بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1379 شماره 12

مقالات

۱.

اسلام و دموکراسی

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 141
سلیم‏العواء در این گفت‏وگو ایده دموکراسى را، به عنوان بهترین شیوه و روش در تحدید قدرت حاکم، با اسلام سازگار مى‏بیند.
۲.

بحرانی که وحی در عقلانیت زمان برانگیخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 356
پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در روش‏شناسى و معرفت‏شناسى مردم تحول ایجاد کرد و به‏تبع آن انقلابى در هویت فردى و اجتماعى مردم و نظام سیاسى پدید آورد. وحى قرآن هرچند در کاربرد بسیارى از اصطلاحات و عناصر زبان‏شناختى و فرهنگى و نهادها با نظام دانایى گذشته شباهت داشت، ولى ماهیتاً به‏کلى متفاوت بود. پیش از مدرنیته، قرآن بر نقش خرد انسانى به عنوان تنها عامل کسب دانایى و فهم حقیقت تأکید کرده است؛ بنابراین هیچ قضیه‏اى، از جانب خدا یا خلق، نباید از آزمون عقلانى در پرتو واقعیت‏ها و تجربیات، معاف شود.
۳.

نقدی بر قرائت رسمی از دین

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 253
متن زیر تلخیص دقیقى از گفت‏وگوى روزنامه ایران با آقاى شبسترى درباره کتاب جدیدالانتشارش با نام نقدى بر قرائت رسمى از دین مى‏باشد. منظور ایشان از قرائت رسمى، قرائت فقهى - حکومتى است که در حوزه حکومت و سیاست با زبان تکلیف سخن مى‏گوید. در عصر مدرنیته، به دلیل وجود گزینه‏هاى مختلف سیاسى و اجتماعى، باید از «حقِ» انتخاب سخن گفت، نه از تکلیف. تنها پیام سیاسى و اجتماعى دین اسلام این است که عدالت باید تحقق پیدا کند. احکام معاملات و سیاسات در قرآن و سنت، تاریخ‏مند بوده و تنها مصالح موقت آن عصر یا محیط را تأمین مى‏کرده است. مقتضاى مسلمان زیستن ما در عصر حاضر این است که حقوق بشر را بپذیریم و آن را اساس سازمان‏دهى اجتماعى خود قرار دهیم.
۴.

آیا همه ادیان بر حقند؟

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 344
در این گفت‏وگو به بررسى پاسخ سؤالاتى در زمینه اثبات پلورالیسم دینى و قرائت‏هاى مختلف از دین از طریق اختلاف فتاوى پرداخته مى‏شود و با فرق نهادن بین این دو موضوع و بررسى اختلاف فتواها ادعاى مذکور مردود شمرده مى‏شود. همچنین صامتیت قرآن و ناطقیت ائمه اطهارعلیهم السلام که در نهج‏البلاغه آمده است مورد بررسى قرار مى‏گیرد و نهایتاً نتیجه گرفته مى‏شود تمام مراتب قرآن براى مردم روشن نیست اما مرحله یا مراحلى از آن قابل دست‏یابى مردم مى‏باشد و در آخر به این موضوع پرداخته مى‏شود که مسأله پلورالیسم دینى را از نگاه درون دینى هم مى‏توان بررسى کرد.
۵.

عید، جشن توفیق در ساخت فرد و سپهر اجتماع

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 369
دکتر سروش در این گفتار به دو مفهوم «عید فردى» و «عید جمعى» اشاره مى‏کند. وجه جامع این دو، موفقیت بعد از تلاش است. ایشان به سه عید جمعى در سده اخیر در ایران اشاره مى‏کند: مشروطیت، نهضت ملى و انقلاب اسلامى که دوتاى اول به عزا تبدیل شد و در مورد سومى نیز ضمن ابراز امیدوارى، هشدار مى‏دهند.
۶.

ارزیابی استراتژیک از مقوله دین گریزی

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 868
در واژه «دین‏گریزى» مرزبندى وجود ندارد و نشان مى‏دهد که گویا انسان‏ها مى‏توانند بر خلاف ساختار فطرى خود از دین بگریزند. در واقع، توقف تفقه در دین و تبدیل شدن آن به تفقه در علم قدیم، جریان سالم اندیشه اسلامى را دچار اختلال کرده است و به دلیل بى‏جواب ماندن بسیارى از سؤالات، جوانان را دچار «سرگردانى مقدس» کرده است. در شرایط کنونى که در یک دوره گذار به تفکر جدید اسلامى هستیم، ریزش فکرى، طبیعى به نظر مى‏رسد و به معناى از دست دادن نیرو نیست.
۷.

قانون اساسی، مشروعیت و کارآمدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 546
در این نوشتار، مواضع سازمان مجاهدین انقلاب اسلامى ایران در خصوص خلأهاى قانونى موجود در ساختار حقوقى کشور بیان شده است.
۸.

فقه و مسأله قانون

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 517
حکومت نیازمند قانون‏گذارى است و در جامعه اسلامى مبناى قانون‏گذارى شریعت اسلامى است؛ از این رو، ارتباط فقه و قانون‏گذارى به‏ویژه با توجه به تجربه‏هاى دو دهه گذشته در جمهورى اسلامى، نیاز به تأمل و بررسى دارد. قانون باید تابع کدام‏یک از فتاوا باشد؟ دولت چه ابوابى از فقه را مى‏تواند تحت الزام قانونى در آورد؟ قانون‏گذارى دولت در مناسبات خصوصى افراد تا چه اندازه احکام شرعى آن را تغییر مى‏دهد؟ و... . نقد براى حضور در عرصه قانون و قانون‏گذارى باید از ظرفیت لازم برخوردار باشد.
۹.

هفت نظریه برای اصلاحات

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 305
دوگانگى میان مردم و اقتدارهاى سیاسى، یکى از جدى‏ترین مشکلات تاریخ گذشته ایران بود؛ براى حل این مشکل در دوران معاصر تا کنون هفت نظریه مطرح شده است. این نظریات غالباً ریشه در فرهنگ بومى و واقعیات عینى ایران نداشته و عملاً نتایج مثبتى به بار نیاورده است.
۱۰.

ایرانیان و اندیشه تجدد

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 593
نویسنده در این مقاله مى‏کوشد به سه پرسش پاسخ دهد: 1. آیا «انسان سنّتى» ممکن است؟ ؛ 2. آیا انسان سنتى با نفى سنت به انسان مدرن تبدیل مى‏شود؟ ؛ 3. مواجهه سنت - مدرنیته در ایران واجد چه ویژگى‏هایى بوده است؟
۱۱.

عدالت علی (علیه السلام) در نهج البلاغه

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 495
نویسنده در این گفتار بر این نکته تأکید مى‏ورزد که به دلیل تأثیر و نقش بیشتر دولت و سایر نهادهاى جدید، نقش فرد کمتر از جامعه قدیم است و بر این اساس، اخلاق کارکرد جدیدى در حوزه اجتماعیات پیدا مى‏کند و عدالت نیز از همین قبیل است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲