسی مورد عنایت دانشجویان بوده و نشان دهنده اهمیتی است که دانشجویان به مسائل سیاسی می‏دهند.

این مقاله آشنائی مختصری است با زندگی شخصی و آراء کارل ویتفوگل جامعه‌شناس جنجالی آمریکائی آلمانی‌الاصل دهه 1940 میلادی. ویتفوگل در کتابهای متعدد خود از جمله ""تاریخ جامعه بورژوازی"" ""اقتصاد و جامعه چین"" و خصوصاً استبداد شرقی""، اشکال عمده جوامع ماقبل صنعتی را نشان می‌دهد. بطور خلاصه ویتفوگل بر این عقیده است که امور یک جامعه معین بسته به تعدادی عوامل است از جمله عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی. او معتقد است که رژیم‌های استبدادی ناشی از کارکرد و نتیجه ضروری سیستم‌های وسیع آبیاری و شرایط فرهنگی–اجتماعی است. برای اینکه تأسیسات وسیع آبیاری بتوانند به تولید کشاورزی بپردازند احتیاج مبرمی به تحرک نیروی کار و سازمان کار است. این فعالیتها تنها بوسیله نیروی تشکیلاتی و اجرایی متمرکز و با قدرت شدید است که می‌توان صورت گیرد. در واقع بوروکراسی وسیله‌ای ضروری است برای تولید کشاورزی و جوامع آبی. برای ویتفوگل رابطه بین طبیعت و جامعه کلیدی است برای شناخت ""شیوه تولید آسیائی"". در کتاب ""استبداد شرقی"" نه تنها تحلیل او از بوروکراسی شامل استبداد گذشته آسیائی کشاورزی است بلکه نظام‌های جدیدی هم که فاقد مالکیت خصوصی هستند از جهات بسیاری نزدیک به نظام استبداد شرقی است.