دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد 1386 شماره1 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

ریشه شناسی و وجه تسمیه پاسارگاد اولین پایتخت پارسیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پاسارگاد پارسه کوروش پارسیان پئشیاوادا اردی پارسیان لشگرگاه پارسیان تختگاه پارسیان گرزافکنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 415
نزدیک به دویست سال است که از اثبات دشت مرغاب در شمال استان فارس امروزی به عنوان پاسارگاد کهن که بنا به ادعای تعدادی از مورخان یونانی کوروش به افتخار پیروزیش بر استیاگس، آخرین پادشاه ماد در این مکان، آنجا را به پایتختی انتخاب کرد، می گذرد. به دلیل پیوند نام پاسارگاد با نام کوروش کبیر، بنیانگذار امپراتوری پارسیان و همچنین به دلیل وجود آثار باستانی مربوط به این دوره و قبل از ان که آنجا را تبدیل به یک گنجینه مهم تاریخی و فرهنگی نموده است همگی باعث گردیده به دنبال ورود سیاحان به ایران از قرن هفدهم میلادی خصوصا دوره صفویه و به دنبال ...
۲.

بررسی ریشه شناختی نام چشمه سو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: چشمه سو چشمه سبز آتشکده آذربرزین مهر توس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 597
یکی از مکانهای باستانی دشت توس در خراسان چشمه سویا چشمه سبز است که نام آن بارها در متون پهلوی و تاریخی نظیر بندهش، گزیده های زادسپرم، شاهنامه و ... به عنوان چشمه ای مقدس و یا دریاچه ای مشهور و یا مکانی که یزدگرد اول ساسانی در آنجا به صورتی شگفت و غریب کشته شده آمده است. از طرفی وجود یکی از آتشکده های مهم دوره ساسانی در کنار این چشمه بر اهمیت آن افزوده است. به نظر می رسد این چشمه تقدس خود را در دوره اسلامی همچنان حفظ کرده به طوری که در منابع این دوره به آن اشاره شده است. این مقاله سعی بر آن دارد که با ...
۳.

مفهوم قید و انواع آن در زبانهای روسی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قید دستور زبان فارسی و روسی انواع قید قیدهای گزاره ای قیدهای فاعلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 121
با توجه به ساختار متفاوت دستور زبانهای روسی و فارسی، بررسی تطبیقی آنها علاوه بر کمک به آشنایی بهتر با زبان روسی می تواند به یادگیری زبان روسی به عنوان یک زبان خارجی کمک کند. قید یکی از اجزای جمله است که در مباحث دستوری پس از اسم، صفت و فعل مورد بررسی قرار می گیرد. قید در زبانهای روسی و فارسی از نظر معنا و نحو انواعی دارد. در هر دو زبان قید در جمله ها نقش متممی دارد. قیدها تاثیری در ساختمان جمله نمی گذارند و سبب تغییر دستوری کلمات دیگر جمله نمی شوند. در زبان روسی قیدها به هنگام قرار گرفتن در جمله در ترکیب با سایر اجزای جمله..
۴.

وجه بلاغی تضمین نحوی در زبان عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن کریم ایجاز تضمین نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 503
تضمین نحوی نوعی از ایجاز است که با یک لفظ، همزمان دو معنا به ذهن مخاطب منتقل می گردد. اگرچه تضمین در اسم و فعل و حرف جریان دارد ولیکن بیشترین شهرت و کاربرد آن در فعل است بدین گونه که یک فعل در بردارنده معنای فعل دیگر باشد و از نظر متعدی و لازم، حکم فعل دوم را به خود اختصاص دهد. در این مقال ضمن تعریف انواع و وجوه بلاغی تضمین، موارد تضمین در قرآن کریم بررسی شده و تقسیمات جدیدی عرضه گردیده است.
۵.

درجات المعاملات اولین اصطلاحنامه تخصصی عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان فرهنگ فرهنگ نویسی اصطلاح عرفانی سلمی درجات المعاملات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 286
درجات المعاملات اثر ابوعبدالرحمان سلمی یکی از اولین فرهنگهای تخصصی است که متاسفانه تا کنون نزد پژوهشگران ناشناخته مانده است. سلمی کوشیده است شرح 44 اصطلاح عرفانی را به زبان عربی بیان کند و برای شرح آنها از بیش از 400 اصطلاح عرفانی بهره گرفته است. این پژوهش، ضمن بررسی درجات المعاملات با معیارهای ارزیابی فرهنگها از نظر یاکوف مالکیل و بررسی تاثیر دیدگاه سلمی در گزینش و معنی واژگان گستره واژگانی و شیوه های عرضه اطلاعات، ارزش و جایگاه آن را در روند فرهنگ نویسی تخصصی عرفانی نیز جستجو کرده است. نوآوری و جسارت ...
۶.

نحوه پردازش واژه ها در ذهن : مدل دسترسی فعال سازی تعاملی مفهوم بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شبکه معنایی دسترسی واژگانی فعّال سازی تعاملی هم نویسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 851
مقاله حاضر، نحوه پردازش واژه ها را در ذهن با ارائه یک مدل دسترسی واژگانی نشان می دهد. این مدل دسترسی بر پایه یک شبکه معنایی پیوندی مفهوم بنیاد استوار شده و مکانیسم دسترسی در آن به شیوه پردازشی فعال سازی تعاملی است. در تایید این مدل از آزمونهای تداعی معنایی و تصمیم گیری واژگانی استفاده شده است. یافته های تحقیق به کمک برخی عوامل موثر بر فرآیند دسترسی از قبیل بسامد، درخشندگی معنایی، تکرار درخشندگی و اثر وضعیت واژگانی، عملکرد این مدل را در رفع ابهام واژگانی در مورد واژه های هم نویسه تبیین می کند.
۷.

منادا نقش دستوری ناشناخته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تکیه منادا آهنگ ندایی زبرزنجیریها

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان زبانشناختی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری نحو
تعداد بازدید : 767
نقش نهادی اسم را دستوریان سنت گرا نشناخته اند. زبانشناسان نیز به غلط آن را مربوط به انتقال تکیه اسم به هجای اول می دانند. در این گفتار ثابت شده است که منادا شدن اسم در فارسی مربوط به آهنگ ندایی است.
۸.

سه روز و سه شب در شاهنامه فردوسی ( تحلیل چند داستان و آیین بر اساس نماد سه روز و سه شب )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نماد نظامهای اساطیری داستانها و آیینهای شاهنامه سه روز و سه شب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 985
هدف از این نوشتار تحلیل برخی از داستانها و آیینهای شاهنامه فردوسی بر اساس نماد سه روز و سه شب است که سعی شده در ان، جنبه ها و کارکردهای پنهان این نماد، آشکار گردد. از این رو با جمع آوری نمونه های مختلف و تفسیر آنها براساس معنایی که القا می کنند و همچنین با ارجاع به متون پیش از شاهنامه، کوشیده ایم به این هدف نزدیک شویم. لازمه شناخت دقیق آثاری چون شاهنامه، داشتن درک درستی از نظامهای اساطیری است. گاهی این نظام ها، همراه با هاله های معنایی که بر گرد خود دارند ویژگی یک نماد را می گیرند. خاصیت نماد این است که می تواند در ...
۹.

ساختار داستانهای گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: داستان ساختار سعدی گلستان عناصر داستان طبقه بندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 55
سعدی با 370 داستان خویش می کوشد عمده ترین مفاهیم اخلاقی مورد نظر خود را بیان نماید. از این میان 181 داستان در گلستان آمده است. در این مقاله، داستهانهای سعدی به لحاظ قالب داستانی، نوع بیان و حجم ابتدا طبقه بندی می شوند و معلوم می گردد که اغلب این داستانها حکایت و به لحاظ حجم 70% داستانها کوتاه و بیان 40% داستانها طنز آمیز است. در حوزه عناصر داستانی شخصیتهای گلستان طبقه بندی و تحلیل می شوند. همچنین در بررسی راویان حکایتها معلوم می شود که 22% شخصیتها از نوع اول شخص و 78% سوم شخص هستند. از میان ...
۱۰.

ساختار زندگی و شخصیت فردوسی در مجموعه فردوسی نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شخصیت فردوسی نامه فردوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 41
فردوسی نامه مجموعه ای از روایتها و قصه های عامیانه درباره زندگی و شخصیت فردوسی و شاهنامه است. بخش نخست کتاب درباره زندگی و شخصیت فردوسی است. در این مقاله روایتهای اصلی و فرعی بخش یاد شده را بررسی ساختاری کرده ایم. مجموعه روایتها دارای ساختاری واحد هستند هرچند شماری از آنها در روساخت نیز تفاوت چندانی ندارند. انواع ساختارها و اجزای ساختارها بررسی و تحلیل شده است. ژرف ساختها عبارت است از توجیه آفرینش که بازتابی از اندیشه کیهانی زرتشتی و اسطوره دموزی را در بردارد. ژرف ساخت دیگر، یادآوری شکوه و اقتدار. ...
۱۱.

زن در مثنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نفس عقل هبوط مثنوی معنوی جهاد اکبر جنس و ماهیت زن مکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 44
على رغم نگاه ارزشمند و والای مولانا به زنان، چه در زندگی خانوادگی خود و چه در جامعه، و به رغم بسیاری از اشعار نغز و پر نکته او پیرامون زنان گاه در مثنوی، شاهد حکایتها و اشعاری هستیم که نه با دید مولانا در زندگی خانوادگی اش تناسب چندانی دارد و نه با دیگر اشعار او. با توجه به اینکه قرآن و حدیث دو منشا عمده اشعار مولانا محسوب می شود به نظر می رسد اشعار مورد نظر بیش از آنکه متاثر از و یا متناسب با آیات قرآنی باشد همسو با احادیث و روایات است که بتدریج در عرف زمانه خود را مستتر کرده است.
۱۲.

نگاهی به استفاده تمثیلی مولوی از داستان اصحاب کهف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خواب مثنوی معنوی اصحاب کهف سگ اصحاب کهف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 959
داستان اصحاب کهف از مشهورترین داستانهای قرآن است که همه یا دست کم بخشی از آن مورد استفاده اغلب شعرا و نویسندگان قرار گرفته است. به سخن دیگر ردپای این داستان و شخصیتهای اصلی آن در اغلب متون نظم و نثر گذشته به چشم می خورد. ساختار داستان اصحاب کهف به گونه ای است که امکان نگریستن از زوایای مختلف را فراهم می سازد و به نویسنده یا شاعر اجازه می دهد تا به مقتضای نوشته یا نظم خود و بنا به مقصود و مفهومی که در پی انتقال آن است، برداشتهای گوناگونی از داستان ارائه دهد و یا برحسب ضرورت بخشی یا روشی از داستان ...

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۳