پژوهش های فلسفی-کلامی

پژوهش های فلسفی-کلامی

پژوهش های فلسفی-کلامی 1380 شماره 7و8

مقالات

۱.

مؤلفه‏هاى تفسیر عقلى اجتهادى قرآن

نویسنده:

کلید واژه ها: تفسیر قرآن علوم قرآنى روش‏هاى تفسیرى تفسیر عقلى - اجتهادى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 827
چکیده در این نوشتار، پس از اشاراتى کوتاه و گذرا به تعریف و مبانى تفسیر اجتهادى قرآن و بیان تفاوت‏هاى آن با سایر شیوه‏هاى تفسیرى، سه مؤلفه مهم در تفسیر عقلى - اجتهادى، بیان، شرح و نمونه‏یابى شده است، که عبارتند از: 1 . توسعه مفهومى و الغاى خصوصیت; 2 . تطبیق مصداقى ; 3 . تحلیل گرى و مفهوم شکافى . مراد از توسعه مفهومى، گسترش مفهوم آیه و سرایت آن از «مورد» به غیر آن است . مفهوم شکافى نیز به معناى شکافتن مفهوم آیه به سمت عمق است، بر خلاف توسعه مفهومى که حرکت در سطح آیه و پیش‏روى عرضى است . براى هر یک از این مؤلفه‏ها، نمونه‏هایى از روایات تفسیرى و متون تفسیرى ارائه شده است و به دلیل وضعیت‏بهتر تفسیر اجتهادى در تفاسیر جدید، نمونه‏ها بیشتر از تفاسیر قرن حاضر، انتخاب شده‏اند .
۲.

نگاهى به مسئله درون‏گرایى و برون‏گرایى در معرفت‏شناسى معاصر

کلید واژه ها: معرفت توجیه درون‏گرایى و برون‏گرایى

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : 383
چکیده منازعه بر سر ماهیت معرفت و تعیین شرایط لازم و کافى حالات مثبت معرفتى فاعل شناسا به دو گونه نظریه‏پردازى درون‏گرایانه و برون‏گرایانه انجامیده است . نظریه‏پردازان درون‏گرا بر درونى‏بودن شرایط لازم و نظریه‏پردازان برون‏گرا بر بیرونى‏بودن آن پاى مى‏فشارند . ابهام در مفهوم درونى وبیرونى و چگونگى ارزیابى اهمیت و جایگاه مؤلفه‏هاى درونى و بیرونى تحلیل معرفت قلب تپنده بحث درون‏گرایى و برون‏گرایى در دو دهه اخیر تاریخ معرفت‏شناسى معاصر است
۴.

آیا مى‏توانیم در باره خدا سخن بگوییم؟

کلید واژه ها: وحى تمثیل هویات تمثیل نسبت‏ها زبان مجاز و زبان کنایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 765
چکیده برومر در ادامه مقاله به بررسى «تمثیل هویات‏» پرداخته و دلیل روى‏آوردن آکویناس به این نوع تمثیل را بیان مى‏کند . آکویناس در این نوع از تمثیل سعى مى‏کند تا با تمسک به «اصل سنخیت علت و معلول‏» مشکل معناشناختى اوصاف الهى را حل کند . کارل‏بارت مى‏کوشد تا با طرح «تمثیل نسبت‏ها» به جاى تمثیل هویات مشکل را حل کند . به نظر بارت ما فقط در صورتى که خداوند خود را از طریق وحى آشکار کند مى‏توانیم به او شناخت پیدا کنیم . برومر در این مقاله راه‏حل‏هاى دیگرى مانند استفاده از زبان مجاز، کنایه و استعاره (زبان حکایت) را هم بررسى مى‏کند .
۵.

سعادت و شقاوت از دیدگاه فلسفه و دین

نویسنده:

کلید واژه ها: سعادت شقاوت کمال حقیقى خیر مطلق خیر مضاف بهجت سرور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 102
چکیده در این مقاله، نخست‏به دو نکته اشاره شده است: اهمیت مبحث فلسفه اخلاق و اهمیت‏سعادت و شقاوت . در اصل مسئله سعادت و شقاوت ابهامى وجود ندارد، زیرا هر انسانى فطرتا طالب و گریزان از شقاوت است، اما شناخت‏حقیقت‏سعادت و شقاوت و عوامل آن، مشکل است و در این باره نظریه‏هاى مختلفى وجود دارد . مطالب اصلى مقاله در سه مرحله ارائه شده است: مرحله اول به معناى لغوى سعادت و شقاوت پرداخته; مرحله دوم درباره دیدگاه فلاسفه بحث کرده و موضوع بحث را از دیدگاه فلاسفه بزرگى، مانند ارسطو، ابن‏سینا و صدرالمتالهین بحث و بررسى کرده است . در مرحله سوم نیز سعادت و شقاوت از منظر آیات شریفه قرآن و روایات مورد توجه قرار گرفته و نتیجه گرفته شده است که دیدگاه فلاسفه و آنچه مستفاد از قرآن کریم است، نه تنها با هم منافاتى ندارند، بلکه مکمل یکدیگرند . بنابراین، مستفاد از همه کلمات این است که حقیقت‏سعادت قرب‏الى‏الله است که محل بروز و ظهور آن در جهان آخرت است و هدف از آفرینش انسان هم رسیدن به آن مقام بلند است و انبیاى الهى و ادیان آسمانى نیز به همین منظور نازل شده‏اند .
۶.

ابن عربى، مولانا و اندیشه وحدت وجود

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی هستی شناسی مباحث وجود
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان نظری
تعداد بازدید : 962
چکیده در این بخش، چیتیک به اصطلاح وحدت وجود از دیدگاه موافقان و مخالفان توجه کرده، در ضمن اشاره‏اى نیز به وحدت شهود و نظریه احمد سرهندى کرده است . موضوع اصلى این بخش که هدف اصلى این مقاله را نیز تشکیل مى‏دهد، بحث در مسئله مشهور تاثیر یا عدم تاثیر ابن‏عربى بر مولاناست .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۸۴