یاد ایام

یاد ایام

یاد ایام 1388 آذر شماره 51

مقالات

۱.

سنت و تجدد از منظر جامعه ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 757
مواجهه سنت و تجدد در دوره معاصر، یکی از موضوعات مورد بحث در عرصه کلامی و سیاسی و تاریخی بوده است. ایران در دوره قاجار رویارویی بیشتری با غرب پیدا کرد و ضمن این‌که در ابتدای امر از مظاهر صنعتی آن بهره گرفت، به واسطه ناکارآمدی‌های نظامی خود در جنگ با روسیه، خواهان دریافت علوم جدید برای تغییر ساختار فنی و صنعتی و فرهنگی شد. ورود مفاهیم جدید فرهنگی و سیاسی با واکنش‌های متفاوتی از سوی جامعه ایرانی مواجه شد و تجدد و سنت تقابل و تفاهم‌هایی در این رویارویی برقرار کردند. برای بررسی واکنش‌های متقابل متجددان و مذهبیون، با دکتر مرتضی نورایی، دانشیار دانشکده تاریخ دانشگاه اصفهان به گفتگو نشستیم.
۲.

کتابخانه ملک، نگارستان فرهنگ و هنر ایران

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 163
از میان 6 گنجینه بزرگ نسخ خطی ایران یعنی کتابخانه ملی، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه مرحوم آیت‌الله مرعشی‌نجفی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه ملی ملک، کتابخانه اخیر ناشناخته‌تر از سایرین است و بسا که کمتر نیز مورد رجوع و استفاده پژوهشگران قرار می‌گیرد.
۳.

حسین ملک؛ ملاک‌زاده فرهنگ‌پرور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 246
وقتی از حوزه فرهنگ سخن می‌رود، غالبا نام دانشمندان، نویسندگان، ادیبان، شاعران و هنرمندان به ذهن می‌آید و کمتر از کسانی یاد می‌شود که گرچه خود دانشمند و ادیب و هنرمند نبوده‌اند، اما به روشی دیگر منشأ خدمات فرهنگی شده‌اند. در میان این کسان، نام حاج حسین آقای ملک (تهران، 1351 1250 خورشیدی) بر صدر می‌نشیند. او بزرگ‌ترین واقف آستان قدس رضوی در دوره معاصر است و گستردگی و ارزش اموال وقفی‌اش به حدی است که مجموعه موقوفات ملک را آستان قدس کوچک خوانده‌اند.
۴.

دکتر محمد مفتح، شهید دانشگاه

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 521
در پیروزی انقلاب اسلامی عوامل متعددی را می‌توان مؤثر دانست. آن چه تا کنون در بررسی‌های مربوط به علل این رویداد کم تر مورد توجه قرار گرفته است، عومل و زیر ساخت‌های فرهنگی این انقلاب بزرگ است. در کنار مبارزات سیاسی، تلاش‌های فکری و فرهنگی وجه اهمیت شخصیت‌های مبارزی چون آیت الله دکتر مفتح، شهید مطهری و شهید باهنر و دیگران بوده است.
۵.

تاریخ هزار ساله در قاب ثبت جهانی

نویسنده:
تعداد بازدید : 983
می‌گویند بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان است؛ بیش از هزار سال عمر دارد؛ شجره‌نامه‌اش را ناصرخسرو و مارکوپولو و ابن بطوطه و شاردن و کلاویخو نوشته‌اند؛ هیچ‌کس نیست که ادعا کند همه جایش را دیده و به همه سویش سرک کشیده؛ تازه‌واردان در آن براحتی گم می‌شوند؛ خودش به تنهایی یک شهر است؛ می‌توان سال‌ها درونش ماند و بی‌نیاز به دنیای بیرون زندگی کرد؛ و خلاصه در یک کلام تجارتخانه‌ای است با 16 راسته، 14 دالان، 20 تیمچه، 25 سرا، 7 چهارسوق، 8 هزار دکان، 14 مسجد و تعدادی مدرسه و حمام و زورخانه در فضایی به وسعت یک کیلومتر مربع.
۶.

نقش تاریخی بازار در پویش اجتماعی ایرانیان

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 189
بازار به معنی جای خرید و فروش کالاست. این واژه در زبان پهلوی به صورت واچار و به معنای محل اجتماع به کار رفته است.1 در گذشته، شهرهای ایرانی فاقد خیابان به معنای امروزی آن بودند و خیابان به راهی گفته می‌شد که میان باغ می‌ساختند و دو سویش را درختکاری می‌کردند.2 از این رو، بازار نقش خیابان‌های اصلی در شهرهای امروزی را به دوش می‌کشید و از نظر کالبدی ستون فقرات ارتباطات شهری به شمار می‌آمد. گذرهای مهم از بازار منشعب می‌شدند و تا درون محله‌ها پیش می‌رفتند.
۷.

شیعیان فراموش شده

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 926
پیوندهای تاریخی و مذهبی میان ایران و یمن سابقه‌ای طولانی دارد. این رابطه به قبل از ظهور اسلام باز می‌گردد. در منابع متعدد ادبی عبارت‌هایی مثل عقیق یمنی، سهیل یمانی، نگار یمنی و... وجود دارد که بیانگر حضور موثر فرهنگی یمنی‌ها در ایران دارد.
۸.

شهر ایرانی و رسانه‌هایش

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 774
شهر ایرانی و عناصرش را می‌توان به مثابه یک الگوی ارتباطی بازخوانی کرد. الگویی که بافت کالبدی و توزیع فضاهایش نوع خاصی از ارتباطات را شکل می‌دهد. در اغلب شهرهای تاریخی ایران بیش از 50 درصد شبکه بافت شهری عامدانه و کاملا برنامه‌ریزی شده به بن‌بست‌ها ختم می‌شوند. در گذشته، هرچه ارتباط کالبدی یک نقطه با نقطه دیگر کمتر بود، آن نقطه ارزش اقتصادی بیشتری داشت؛ چرا که موجب می‌شد در واحد همسایگی (کوی و برزن) نوعی محرمیت شکل بگیرد.
۹.

قیام میرزا کوچک خان جنگلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 968
میرزا یونس معروف به «میرزا کوچک‌» در 1298 ه در رشت متولد شد. در نوجوانی برای تحصیل علوم دینی قدم به مدارس مذهبی گذاشت و مدارج علمی را طی کرد. در 1326 ه در گیلان به صفوف آزادیخواهان پیوست و برای مقابله با محمدعلی شاه روانه تهران شد. در جریان جنگ جهانی اول و در هنگامی که دسته‌ای از نمایندگان و رجال سیاسی به خاطر وضع بحرانی کشور و حضور نیروهای بیگانه دست به مهاجرت زدند، کوچک خان با گرویدن به اندیشه «اتحاد اسلام‌» درصدد برآمد تا با راه انداختن تشکیلات نظامی به مبارزه علیه استبداد رضاخانی و سرسپردگی‌ها، پیمانهای ننگین و تحمیلی بیگانگان و مداخلات آنان در امور داخلی کشور بپردازد و سرانجام پس از یک سلسله بحث و گفتگو قرار شد تا در گوشه‌ای از ایران کانونی ثابت‌، برای مبارزه ایجاد شود.