تعلیم و تربیت استثنایی

تعلیم و تربیت استثنایی

تعلیم و تربیت کودکان استثنایی 1388 شماره 92

مقالات

۱.

باقی ماندن بازتاب های اولیه و مشکلات حرکتی و یادگیری ناشی از آن در کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 350 تعداد دانلود : 322
بازتاب1 عبارت از یک حرکت فعال خودکار یا غیر ارادی دستگاه عصبی مرکزی است که در اثر تحریک صورت می گیرد. در یک قوس بازتابی اجزای زیر شرکت دارند: یک اندام حسی - یک پی یاخته ای2 حسی آوران- یک پی یاخته ی حرکتی وابران- اندام عمل کننده(5). پس از تولد، کودک کنترل کمی بر حرکات ارادی خود دارد . بازتاب ها در چند هفته اول پس از تولد واکنش های کلیشه ای را در مقابل محرک های خاصی فراهم می کنند اما به زودی با مهارت های حرکتی پیشرفته تر جایگزین می شوند. رشد بازتاب در واقع مقدار رشد و سطح تکامل دستگاه عصبی مرکزی را نشان می دهد. بازتاب های اولیه3همچنین می توانند شرایط پرورش جنبه های زیادی از عملکردهای بعدی را فراهم کنند(9). اگر بازتاب های سطوح بالاتر4 جایگزین بازتاب های اولیه نشوند و این بازتاب ها باقی بمانند، رشد طبیعی کودک دچار اختلال خواهد شد. البته امروزه برخی از جنبه های نظریه ی بازتابی در کنترل حرکات مورد تردید قرار گرفته است به این دلیل نمی توان همه ی حرکات در بدن انسان را به بازتاب ها نسبت داد و تنها بخش محدودی از حرکات در انسان با این نظریه قابل توجیه است. با این حال بررسی توالی رشد بازتابی در کودک می تواند کمک زیادی در تعیین رشد حرکتی نموده و ما را از اختلالات احتمالی در رشد کودک آگاه سازد(5).
۳.

گفتار نشانه ای : روش آموزش ناشنوایان

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 569 تعداد دانلود : 630
گفتار نشانه ای1 روشی است که جهت تکمیل گفتارخوانی ابداع شده است. گفتار نشانه ای به افراد ناشنوا امکان می دهد از طریق حس بینایی به زبان گفتاری دسترسی داشته باشند. چون این روش نظام ساده ای مبتنی بر اصوات است که شامل بهره گیری از الگوهای لبی در گفتار طبیعی و یک سری حرکات تکمیلی دست است ، به کودک ناشنوا کمک می کند تا زبان گفتاری را بطورکامل درک کند و همه اصوات گفتاری را به همان وضوحی ببیند که فرد شنوا می تواند بشنود . در این مقاله ضمن توضیح پیرامون این روش تاثیر آن بر کودک دارای افت شنوایی و وضعیت موجود در کشورهای دیگر ذکر می شود.
۴.

صوت درمانی در درمان کودکان درخودمانده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 237 تعداد دانلود : 706
درخودماندگی1 نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می شود. علت اصلی اختلال ناشناخته است و وضعیت اقتصادی،اجتماعی، سبک زندگی و تحصیلات والدین نقشی در بروز آن ندارد. گفته می شود که برخی از علائم بیماری درخودماندگی نظیر اختلال توجه و نیز حساسیت بیش از حد و یا کمتر از حد در افراد درخودمانده به دلیل وجود اختلال در دستگاه شنوایی آنها و وجود اختلالات پردازش مرکزی شنوایی است (انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران). ممکن است که فقدان درک معانی گفتار در فرد درخودمانده از سوی دیگران به گونه ای تعبیر شود که او نمی خواهد به حرف دیگران گوش دهد و از آنها اطاعت کند .در حالی که او اصلا""قادر به فهم مطالب گفته شده نیست. اریک کارچسن2 در سال (1978) در دانشگاه کالیفرنیا با استفاده از فناوری امواج مغزی p300 متوجه ضایعات بارزی در پردازش شنیداری افراد درخودمانده شد. امواج p300 مرتبط با پردازش های شناختی و درکی بوده و از آنها به عنوان شاهدی بر بازیابی حافظه ی بلند مدت یاد می شود. پژوهش های نمونه برداری از مغز که توسط کامپر و بامن (1994) انجام شده ، نشانگر این مطلب است که منطقه ی هیپوکامپ در دستگاه لیمبیک افراد درخود مانده ،از لحاظ عصب شناختی ناکامل و نارس می باشد. منطقه ی هیپوکامپ مسئول دروندادهای حسی و نیز یادگیری و حافظه می باشد .در افراد درخودمانده ممکن است پس از پردازش اطلاعات شنیداری در هیپوکامپ ، این اطلاعات به درستی وارد حافظه ی بلند مدت نشود. در اغلب اوقات از درخودماندگی به عنوان یک مشکل ارتباطی – اجتماعی یاد می شود و همانطور که می دانیم پردازش اطلاعات شنیداری نقش محوری و مهم در ارتباطات اجتماعی دارد.هر چه کودک درخودمانده بتواند اطلاعات شنیداری را بهتر پردازش نماید ،خیلی بهتر می تواند محیط اطراف خود را از لحاظ اجتماعی و علمی درک نماید و هر چه شناخت ما از کودک درخودمانده بیشتر باشد بهتر می توانیم راهکارهای مناسب برای ایجاد رفتارهای مطلوب را در این کودکان شناسایی نماییم. از این رو، روش های مختلفی از صوت درمانی طراحی گشته اند تاموجب بهبود عملکرد شنوایی افراد درخودمانده شوند. از آن جمله: تکنیک آموزش یکپارچگی شنوایی3 که توسط گای برارد طراحی شد را می توان نام برد.
۵.

نکاتی پیرامون تربیت شنوایی کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 720 تعداد دانلود : 281
شکل دهی گروه های ویژه ی تربیت شنوایی با جلسه های منظم روزانه مطلوب است، هرچند تمرین گوش دادن کودک به این جلسه ها محدود نمی شود. به جای آن، تجربه ی شنوایی باید در سراسر روز به عنوان، بخشی از آموزش کلاسی و ارتباط کلامی تدارک دیده شود. به علاوه درمانگر باید توازن مناسبی بین آموزش دیداری/ شنیداری (برای ارائه ی مفاهیم تازه و گنجینه ی واژگان ) و تمرین شنیداری (برای رشد توانایی های گوش دادن کودک) فراهم کند. سرانجام، کارآمدی تربیت شنوایی می تواند با حفظ محیطی انعطاف پذیر، خلاق و همکارانه افزایش یابد. برای رسیدن به بیشترین موفقیت و بنابراین به دست آوردن بیشترین دلخوشی از رشد شنیداری ( برای درمانگر و کودک) مهم است نیازها، علائق، توانایی ها و محدودیت های کودک را هنگام برقراری ارتباط به یاد داشته باشید .
۶.

اثربخشی برنامه آموزش مهارت های اجتماعی مبتنی بر پردازش شناختی برای کم توانان ذهنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 572 تعداد دانلود : 308
هدف این مطالعه بررسی این مسئله است که آیا برنامه ی مهارت های اجتماعی مبتنی بر رویکرد پردازش شناختی بر آموزش و تعمیم به سه مهارت اجتماعی (معذرت خواهی، غلبه بر آزار و اذیت و خودداری از تماس های نامناسب) دانش آموزان کم توان ذهنی مؤثراست یا نه؟ برنامه ی مهارت های اجتماعی ابعاد رویکرد پردازش شناختی (مهارت های رمزگذاری اجتماعی، مهارت های تصمیم گیری اجتماعی، مهارت های عملکرد اجتماعی و مهارت های ارزیابی اجتماعی) را به منظور آموزش مهارت های مورد نظر پوشش می داد. در طول جلسات آموزش از داستان ها و تصاویر کشیده شده با دست استفاده شد. جلسات آموزش مهارت های اجتماعی سه بار در هفته و به صورت فردی انجام و پس از هر جلسه، جلسات تعمیم دهی برگزار شد. اثربخشی آموزش با استفاده از یکی از رویکردهای طراحی تک موردی به نام الگوی بررسی چندگانه با بررسی وضعیت چنین افرادی تعیین شد. نتایج مطالعه حاکی از اثرگذاری برنامه ی مهارت های اجتماعی مبتنی بر رویکرد پردازش شناختی برآموزش و تعمیم بخشی مهارت های اجتماعی در دانش آموزان کم توان ذهنی بود .
۷.

برنامه ریزی و طراحی برای دانش آموزان دارای ناتوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 623 تعداد دانلود : 303
اساساً دانش آموزان دارای ناتوانی باید همواره با دانش آموزان عادی تحت آموزش های لازم قرار گیرند. این دانش آموزان که در وهله ی نخست در مدارس عادی قرار داده نمی شوند ، باید هرچه سریع تر از نظام آموزش های تلفیقی و فراگیر بهره مند شوند. ورود دانش آموزان دارای ناتوانی های متوسط، شدید و عمیق به فرآیند آموزش عادی (نهضت فراگیرسازی) از راه تامین و برطرف نمودن نیازهای دانش آموزان کاهش و یا حذف موانع طراحی مراکز آموزش ویژه ی این نوع دانش آموزان همواره بر میزان یادگیری آنان تاثیرات مهم و مثبتی داشته و موجب می شود آنان از امکانات و تسهیلات آموزشی بهتری نیز برخوردار گردند.
۸.

روش های ارتباطی جایگزین و مکمل (گفتاری)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 92 تعداد دانلود : 768
افراد دارای اختلالات شدید زبانی و گفتاری قادر به استفاده از ارتباط کلامی در موقعیت های مختلف نیستند، از طرفی هدف آسیب شناس گفتار و زبان، ایجاد توانایی برقراری ارتباط در فرد مراجعه کننده است. بنابراین در این افراد از روش های ارتباطی جایگزین و مکمل (گفتاری) به طور موقت یا دائمی جهت ایجاد ارتباط مؤثر، سریع و دقیق استفاده می شود . همچنین راهکارهای ارتباط جایگزین و مکمل می توانند موجب رشد توانایی های زبانی و افزایش گفتار شوند. سامانه های ارتباط جایگزین و مکمل به دو دسته ی بدون کمک افزار و با استفاده از کمک افزار (از جمله وسایل ارتباطی الکترونیکی و نظام ارتباطی دستی) تقسیم می شوند. مهارت های زبانی، درکی، حرکتی، بینایی، شنوایی و ... نقش مهمی در طراحی و استفاده از ارتباط جایگزین و مکمل ایفا می کنند. تصمیم برای اجرای ارتباط جایگزین و مکمل به ارزیابی جامع گفتار و زبان و دوره هایی از درمان آزمایشی و ارزیابی دوباره نیاز دارد، که توسط آسیب شناس گفتار و زبان و با مدیریت وی برای استفاده از اطلاعات سایر متخصصان انجام می شود.
۹.

کمک به کودکِ دارای شکاف کام در کلاس درس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 291 تعداد دانلود : 378
در این مقاله سعی شده نکات کلیدی و مفید آموزشی برای آموزگاران این گروه از دانش آموزان یادآوری شود. مشکل دانش آموز ابعاد بسیار گسترده و مختلفی می تواند داشته باشد: مشکل کام، کام و لب، وضعیت خاص لایه های سقف دهان، شکاف بزاقی زیرمخاطی یا یک طرفه و دو طرفه بودن شکاف لب و کام و غیره. میزان و حد ترمیم با جراحی، ضرورت پی گیری کار جراحی، علائم آسیب شنوایی و کارهای دندان پزشکی یک بعد کمک می باشد و مشکل و شناختِ روابط اجتماعی، رفتار افراد عادی با این گونه کودکان، علت غیبت و سرخوردگی آنان و کمک به بهبود نحوه ی برخورد و رفتار متقابل ، لزوم پرهیز معلمان از موضع گیری های تعصب آمیز (که گاه ناخود آگاه است) بعد دیگری است که آگاهی وسیع و دقیق معلم را برای بهترین نوع برخورد و کمک به این دانش آموزان ایجاب می کند .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۳۱