پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات تابستان 1388 شماره 4 (پیاپی58) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

الگوی توصیف و تحلیل پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش عالی روش دلفی پایان‌نامه تحلیل اطلاعات توصیف اطلاعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 648 تعداد دانلود : 190
پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکترای تخصصی که در فرایند پژوهش در این مقاطع پدید می‌آیند، از جمله مدارک مهم علمی هر کشور هستند. توصیف و تحلیل داده‌های مجموعه این مدارک در کنار هم، به خودی خود و همچنین در مقایسه با داده‌های منابع دیگر، می‌توانند اطلاعات جدیدی را فراهم آورند که بسیار باارزش هستند. با این‌حال، الگویی یکپارچه و جامع برای چنین توصیف و تحلیلی وجود ندارد. بر این اساس در این مقاله، نتایج پژوهشی ارائه می‌شوند که برای تدوین الگوی تحلیل اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها انجام‌شده‌ و در نتیجه آن، اقلام قابل توصیف و تحلیل از اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و اطلاعات مرتبط با آن‌ها به‌دست آمده است.
۲.

توسعه بهینه پرسش‌های جستجو با استفاده از اصطلاحنامه پیوسته «اریک» و تأثیر آن در مانعیت نتایج و زمان جستجوی‌ کاربر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ربط بهبود پرسش‌های جستجو اصطلاحنامة پیوسته اریک پایگاه اطلاعاتی اریک مانعیت زمان جستجو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 448 تعداد دانلود : 925
توسعه پرسش جستجو با هدف بهبود نتایج مرتبط یا به‌دست آوردن منابع مناسب برای پژوهش‌های کنونی یا آتی است و بیش‌تر هنگامی رخ می‌دهد که کاربران از نتایج جستجوی خود راضی نیستند یا نتایج کافی به‌دست نیاورده‌اند. ابزارهای کنترل زبان و در رأس آن‌ها اصطلاحنامه‌های پیوسته از منابع توسعه پرسش جستجو به‌شمار می‌روند. بر این اساس این مقاله تلاشی برای نشان‌دادن تأثیر استفاده از اصطلاحات اصطلاحنامه اریک در توسعه بهینه پرسش‌های جستجو به روش تجربی است. برای اجرا از پرسشنامه «سنجش اولیه مهارت‌های جستجو در اینترنت»، نرم‌افزار Track4Win، و اصطلاحنامه اریک (وابسته به پایگاه اطلاعاتی اریک) به‌عنوان ابزار گردآوری داده‌ها استفاده شد. مقایسه مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون جستجوی دو گروه آزمایش و گواه نشان داد که استفاده از اصطلاحنامه پیوسته اریک در بهبود پرسش‌ها و زمان جستجو نقش بسزایی دارد و استفاده از اصطلاحات اعم، اخص، و وابسته اصطلاحنامه، دقت بازیابی را تغییر می‌دهد. همچنین استفاده از اصطلاحات اعم و وابسته اصطلاحنامه، زمان‌ جستجو را افزایش می‌دهد.
۳.

بررسی تأثیر حالات روانی‌کاربران بر میزان تشخیص ربط مدارک بازیابی‌شده هنگام جستجو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کاربران بازیابی اطلاعات ربط حالات روانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 582 تعداد دانلود : 471
این پژوهش به بررسی رابطه بین حالات روانی کاربران مختلف در هنگام جستجو در سامانه‌های اطلاعاتی و نتایج حاصل از بازیابی مدارک توسط آن‌ها می‌پردازد. عوامل مختلفی از جمله میزان دانش کاربر، مهارت‌های جستجو، انگیزه‌ها و اهداف کاربر بر تصمیم‌گیری و ارزیابی کاربران از مدارک بازیابی‌شده اثر می‌گذارند. موضوعی که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد رابطه حالات روانی کاربران با میزان ربط مدارک بازیابی‌شده است. برای تشخیص حالات روانی کاربران، آزمون MMPI مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه این پژوهش را دانشجویان دختر سال آخر کارشناسی کتابداری تشکیل می دهند که یک نمونه 40 نفری از بین آنان به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند انتخاب شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که دو عامل «اضطراب» و «افسردگی» با میزان تشخیص ربط مدارک بازیابی‌شده توسط کاربران، رابطه معنادار و منفی دارد و افزایش اضطراب و افسردگی، باعث کاهش میزان تشخیص ربط مدارک بازیابی‌شده توسط کاربران می‌شود، و بالعکس.
۴.

چگونگی کاربرد قوانین موجود و نگرش مدیران مدارس متوسطه شهر اصفهان درباره فاوا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیران فناوری اطلاعات و ارتباطات کاربرد رایانه قوانین مربوط به فاوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 110 تعداد دانلود : 750
"همگام با ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به نظام آموزشی و پس از تجهیز مدارس به رایانه و آموزش معلمان، این پرسش مطرح می‌شود که چرا استفاده از فاوا در مدارس به کندی پیش می‌رود؟ به‌نظر می‌رسد نقش مدیران مدارس، نگرش آن‌ها و قوانین مربوط به استفاده از فاوا می‌تواند در کاربرد رایانه در مدارس بسیار مؤثر باشد، که هدف این پژوهش نیز بررسی همین موضوع می‌باشد.‌ این تحقیق از نوع توصیفی ـ پیمایشی است. نمونه آماری این پژوهش شامل 37 نفر از مدیران مدارس متوسطه است که دارای کارگاه فاوا بوده‌اند و با روش تصادفی ساده، در سطح شهر اصفهان انتخاب شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مدیران مدارس از رایانه به‌منزله ابزاری برای انجام کارهای اداری و دفتری و همچنین تایپ استفاده می‌کنند تا یک ابزار تسهیل‌کننده یادگیری. از سویی، به‌علت فقدان قوانین و مقررات شفاف و صریح درباره استفاده از فاوا، کاربرد رایانه در مدارس با مشکل مواجه شده است، بویژه این که به‌دلیل نبود مسئول رایانه تمام‌وقت و تخصص کافی در مدارس، امکانات موجود نیز کم‌استفاده مانده. این در حالی است که نگرش مدیران نسبت به فاوا مثبت ارزیابی شده است."
۵.

بررسی تألیفات مشترک ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در پایگاه «وب‌آو‌ساینس»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت علمی پایگاه «وب‌آوساینس» کشورهای جنوب شرق آسیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 200 تعداد دانلود : 960
بررسی همکاری‌های علمی میان دانشمندان، از مباحث مطرح در حوزه علم‌سنجی است که در سال‌های اخیر با استقبال بسیار از سوی پژوهشگران روبرو بوده است. همکاری دانشمندان در سطح بین‌المللی، شکل گسترده‌ای از همکاری و مشارکت علمی است که نتایج مطالعات انجام‌شده در این حیطه، بر اهمیت و مزایای آن تأکید دارد. پژوهش حاضر، با هدف بررسی همکاری میان پژوهشگران ایرانی و پژوهشگران کشورهای جنوب شرق آسیا انجام گرفته است. ایران در 34 سال گذشته با هشت کشور واقع در جنوب شرق آسیا همکاری علمی داشته و مالزی، همکار اصلی ایران در میان دیگر کشورهای این منطقه محسوب می‌شود. همکاری‌های علمی ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در این‌ بازه زمانی از سیر صعودی برخوردار بوده و میزان همبستگی مثبت و معنا‌داری میان تولیدات علمی این کشورها و میزان همکاری‌ علمی ایران با آن‌ها به‌دست آمده است. بیش‌ترین تألیفات مشترک ایران با هشت کشور آسیای جنوب شرقی، در حوزه موضوعی شیمی منتشر شده‌ است. همچنین دانشگاه شهید‌بهشتی در میان دیگر دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و پژوهشی کشور، بیش‌ترین همکاری را با کشورهای مذکور داشته. «مصطفی امینی» نیز بیش‌ترین میزان تألیفات مشترک با ‌نویسندگان این کشورها را به‌خود اختصاص داده است.‌
۶.

مدل هوشمند سنجش بلوغ سازمان در حوزه کسب و کار الکترونیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منطق فازی تصمیم‏گیری نمودار علت و معلول «اف‌سی‌ام» کسب‌وکار الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 548 تعداد دانلود : 131
یکی از پرجاذبه‌ترین زمینه‌ای کاربرد فناوری اطلاعات، کسب‌وکار الکترونیکی است. مدیران سازمان‌ها باید به‌نبال راهکاری برای تصمیم‌گیری در راستای بهینه‌سازی آمایش منابع در این حوزه باشند تا نحوه تخصیص‌های هزینه‌ای و سرمایه‌ای خود را در این حوزه در سطوح عالی و راهبردی کنترل کنند. پرداختن به این موضوع نیازمند آن است که مدیران سازمان، سطح توسعه‌یافتگی خود را در حوزه کسب‌وکار الکترونیکی مشخص نمایند و با شناسایی عوامل مؤثر در رشد این رویکرد، به برنامه‌ریزی برای بهبود وضعیت خود بپردازند. در این مقاله هدف آن است که با استفاده از ابزارهای فازی، به ساخت و توسعه مدل‌های هوشمند در جهت تعیین وضعیت موجود سازمان و تصمیم‌گیری مدیران برای بهبود این وضعیت پرداخته شود. به این منظور برای مدل‌سازی این عوامل و میزان تأثیر آن‌ها، ابتدا با بررسی پژوهش‌های پیشین، عوامل مؤثر در توسعه رویکرد کسب‌وکار الکترونیکی شناسایی، و سپس با استفاده از نظر متخصصین و به‌کارگیری روش دلفی، این عوامل دسته‌بندی شدند. در ادامه با استفاده از مدل «اف‌سی‌ام» به ترسیم روابط علت و معلولی میان عوامل و نمایش نوع و نحوه تأثیر عوامل بر یکدیگر پرداخته شده.‌
۷.

منابع غیر‌رسمی اطلاعات و رفتار اطلاعاتی: کنکاش در علل و عوامل گرایش کاربران به منابع اطلاعاتی غیر‌رسمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رفتار اطلاعاتی رفتار اطلاع‌جویی منابع اطلاعاتی غیر‌رسمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 862 تعداد دانلود : 601
نتایج تحقیقات پژوهشگرانِ حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی از گرایش قابل توجه کاربران (اعم از متخصص و غیرمتخصص) به منابع غیررسمی اطلاعات حکایت دارد. با این حال، به‌نظر می‌رسد که در متون علمی این حوزه به‌علل و عوامل گرایش یادشده چندان که باید پرداخته نشده است. در نوشته حاضر ضمن ارائه پیشینه‌ای از برخی مطالعات انجام‌شده در داخل و خارج از کشور در ارتباط با نوع منابع اطلاعاتی مورد استفاده از سوی جویندگان اطلاعات، مهم‌ترین دلایل اقبال کاربران به منابع غیر‌رسمی اطلاعات تبیین می‌شود. بررسی نگارنده در متون مختلف فارسی و انگلیسی حکایت از این موضوع دارد که « اجتماعی‌‌بودن انسان » ، « اصل کم‌ترین کوشش » ، « حس باورپذیری انسان » ، « الگوی صرفه‌جویی اقتصادی » و « اضافه‌بار اطلاعات » در زمره مهم‌‌ترین دلایل کاربران در گرایش به منابع اطلاعاتی غیررسمی به‌شمار می‌آیند. نگارنده بر این باور است که گرایش روزافزون کاربران (اعم از متخصص و غیرمتخصص) به منابع اطلاعاتی غیررسمی، در آینده نه‌چندان دور، به کم‌توجهی و شاید هم بی‌توجهی کاربران به منابع اطلاعاتی سنّتی نظیر کتاب و کتابخانه بینجامد.
۸.

اندیشه یادگیری بدون محدودیت مکانی و زمانی در علوم کتابداری در کشورهای در حال توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کشورهای در حال توسعه آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی آموزش از راه دور کتابداری آموزش و توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 82 تعداد دانلود : 738
یک پیش‌فرض کلی وجود دارد مبنی بر این‌که آموزش از راه دور، بدون چون‌وچرا، یک گام رو به جلو برای جوامع در حال توسعه محسوب می‌شود. آموزش سنتی در کشور‌های در حال توسعه به‌دلایل رشد انفجارگونه جمعیت، محدودیت‌های اقتصادی، و تقاضای بیش از حد جامعه برای تحصیل، دیگر توان پاسخگویی و انعطاف را ندارد . با توجه به فشار وارده به این کشورها برای پیوستن به جهانی توسعه‌یافته و جامعه‌ای برخوردار از اطلاعات، به‌نظر می‌رسد که آموزش از راه دور امکان آموزش بهتر برای شمار بیش‌تری از افراد را با هزینه کم‌تر فراهم خواهد آورد. در این مقاله سعی شده است با بررسی وضعیت آموزش از راه دور علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، به چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی این نظام آموزشی در کشورهای در حال توسعه پرداخته شود و پیوند میان آموزش با توسعه در چنین جوامعی، واقع‌بینانه‌تر تبیین شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷