پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی

در این مقاله با استفاده از آمار و ارقام مربوط به سالهای 86-1357، اثر تحصیلات عالی بر رشد اقتصادی و رشد بخشهای اقتصادی ایران با تاکید بر رشته های تحصیلی بررسى شده است. یک درصد افزایش در ذخیره (موجودى) تحصیلات عالی به 17/0 درصد افزایش در تولید واقعی اقتصاد منجر می شود. یک درصد افزایش فارغ التحصیلان در علوم کشاورزی، مدیریت و بازرگانی و فنی و مهندسی به ترتیب به 07/0، 03/0 و 09/0 درصد افزایش در تولید واقعی منجر می شود. یک درصد افزایش در تحصیلات عالی در گروه مدیریت و بازرگانی، کشاورزی و مهندسی محصولات بخش صنعت را به ترتیب 12/0، 08/0، 20/0 درصد زیاد می کند. یک درصد افزایش در فارغ التحصیلان گروه کشاورزی، ادبیات و علوم انسانی به ترتیب 047/0 و 05/0 درصد اثر مثبت در رشد ارزش افزوده بخش خدمات دارد. یک درصد افزایش در گروه مهندسی محصولات بخش کشاورزی را 14/0 درصد افزایش می دهد. مهم ترین یافته این تحقیق این است که اندازه ضرایب پایین و معنا دارند. دلایل اصلى آن تفکیک تحصیل کرده ها بر اساس گروههاى آموزشى بوده است که در واقع، ضریب کل اثر این افراد تجزیه شده است. دلیل دیگر پایین بودن این ضرایب به بهره ورى پایین مربوط مى شود. بنابراین، در هدفگذارى رشد اقتصادى در بلندمدت کیفیت نیروى انسانى و تخصیص منابع بین رشته هاى تحصیلى اهمیت دارد.

" رشته هاى علوم انسانى در دانشگاههاى دولتى در سراسر کشور گسترده است. از بالغ بر 000/500 شرکت کننده در گروه علوم انسانى فقط 000/12 نفر؛ یعنى 4/2 درصد در دوره هاى روزانه رشته هاى مختلف علوم انسانی؛ یعنی کمتر از گروههای ریاضی و تجربی پذیرفته میشوند. این عده که از بهترین دانش آموزان گروه علوم انسانی هستند، پس از ورود به دانشگاه و چهار سال تحصیل، برخی به تحصیلات تکمیلی راه می یابند و عده ای پس از گذراندن دوره نظام وظیفه، برخی زودتر و بعضی دیرتر، وارد بازار کار می شوند.حال این سؤالها مطرح است که وضعیت اشتغال این افراد چگونه است؟ آنها چه مدتى باید در پى پیدا کردن کار باشند؟ آیا شاغلان به کار خود علاقه مندند؟ رابطه کار شاغلان با رشته تحصیل و آنچه در دانشگاه آموخته اند چگونه است؟ وضعیت آن دسته که موفق به ادامه تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی مى شوند، چگونه است؟ با اجراى یک طرح پژوهشى با انتخاب نمونه ای مناسب از پذیرفته شدگان آزمون سراسری گروه علوم انسانی با همکارى دانشگاهها و پیگیرى دانشجویان آنها طی ده سال به پاسخ سؤالهاى یادشده دست یافته ایم. با استفاده از روشهای آماری روشن شده است که 76 تا 79 درصد فارغ التحصیلان علوم انسانى به کار مشغول شده اند و آنها حداکثر تا یک سال به دنبال کار بوده اند؛ این درصدها در رشته هاى مختلف متفاوت است. 71 تا 69 درصد شاغلان، کار خود را با رشته تحصیلى در ارتباط مى دانند؛ بر اساس آزمون آمارى، بین 68 تا 75 درصد از شاغلان از کار خود راضى هستند. این میزان مستقل از جنسیت است و وضعیت آن دسته که دوره کارشناسی ارشد را گذرانده اند، بهتر است. در پایان مشخص شد که وضعیت فارغ التحصیلان دانشگاههای دولتی از نظر اشتغال، علاقه به کار، ارتباط کار و رشته خوب است. البته، این وضعیت در رشته های مختلف متفاوت است. "

مقاله حاضر بر اساس بخشى از اطلاعات ماخوذ از پیمایش بررسى جامعه شناختى نقش اعتماد بر میزان تمایل بازگشت دانشجویان ایرانى مشغول به تحصیل در خارج از کشور که در کشور آلمان انجام گرفته، تنظیم شده است. جامعه آمارى را 9210 نفر از دانشجویان ایرانى مشغول به تحصیل در 32 شهر آلمان تشکیل مى دهد. بر اساس قواعد تعیین حجم نمونه 384 نفر از دانشجویان به طریق نمونه گیرى خوشه اى مطبق با دقت احتمالى مطلوب 5% (d=0.05) و ضریب اطمینان 95 درصد انتخاب شده اند. نتایج به دست آمده از آزمون فرضیات تحقیق و نیکویى برازش مدل تحلیلى نشان مى دهد که: طول مدت اقامت در خارج از کشور رابطه معنا دار، ولى منفى با اعتماد اجتماعى دارد. با بهبود وضعیت تحصیلى، میزان اعتماد اجتماعى افزایش مى یابد. با افزایش تعدد سفر به ایران، اعتماد اجتماعى نیز به طور فزاینده بالا مى رود. میزان اعتماد اجتماعى بر حسب میزان نارضایتى دانشجویان تغییر مى کند. میزان اعتماد اجتماعى بر حسب وضعیت اجتماعی- اقتصادى (SES) پاسخگویان تغییر مى کند. با وجود رابطه معنا دار بین اعتماد اجتماعى و گروههاى سنى، بین جنسیت و اعتماد اجتماعى رابطه معنا دارى به دست نیامد. با توجه به نیکویى برازش مدل تحلیلى از طریق کاربرد رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر نتایج به دست آمده نشان مى دهد که بر حسب ارزش بتا (Beta) متغیرهاى طول مدت اقامت در خارج از کشور، وضعیت تحصیلى، تعدد سفر به ایران، نارضایتى و وضعیت اجتماعی- اقتصادى به عنوان تعیین کننده ترین عوامل تاثیرگذار بر اعتماد اجتماعى دانشجویان مطرح اند.