بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1380 شماره 21

مقالات

۱.

عقل خود بنیاد دینی

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 703
طرح مفصل «مکتب تفکیک» در ویژه‏نامه کیهان فرهنگى در سال 1371 و سپس انتشار کتابى با همین عنوان از سوى جناب آقاى حکیمى، سبب شد که این موضوع بار دیگر در محافل فرهنگى کشور به عنوان یکى از مباحث جدى و قابل تأمل مطرح شود و گفتمان جدیدى را در حوزه اندیشه دینى وارد کند. یکى از بازتاب‏هاى این موضوع، مقاله‏اى بود که در چند عنوان به تلخیص و جمع‏بندى اندیشه‏هاى مکتب تفکیک پرداخته بود و آقاى حکیمى در مقاله بلند حاضر به شرح و بررسى آن عناوین همت گماشته است. هدف از این مقاله، چنان که ایشان خود گفته است، آشتى دادن میان دو طرز تفکر تفکیکى و غیرتفکیکى است و از این رو، به نقل قول‏هاى متعدد از بزرگان فلسفه و عرفان پرداخته و آنها را تأییدى بر مکتب تفکیک دانسته است. در تلخیص زیر تا حد امکان از نقل اقوال یادشده پرهیز کرده‏ایم.
۲.

اسلام بهشتی، اسلام جهنمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 945
در این مقاله، ویژگى‏هاى بنیادگرایى و اصلاح‏طلبى به‏عنوان دو رهیافت مختلف به دین و اندیشه دینى بررسى شده و در نهایت، اصلاح‏طلبى بر بنیادگرایى ترجیح داده شده است. موضوع سخن، بنیادگرایى و اصلاح‏طلبى و نسبت آنها با اندیشه دینى است. وقتى مى‏خواهیم نسبت میان بنیادگرایى و اصلاح‏طلبى را با اندیشه دینى بسنجیم، ضرورت دارد که هم بنیادگرایى را تعریف کنیم و هم نشان دهیم که اصلاح‏طلبى مورد نظر کدام است و تصورمان را نیز از اندیشه دینى بیان کنیم.
۳.

هرمنوتیک فلسفی و تعدد قرائت ها از دین

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 666
هرمنوتیک، ابتدا دانش «فهمیدن متون» بود؛ ولى به‏تدریج به دانش «فهمیدن زندگى» و دانش «فهمیدن وجود» و «شالوده‏شکنى» مبدل شد. دو نظریه درباره «معنا» وجود دارد که در یکى، هدف، رسیدن یا نزدیک شدن به معناى مراد مؤلف است و در دیگرى، روى هم افتادن افق معنایى خواننده با افق معنایى مؤلف است. مسلمانان نیز باید بر مبناى یک هرمنوتیک فلسفى به قرائت متون دینى خود بپردازند؛ کارى که هنوز انجام نگرفته است.
۴.

سه قرائت از سنت در عصر مدرنیته

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 761
ایمان مسیحى، ایمان به تاریخ قدسى است و مدرنیته، وضعیت دور شدن از این تاریخ قدسى و روى آوردن به تاریخ عرفى و بر هم خوردن آرامش گذشته و پیدا شدن تعارض میان درون و بیرون انسان مؤمن است. براى رفع این تعارض سه راه حل در جهان مسیحیت پیشنهاد شده است که یکى بر بازسازى وحى تکیه دارد؛ دومى به اسطوره‏زدایى مى‏پردازد و تقلیل‏گراست و سومى بر تجربه‏هاى دینى استوار است و مى‏خواهد تجربه‏هاى دینى موجود در سنت را بازسازى کند. وضع در جهان اسلام با جهان مسیحیت تفاوت دارد و نمى‏توان وضعیت این دو جهان را یکسان دانست.
۵.

نگرش دینی بر مؤلفه های مقوم حزب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 894
در این مقاله آقاى سجادى به چهار مؤلفه حزب اشاره مى‏کند و نسبت اسلام را با یکى از مؤلفه‏ها، یعنى کثرت‏گرایى سیاسى مى‏سنجد. به نظر وى کثرت‏گرایى محدود اعتقادى و اجتهاد تخطئه‏پذیر، از مبانى‏اى هستند که امکان پیدایش تکثر سیاسى و احزاب را در جامعه اسلامى فراهم مى‏کنند.
۶.

تعریف و تبیین مردم سالاری دینی

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 770
به نظر آقاى هاشم‏زاده، دست کم شش مبنا براى مردم‏سالارى دینى وجود دارد: حق حاکمیت انحصارى خدا؛ امر به معروف و نهى از منکر؛ کرامت انسان؛ اختیار انسان؛ قواعد فقهى و سیره عملى امیر مؤمنان‏علیه السلام.
۷.

مبنای حقوق بشر

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 562
آقاى على فیضى حقوق بشر را مانیفست مدرنیسم مى‏داند و آن را یگانه معیار تنظیم روابط اجتماعى انسان‏ها و ملت‏ها با یکدیگر به حساب مى‏آورد. متفکران پست‏مدرن دستاوردهاى دنیاى مدرن را زیر سؤال مى‏برند. اغلب کشورها، حتى آنها که زادگاه مدرنیته بوده‏اند، به مفاد اعلامیه حقوق بشر عمل نکرده‏اند؛ مگر در جایى که منافع آنها اقتضا کرده است و این نشانه بحران است.
۸.

کنکاشی در حقوق بشر از دیدگاه اقتدار گرایان

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 376
این مقاله در صدد دفاع از اعلامیه جهانى حقوق بشر و پاسخ‏گویى به منتقدان آن است. نویسنده با انکار مقوله «حقوق بشر اسلامى» معتقد است که در هیچ یک از خرده‏فرهنگ‏ها نمى‏توان به تدوین یک حقوق بشر پرداخت.
۹.

فرهنگ و هویت زنان در جهان مسلمانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 811
مقاله حاضر گزارشى است از فعالیت شبکه «زنان تحت قوانین مسلمانان» که در راستاى جنبش فمینیسم اسلامى سعى مى‏کند با تفسیر و تأویل‏هاى جدید از قوانین و فرهنگ اسلامى، زمینه‏هاى نفوذ و پذیرش فمینیسم را در بین زنان مسلمان و جوامع اسلامى فراهم سازد.
۱۰.

جهانی شدن

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 510
در این مقاله به دیدگاه‏هاى مثبت و منفى منتقدان و حامیان جهانى شدن پرداخته شده است. نویسنده بر این باور است که جهانى شدن در کنار عوارض و پیامدهاى منفى، آثار مثبتى هم دارد که نباید نادیده انگاشت
۱۱.

جهانی شدن، فرهنگ و پساتجددگرایی

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 252
این گفت‏وگو به پدیده جهانى شدن و رابطه آن با فرهنگ مى‏پردازد. جهانى شدن، علاوه بر تأثیر عمیق در حوزه اقتصاد و سیاست، موجب شده است علوم اجتماعى نیز به جاى مطالعه اجتماع، کل جهان را به عنوان یک واحد مورد مطالعه قرار دهند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲