روانشناسی و علوم تربیتی (دانشگاه تهران)

روانشناسی و علوم تربیتی (دانشگاه تهران)

روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران 1374 شماره 54

مقالات

۱.

بررسی برخی دیدگاههای آموزش و پرورش آزاد یا سنتی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 585
مقاله حاضر در صدد است ضمن معرفی مکتب لیبرالیسم آموزشی‘سیرتاریخی و تکاملی آراءتربیتی این فیلسوفان را مورد نقد و بررسی قرار دهد. لذا در این تلاش نخست به اندیشه های فلسفی افلاطون درباب تربیت ‘دانش و روشهای دریافت آن پرداخته میشود و سپس با اشاره مختصری به مدافعان آن در دوره های مختلف تا عصر حاضر‘تشابهات وتفاوتهای این فیلسوفان مورد بحث قرار میگیرد. در پایان به ارزیابی لیبرالیسم آموزشی و بررسی نقاط قوت و ضعف آن پرداخته شده است.
۲.

بررسی رابطه میان مجلات منتشره حوزه های تخصصی وارتقاء علمی متخصصان کشور

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 208
مجله از جمله مطلوبترین بسترها برای طرح اندیشه های نوین تلقی میشود و مقالات مجلات به عنوان نخستین محل اندیشه نو کم و بیش در جوامع مختلف پذیرفته شده است. تعداد مجلات منتشره سبب شده است که این گونه انتشارات خود در معرض ارزیابی قرار گیرندو برای آنها مراتب متفاوت علمی تعیین گردد. در ایران‘وزارت فرهنگ و آموزش عالی مجلاتی را از نظر علمی مورد تأیید قرار میدهد و داشتن مقاله در اینگونه مجلات به معنای احراز بخشی از شرایط ارتقاء مرتبه دانشگاهی تلقی میشود. هدف بررسی حاضر کشف رابطه میان مقالات منتشره و تعداد مجلات مورد تأیید در حوزه های تخصصی از یک سو و میزان ارتقاء اعضای هیأت علمی در آن حوزه ها از سوی دیگر بوده است. یافته های تحقیق نشان میدهد که میان تعداد مجلات مورد تأیید در حوزه های تخصصی و میزان ارتقاء علمی متخصصان آن حوزه ها همبستگی مثبت وجود دارد.
۳.

مبانی روانشناختی شایعه

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 371
همواره بخشی از محاوره های اجتماعی و گفتگوهای دوستانه ما را شایعات یا خبرهای ساختگی تشکیل میدهد پدیده شایعه کم و بیش درهمه جوامع رواج دارد‘اما در جامعه ای که مردم با فقر اطلاع رسانی سریع و صحیح و دقیق مواجهند‘ودر بین گروهها و جمعیت هایی که به لحاظ ساده اندیشی و زودباوری تأثیرپذیری بیشتری برای دریافت و انتقال شایعات دارند بیشتر متداول است. شایعات با توجه به ماهیت و قدرت تأثیرگذاری آن میتواند اضطراب اجتماعی را افزایش داده ومیزان بهره وری و تولید را کاهش دهد و چرخه اقتصاد را فلج نموده و اعتبار اجتماعی افراد‘موسسات‘وکشورها را خدشه دار نماید. در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی ماهیت شایعات و تحلیل انگیزه های شایعه پردازی و شایعه گویی پیش گیری و کنترل شایعات اشاره شده و راه حلهای کاربردی برای مقاله با شایعه ترسیم گردد.
۴.

بررسی نقش عوامل مدرسه ای بر علائق و گرایشهای شغلی دانش آموزان تیزهوش وبااستعداد مقطع متوسطه درشهر کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 930
مقاله حاضر خلاصه قسمتی از پژوهشی است که در مورد 425 دانش آموزبا استعداد وتیزهوش24 دبیرستان و هنرستان پسرانه و دخترانه شهر کرمان انجام شده است. برای انتخاب این دانش آموزان سه ملاک متفاوت در نظر گرفته شده:اول معرفی و تأیید دبیران مربوط‘دوم معدل کل دانش آموزان در سال تحصیلی قبل‘وسومین عامل بهره هوشی(بالاتر از120) هدف تحقیق بررسی عوامل مختلف اجتماعی مانند خانواده‘گروه همسالان ومدرسه و تأثیر این عوامل بر عملکرد وگرایشهای دانش آموزان مورد مطالعه است. نتایج تجربی حاصله با تئوریهای مربوط مورد تأیید واقع گردید. در مقاله حاضر‘نقش عوامل مدرسه ای بر اهداف و گرایشهای شغلی دانش آموزان مذکور بررسی شده است.
۵.

سبکهای اسنادی و اهمیت آن در بهداشت روانی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 244
در این مقاله تلاش شده است تا ضمن اشاره به یافته های اولیه مربوط به درماندگی آموخته شده‘به تحقیقاتی اشاره شود که زمینه را برای طرح الگوی جدید درماندگی آموخته شده و تجدید نظر در الگوی قدیمی فراهم آورده است. آنگاه سبکهای اسنادی در اشکال سه گانه آن یعنی درونی-بیرونی‘ویژه-عام و پایدار-ناپایدارمورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. از تحقیقات انجام شده در مورد سبکهای اسنادی چنین برمی آید که این سبکها‘با افسردگی‘عملکرد شغلی وسلامت فرد در ارتباطند. همچنین ‘ این تحقیقات نشان میدهد که نحوه تبیین رویدادها توسط افراد‘بیشتر از خود رویدادها برآنها تأثیر میگذارد. در انتهای مقاله‘شرایط محیطی مناسب در خانواده و مدرسه و تأثیر آن بر رشد قضاوتهای صحیح مورد بحث قرار گرفته و نشان داده شده است که دستیابی به این شرایط میتواند انسان را به سوی سبکهای مناسب و سازنده رهنمون شود.
۶.

بررسی ابعاد نظری و عملی تعلیم و تربیت سؤال محور

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 900
آیاهرگز اندیشیده ایم که تعریف انسان تحصیل کرده چیست؟ و تفاوت چنین انسانی با فردی به اصطلاح مکتب ندیده یا محروم از حضور در قلمرو نظام تعلیم و تربیت رسمی چیست و چه باید کرد؟ آیا به تناسب و همخوانی میان کارکرد مؤلفه های مختلف نظامهای تعلیم و تربیت با پاسخ به این سؤالها فکر کرده ایم؟ در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است ضمن طرح پاسخ رایج و سنتی این پرسش‘به نقد آن پرداخته و پاسخ متفاوت و چه بسا متباینی را مطرح سازد. از پاسخ جدید تحت عنوان سؤال-محوری در تعلیم و تربیت یادگردیده وتلاش شده است ابعاد نظری و همچنین جنبه های عملی آن برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت تشریح شود.در بخش مباحث نظری مدلی نیز تحت عنوان مدل یادگیری پویا معرفی شده و مورد بحث قرار گرفته است. امید است این مقاله به سهم خود در ایجاد نگرشها و ذهنیتهایی که میتوانند زمینه ساز تحول در نظام تعلیم و تربیت کشور باشند سودمندافتد.
۷.

روش مطالعه موردی و کاربرد آن در تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 917
در این مقاله ابتدا به مثالهای فکری(پارادیم ها)در پژوهشهای حوزه علوم انسانی و اجتماعی اشاره شده است . بر این اساس رویکرد پژوهش کیفی و رویکرد پژوهش کمّی در علوم تربیتی مورد نظر قرار گرفته است . پس از آن مطالعه موردی به عنوان یک روش پژوهش ‘ که میتواند به شیوه کیفی و کمی انجام پذیرد ‘ توصیف شده و مراحل انجام آن بیان گردیده است. سرانجام‘به عنوان مثالی از کاربرد مطالعه موردی‘نتایج یک پژوهش‘که درباره نیازهای آموزشی مدیران مدارس متوسطه استان لرستان در سال 1372 انجام گرفته ‘ عرضه شده است.
۸.

رابطه استرس زناشویی و علائم افسردگی در زنان مبتلا به بیماری کرونری قلب و زنان سالم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 807
بر اساس پژوهش های انجام شده ، افسردگی هم به شکل گیری (ایجاد) و هم در پیش آگاهی بیماری های قلبی عروقی و از جمله بیماری کرونری قلب نقش دارد . هدف پژوهش حاضر این بود که با بررسی رابطه استرس زناشویی و علائم افسردگی ، نقش کیفیت روابط زناشویی را در علائم افسردگی زنان مبتلا به CHD تعیین و با زنان سالم مقایسه کند . شصت زن مبتلا به CHD و همتا بودند ، با اجرای پرسشنامه افسردگی بک (BDA) و مقیاس استرس زناشویی استهکام ( SMSS) در این پژوهش شرکت کردند . نتایج پژوهش ها نشان داد که میان استرس زناشویی و علائم افسردگی در زنان مبتلا به CHD شایعتر از زنان سالم بود ، اما میان استرس زناشویی این دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت . نتایج پژوهشهای حاضر همچنان نشان داد که در میان زنان مبتلا به CHD به ترتیب علائم افسردگی را داشتند . نتایج پژوهش حاضر در این مقاله تبیین و تشریح خواهند شد .
۹.

تحلیل عاملی : دشواری ها و تنگناهای آن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 509 تعداد دانلود : 251
تحلیل عاملی یکی از فنون پیشرفته آمار چند متغییری است که در جهت دستیابی به بسیاری از هدفهای علمی و پژوهشی مانند مدلسازی ، فرضیه سازی ، رواسازی تست ها ، تشخیص پاره تست ها و فراهم ساختن زمینه اجرای سایر روشهای پیشرفته آماری مانند رگرسیون چند متغییری و معادلات ساختاری به کار می رود . اما پیچیدگی و دشواری درک ، اجرا و تحلیل عاملی موجب شده است بسیاری از کاربران بدون آشنایی با منطق زیربنایی ، محدودیتها و نیز دامنه کاربرد آن ، به اجرا و بکارگیری یافته های حاصل از آن بپردازند و بدین ترتیب زمینه ساز تفسیرهای نامعتبر و ناروا و نیز تعمیم های نادرست از پدیده ها و متغییرهای مورد مطالعه گردند . این مقاله سعی دارد علاوه بر تشریح تاریخچه ، هدفها و زیربناهای نظری ، منطقی و تا حدودی نیز پایه های ریاضی این تکنیک ، محدودیتها و مسائل و مشکلات عمده تحلیل عاملی را نیز خاطر نشان سازد . از دگر سو ، بدلیل تمایل فزاینده به اجرای این روش بویژه در مراکز علمی ، آموزشی و پژوهشی کشور تلاش شده است توصیه هایی به منظور فراهم آوردن زمینه مناسب برای کسانی که مایل به یادگیری و اجرای تحلیل عاملی هستند و یا آنهایی که سالها متمادی در پژوهشهای خود از یک روش استفاده کرده اند ، ارائه گردد.
۱۰.

مقایسه مهارت های دانش آموزان کم شنوا در مدارس تلفیقی و استثنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 290 تعداد دانلود : 95
هدف پژوهش حاضر مقایسه مهارتهای اجتماعی دانش آموزان پسر کم شنوای دوره راهنمایی در مدارس تلفیقی و استثنایی شهر تهران است . در پژوهش پس رویدادی حاضر ، 60 نفر از دانش آموزان کم شنوا شرکت داشتند که از این تعداد 30 نفر در مدارس ویژه دانش آموزان کم ناشنوا و 30 نفر دیگر در مدارس تلفیقی شهر تهران به تحصیل اشتغال داشتند . در این پروژه موقعیت آموزشی به عنوان متغییر مستقل و مهارتهای اجتماعی دانش آموزان کم شنوا بعنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شد . دانش آموزان مورد مطالعه از نظر هوش ، پیشرفت تحصیلی ، نوع شنوایی و دوره تحصیلی همتاسازی شده اند. برای ارزیابی مهارتهای اجتماعی دانش آموزان از مقیاس درجه بندی مهارت اجتماعی گرشام و الیوت (1990) ویژه دانش آموزان راهنمایی استفاده شده که توسط معلم دانش آموزان تکمیل گردیده است . یافته های بدست آمده نشان می دهد که میانگین نمره مهارتهای اجتماعی دانش آموزان کم شنوای شاغل به تحصیل در مدارس تلفیقی از مدارس استثنایی بالاتر بوده ولی این تفاوت از لحاظ آماری معنی دار نبود.
۱۱.

عوامل موثر در بروز فرسودگی شغلی معلمان دانش آموزان نابینا ، ناشنوا ، و عادی در مقاطع راهنمایی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 185
هدف پژوهش حاضر کشف عوامل موثر بر فرسودگی شغلی معلمان نابینا ، ناشنوا ، و عادی است . 176 معلم زن و مرد از مدرسان عادی ، نابینا و ناشنوای مقطع راهنمایی انتخاب شدند و پرسشنامه های فرسودگی شغلی ماسلاچ و مقیاس درجه بندی تیپ A و تیپ B (بورتنر) را تکمیل کردند . برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی دو متغییره (مدل همزمان ) استفاده گردید . یافته ها نشان می دهد که اوقات فراغت ، و سن پیشبینی های مناسبی برای متغییر ملاک ( خستگی عاطفی ) می باشد و جنسیت است . پیش بینی مناسب برای تغییرات ملاک (خستگی عاطفی و دگرگونی شخصیت است . تیپ های شخصیتی ، پیشبین مناسبی برای متغییر ملاک (خستگی عاطفی ، دگرگونی شخصیت ، و فقدان موفقیت فردی ) است. متغییرهای نوع مدرسه ، تحصیلات ، وضعیت تاهل ، تعداد فرزندان ، وضعیت اجتماعی – اقتصادی ، محیط روانشناختی – اجتماعی ، و تعداد شغل در معادله رگرسیون وارد نشدند و پیش بینی های مناسبی برای متغییر های ملاک ( خستگی عاطفی – دگرگونی شخصیت – و فقدان موقعیت فردی ) تلقی نگردیده اند .
۱۲.

تحلیل استنادی مقالات تالیفی مدیریت در نشریات مورد تایید کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور در سالهای 1375-1380

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 235
هدف پژوهش حاضر تحلیل استناد ماخذ مقالات تالیفی رشته مدیریت در مجلات " دانش مدیریت" ،" فصلنامه مطالعات مدیریت " و " مجله علوم اداری و اقتصادی دانشگاه اصفهان " در سالهای 1375-1380 است . روش انجام پژوهش تحلیل استنادی است . در این تحقیق تلاش شده است که با تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده ، تعداد مقالات ، تعداد استنادها ، میانگین تعداد استنادها در هر مقاله ، نوع منابع مورد استفاده ، زبان ، نیم عمر ، منابع و منابع پربسامد تعیین گردید . برای سنجش سولات تحقیق از آزمون T استفاده شد . نتایج این تحقیق نشان می دهد که در 220 عنوان مقاله ، 4116 بار به منابع دیگر استناد شده است . تعداد متوسط استناد در هر مقاله 70/18 استناد است . بالاترین میزان استناد (64/84 درصد) مربوط به کتاب است ، زبان انگلیسی (71/59 درصد ) از بیشترین اسناد برخوردار است ، و میزان استناد به منابع تالیفی (75/64 درصد ) بیشتر از منابع ترجمه (24/35 درصد ) در متون فارسی است . استنادها از میانگین نیم عمر است و کمترین میانگین نیم عمر 8/63 سال برخوردار است .بیشترین میانگین نیم عمر است و کمترین میانگین نیم عمر به منابع الکترونیکی (0/76 سال) اختصاص دارد .
۱۳.

گزارشی از یک مورد درمان روان پویشی اختلال وحشت زدگی با گرایش روابط موضوعی و روانشناسی خود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 580
هدف از پژوهش حاضر ارائه گزارشی از یک مورد درمان موفقیت آمیز اختلال وحشت زدگی با استفاده از روش روان پویشی مبتنی بر روابط موضوعی و روان شناسی خود است . بدین منظور دختر دانشجویی 23 ساله که بر اساس مصاحبه بالینی ، ملاکهای تشخیص DSM-IV-TR ، آزمون MMPI و نظر روانپزشک مبتلا به اختلال وحشت زدگی بود با استفاده از روان درمانگری مبتنی بر الگوی مبتنی بر الگوی روان پویش مورد مطالعه و درمان قرار گرفت . در این روش درمانی از فن تداعی آزاد ، تاکید بر ناهشیاری و تحلیل پدیده انتقال استفاده شده . نتایج نشان دهنده کارایی بالای این روش درمانی در درمان اختلال وحشت زدگی ؛ مراجع در طول درمان احساس منسجم تری از خ.د بدست آورد و ساختار شخصیتی خود از جمله " من" را مورد وارسی ، مشاهده و بازبینی قرار داد و یاد گرفت که با دیگران به حالتی رفتار کن که تناسب بهتری با واقعیت های کنونی داشته باشد .
۱۴.

مروری بر مبانی فلسفی ، ویژگی ها ، روشهای پژوهش کیفی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 679 تعداد دانلود : 627
در سالهای اخیر پژوهشهای کیفی یا انچه تحت عنوان مطالعات کیفی شناخته شده اند به طور فزاینده ای در تحقیقات مربوط به علوم اجتماعی ، روانشناسی تربیتی ، روانشناسی بالینی و آموزش و پرورش شایع شده اند. به دلیل اینکه در تحلیل داده ها کیفی از فنون مختلفی که مبتنی بر دیدگاه های نظری مختلفی هستند استفاده می شود. ارائه تعریفی دقیق و مشخص از پژوهش کیفی عبارتند از : تاکید بر اکتشاف و توصیف ، عدم استفاده از نمونه گیری تصادفی و انتخاب نمونه براساس هدف پژوهش ، تاکید بر مطالعه پدیده ها در بافت طبیعی آنها ، در نظر گرفتن پژوهشگر به عنوان یکی از ابزارهای پژوهش ، ارائه داده به صورت کلمات ، اعمال یا تصاویر و تحلیل داده ها به صورت استقرایی و در حین انجام پروژه ، گزارش توصیفی و داستان گونه از نتایج پژوهش تحلیل و بررسی عمقی و همه جانبه یک مورد ، تاکید بر نقش معناهای شخصی ، و جز آن . روشهای مختلف و مهم پژوهشی کیفی عبارتند از : پژوهشهای قوم نگاری ، نظریه مبنا یا مبتنی بر داده ها ، تحلیل مکالمه ، تحلیل گفتمان ، و تحلیل داستان . در مقاله حاضر ضمن تعریف پژوهش کیفی، به بررسی مبانی فلسفی و زیربنایی نظری آن مروری داشته و سپس به طور اجمالی روش های مختلف پژوهش کیفی معرف خواهند شد .
۱۵.

بررسی پدیده کودک آزاری و آثار عاطفی و شخصیتی آن بر نوجوانان دختر شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 241
این پژوهش به بررسی کودک آزاری ، بر ویژگی های عاطفی و شخصیتی نوجوانان دختر شهر اصفهان پرداخته است . آزمودنی های پژوهش 29 نوجوان دختر آزار دیده و 71 نوجوان دختر عادی بوده اند که به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند . گروه آزار دیده با استفاده از پرسشنامه کودک آزاری از گروه عادی جدا شدند. آزمودنی ها همچنین پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا را تکمیل کرند. داده های پژوهش با نرم افزار spss و با آزمونهای آماری مانوا و همبستگی تحلیل شد . تنایج نشان داد که به طور کلی دو گروه در ویژگی های خویشتن داری ، اجتماعی شدن ، برداشت خوب ، احساس سلامتی ، کارایی ذهنی ، استعداد روانشناختی ، سطح تحمل و استعداد کسب پایگاه با هم تفاوت دارند ( 05/0 < p ) به این صورت که گروه آزار دیده نمرات پایین تری دریافت کردند. اما در ویژگی های خود پذیری ، حضور اجتماعی ، مردم پذیری ، پیشرفت از طریق همنوایی ، پیشرفت از طریق استقلال ، زنانگی / مردانگجی ، اشتراک و مسئولیت پذیری با هم تفاوت ندارند (05/0 <p ) .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۱