روانشناسی و علوم تربیتی (دانشگاه تهران)

روانشناسی و علوم تربیتی (دانشگاه تهران)

روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران 1380 شماره 63

مقالات

۱.

بررسی فرایندتحول مراحل مختلف هویت جنسی در کودکان 2تا7سال

کلید واژه ها: کودک هویت جنسی ثبات جنسی استواری جنسی طرحواره جنسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 824 تعداد دانلود : 570
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی فرایند تحول مراحل مختلف هویت جنسی در کودکان بود.بدین منظور 117 نفر از کودکان 2 تا 7 ساله در مرکز پیش دبستانی ودبستانی دانشگاه شیراز انتخاب ومورد مطالعه قرار گرفتند.سپس با استفاده از مصاحبه به گردآوری اطلاعات در مورد سطح رشد هویت جنسی کودکان پرداخته شد.فرایند مصاحبه شامل 10 سؤال بود که سه سؤال در باب هویت جنسی‘سه سؤال در باب ثبات جنسی‘وسه سؤال دیگر نیز در مورد استواری جنسی بود.سؤالها در سه گروه موضوعی مختلف طبقه بندی گردید:1)خودکودک‘2)همسال همجنس‘3)همسال غیر همجنس. سؤال دهم مصاحبه نیز درمورد قضاوت کودک درباره نحوه شناسایی وتشخیص جنسیت توسط کودک بود.یافته های پژوهشی حاکی از آن است که کودکان در جریان تحول جنسی به ترتیب سه مرحله هویت جنسی‘ثبات جنسی‘واستواری جنسی را پشت سر میگذارند.کودکان در جریان تحول جنسی ابتدا در مورد خود‘سپس در مورد همسال همجنس‘وسپس در مورد همسال غیر همجنس این مراحل را اکتساب میکنند.کودکان 6تا7ساله نیزدر قضاوت درمورد نحوه تشخیص جنسیت ‘به نقشهای جنسی بیشتر از دیگر گروههای سنی اشاره داشتند.همچنین این تحقیق نشان میدهد که رشد هویت جنسی از فرایند رشد شناختی تبعیت میکند.
۲.

رقابت یا رفاقت در کلاس درس

نویسنده:

کلید واژه ها: دانش آموز رقابت یادگیری مشارکتی رفاقت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی انگیزش خود و تلاشهای آن
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی مناسبات انسانی در محیط مدرسه
تعداد بازدید : 994 تعداد دانلود : 737
مقاله‘حاضر‘با بررسی جوانب مختلف((رقابت ))‘ضرورت ایجاد ((رفاقت ))در کلاس درس را مورد تأکید قرار میدهد.ایجاد رقابت در میان دانش آموزان ومقایسه آنها با یکدیگر موجب حسادت‘احساس حقارت ‘تضعیف عزت نفس‘وشوق یادگیری میشود.زمانی که این نوع رقابت با تشویق و پاداش توأم گردد‘آثار منفی آن به مراتب بیشتر میشود.برای اینکه فراگیران با توجه به قابلیت های منحصربه فرد خود رشد کنند ویادگیری در محیطی انسانی صورت گیرد‘باید رقابت بیرونی به رقابت درونی ورفاقت تبدیل شود.بررسی ها نشان میدهد که رویکرد یادگیری مشارکتی در این زمینه مؤثر بوده است ؛کار گروهی‘همفکری ومشورت دانش آموزان با یکدیگر‘ارتباط نزدیک معلم با شاگردان وراهنمایی آنان‘واحساس مسئولیت فردی و گروهی از مشخصه های مهم یادگیری مشارکتی هستند.این امر علاوه بر تقویت روابط عاطفی‘رشد مهارت های کلامی‘ارتباطی وفکری‘در پرورش حس مسئولیت اجتماعی‘افزایش موفقیت تحصیلی وعزت نفس شاگردان تأثیر بسزایی دارد.اجرای این رویکرد ‘مستلزم همکاری خانه با مدرسه‘توانایی معلم در اداره کلاس‘برنامه ریزی دقیق وتناسب عناصر نظام آموزشی با یکدیگر است .
۳.

جایگاه نظریه های تربیتی در عمل معلم

کلید واژه ها: نظریه تربیتی معلم تدریس عمل تربیتی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی روشها و فنون تدریس
  2. حوزه‌های تخصصی علوم تربیتی برنامه ریزی درسی نظریه ها و کاربرد آن
تعداد بازدید : 762 تعداد دانلود : 355
معلم فردی آموزش دیده است که برای راهنمایی وجهت دهی تجارب آموزشی دانش آموزان رسماً مامور گردیده است .وی آخرین حلقه در فرآیند عملی سازی نظریه های تربیتی وواسطه نظام آموزش وپرورش ودانش آموزان است . کار معلم دارای ویژگی های نظام مندی وماهیتی کل گرایانه‘پیچیدگی‘عدم تعیین‘کثرت عمل‘محدودیت زمانی‘دخالت اخلاق وتعاملات اخلاقی‘ونیاز به عقلانیت است .برخی نظیر آیزنر تدریس را هنر و برخی نظیر دیوید کار آنرا باداوریهای اخلاقی که تدریس را به عقل عملی ملحق میسازد عجین میدانند.با این وصف‘اکثر صاحبنظران عمل معلم را نیازمند نظریه میشناسند واین نیاز را درجهات متفاوتی بیان مکنند.اما انچه باعث میشود که آموخته های معلمان مطابق اظهاراتشان در میدان عمل چندان کارآ نباشد عبارتنداز:1)معلمان عموماً نگرش واقع بینانه ای نسبت به نظریه ها ندارند؛2)معلمان نسبت به نظریه ها تعلق خاطر نمی یابند؛3)معلمان با موقعیتهایی که نظریه ها باید مورد استفاده قرار گیرند آشنایی کافی ندارند. برای رفع اشکالاتی از این دست است که موضوع تربیت معلم نیازمند توجهی عمیق و همه جانبه است .
۴.

بررسی رفتار میان فردی معلمان با دانش آموزان مدارس راهنمایی دخترانه تهران

کلید واژه ها: تهران دوره راهنمایی تحصیلی رفتار میان فردی دانش آموزان دختر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی اجتماعی تعامل اجتماعی فرد در گروه
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی انگیزش نیازها ی فیزیولوژیک و روانی و اجتماعی ارگانیزم
تعداد بازدید : 891
مقاله حاضر رفتار وروابط میان فردی معلمان با دانش آموزان را در کلاس درس مورد بررسی قرار میدهد.نمونه این پژوهش شامل 948 نفر از دختران دانش آموز و30 نفر از معلمان منطقه 2 آموزش و پرورش تهران است .برای اندازه گیری رفتار میان فردی معلمان‘از برگردان فارسی پرسشنامه تعامل معلم (QTI) که براساس الگوی دو بعدی "لیری"ساخته شده‘ استفاده گردیده است. یافته ها نشان میدهد که معلمان با توجه به الگوی لیری خود را در بعد همکاری-مخالفت جویی (CO) ودانش آموزان معلمان خود را در بعد سلطه گری- سلطه پذیری (DS) قرار میدهند.نتایج نشان میدهد تصویری که معلمان از خود وارتباطشان با دانش آموزان در ذهن دارند با تصویری که دانش آموزان از آنان دارند متفاوت است .تصویر معلمان از خود و ارتباطشان با دانش آموزان با تصویری که آنان از معلم مطلوب در ذهن دارند چندان تفاوتی ندارد ‘در حالیکه تصویر دانش آموزان از معلم خود با تصویری که از معلم مطلوب دارند تفاوت دارد.تصویر ذهنی دانش آموزان و معلمان ازمعلم مطلوب به هم شبیه است.
۵.

بررسی مقیاس های اعتباری فرم کوتاه پرسشنامه MMPI به زبان فارسی

کلید واژه ها: پرسشنامه MMPI مقیاس های اعتباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 166 تعداد دانلود : 73
هدف از این پژوهش بررسی مقیاس های اعتباری فرم کوتاه پرسشنامه MMPIبه زبان فارسی است .نمونه مورد بررسی شامل 279 آزمودنی در چهار گروه مختلف است .این چهار گروه عبارتنداز:1)گروهی که به منظور معاینات استخدامی از طرف مراکز استخدامی وگزینشی معرفی شده اند(120=N)؛2)گروهی که به دلایلی از جمله تعیین درصد ازکارافتادگی یاآسیب دیدگی‘ویا بررسی شرایط احراز معافیت پزشکی از خدمت‘وجز آن به درمانگاه ارجاع داده شده اند(32=N) 3)مراجعانی (بیمارانی)که به سبب مشکلات واختلالات مختلف روان شناختی به درمانگاه روان شناسی مراجعه کرده اند(68=N)؛و4)گروهی تصادفی از افراد عادی از میان کارکنان بیمارستان و همراهان مراجعان فوق به عنوان گروه مقایسه(59=N). یافته ها نشان میدهد که آزمودنی های گروه استخدامی در مقیاس های K وL به طور معنی داری نمرات بیشتری نسبت به سه گروه دیگر به دست آورده اند.به عبارت دیگر ‘ این گروه از آزمودنی ها سعی داشته اند خود را بهتر ازآنچه هستند نشان دهند. از طرف دیگر آزمودنی های گروه مراجعه کننده به کمیسیون پزشکی در مقیاسF نمرات بیشترودرمقیاس K و L نمرات کمتری نسبت به سه گروه دیگر به دست آورده اند . به بیان دیگر‘این گروه آزمودنی ها سعی داشته اند خود را بدتر ازآنچه هستند نشان دهند.
۶.

مروری بر مفاهیم ونظریه ها در قلمرو اطلاع شناسی

نویسنده:

کلید واژه ها: اطلاعات جریان اطلاعات اطلاع شناسی نظریه معناشناختی نظریه سیبرنتیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 310
از دهه 1940 به این سو‘در باب اطلاعات نقطه نظرهای گوناگونی در متون و منابع عرضه شده است که میتوان آنها را به دو مقوله نظریه های ریاضی ونظریه های معناشناسی تعبیرکرد.این دو گروه از نظریه ها – برخلاف آنچه به نظر میرسد-نه تنها متعارض نیستند ‘ بلکه وجوه اشتراکی نیز دارند.نظریه ریاضی‘سنجش اطلاعات را در مرحله تولید وانتقال ونظریه معنی شناختی‘در زمان دریافت قابل انجام میداند.تعداد نمادها به عنوان مبنای سنجش در مرحله تولید از لحاظ نظریه ریاضی‘در واقع احتمال دریافت را که مورد توجه نظریه معنی شناختی است دربردارد. دراین مقاله با بررسی نگرشهای عمده ای که در این زمینه وجود دارد‘رابطه میان آنها رامشخص میسازد وبه مسائلی چون مفهوم اطلاعات‘جریان اطلاعات‘واندازه گیری اطلاعات نیز می پردازد.
۷.

بررسی نمادها ونشانه های امنیت در ساختار خیالی ونمادگرایی نوجوانان شهر تهران

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 779
در این مقاله نمادها ونشانه های امنیت نزد نوجوانان بررسی شده است.نمونه مورد بررسی 1002 نفر از دانش آموزان دختر وپسر 12 الی16 ساله مقاطع راهنمایی ودبیرستان شهر تهران است . به آزمودنی ها پرسشنامه ای با سؤالهای باز در خصوص تعریف ومضمون امنیت ونمادهای توصیف کننده امنیت وارتباط آن با اماکن و اشخاص ‘اوقات شبانه روز‘رنگها‘صداها‘وشکل های هندسی ارائه شد؛سپس پاسخ ها جمع آوری وتحلیل گردید.گستره مشخصی از نمادها ونشانه ها در هر مقوله مرتبط با احساس امنیت به دست آمد.درمیان مکان ها‘خانه‘در میان افراد اعضای خانواده‘در میان اوقات شبانه روز فضای روشن ونورانی‘در میان رنگها‘رنگهای روشن‘در بین صداها صدای آرام و ملایم‘درمیان اشکال هندسی‘شکل دایره بیشترین احساس امنیت رانزد دانش آموزان فراهم میکرد.درنهایت برای شناسایی نمادها ونشانه ها به صورت گسترده تر‘پژوهش های مشابهی در دوره های سنی متفاوت از پژوهش حاضر پیشنهاد شده است .
۸.

ارتباط منبع کنترل وخودتنظیمی با پیشرفت تحصیلی

کلید واژه ها: پیشرفت تحصیلی دانش آموزان منبع کنترل خودتنظیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 77 تعداد دانلود : 633
دراین پژوهش‘رابطه منبع کنترل دانش آموزان(شامل گرایش های سه گانه درونی‘افراد قدرتمند‘وشانس)وخودتنظیمی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی(نمره درس شیمی و ریاضی)مورد بررسی قرار گرفته است.150 نفر از دانش آموزان پسر رشته ریاضی-فیزیک سال سوم دبیرستان شهر تهران به پرسشنامه منبع کنترل لونسون(IPC)(1972)وپرسشنامه خودتنظیمی زیمرمان ومارتینز-پونز(فرمSRLIS وRSSRL) (1986) پاسخ دادند. یافته های پژوهش نشان میدهد که در درس شیمی ‘به ترتیب اهمیت ‘منبع کنترل درونی و خودتنظیمی دانش آموز رابطه مثبت ومنبع کنترل در بعد شانس وافراد قدرتمند رابطه منفی با پیشرفت تحصیلی دانش آموز دارند.همچنین در درس ریاضی به ترتیب اهمیت ‘خودتنظیمی دانش آموز و منبع کنترل درونی با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت ومنبع کنترل در بعد افراد قدرتمند وشانس رابطه منفی با پیشرفت تحصیلی دارند.بین خودتنظیمی دانش آموز با منبع کنترل درونی رابطه مثبت وبا منبع کنترل بیرونی شانس رابطه منفی وجود دارد .بین خودتنظیمی دانش آموز و منبع کنترل در بعد افراد قدرتمند رابطه معنی داری یافت نشد .همچنین رابطه ای بین خودتنظیمی دانش آموز از نظر دبیر با سایر متغیرها بدست نیامد.
۹.

بررسی رابطه میزان افسردگی فرزندان پسر جانبازان ونحوه ارتباط با پدرانشان

کلید واژه ها: افسردگی جانبازی ارتباط پدر و پسر فرزندان جانبازان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 578
پژوهش حاضر به منظور بررسی تفاوت میزان افسردگی پسران دبیرستانی جانبازان می پردازدکه با توجه به سطوح مختلف ارتباط با پدرانشان در شهر تهران اجرا شده است. در پژوهش علّی –مقایسه ای حاضر‘1200 آزمودنی به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای بررسی افسردگی آزمودنی ها‘از سیاهه افسردگی بک(فرم کوتاه)وبرای بررسی سطوح مختلف ارتباط پدر-پسراز پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد.نتایج نشان داد که میانگین افسردگی پسران جانبازان ترکش خورده با میانگین افسردگی پسران جانبازان دارای نقص عضو وضایعات دارای نقص بینایی با میانگین افسردگی پسران جانبازان ترکش خورده واعصاب و روان‘شیمیایی و دچار موج انفجار شده تفاوت معناداری مشاهده شد.میزان افسردگی دانش آموزانی که ارتباط ضعیف با پدران خود داشتند ‘ با میزان افسردگی دانش آموزانی که ارتباط قوی با پدران خود داشتند تفاوت معناداری را نشان داد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۱