درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه، استفاده از هستی شناسی برای مقاصد گوناگونی در حال گسترش است. اما، در مواقعی به خاطر تفاوت هایی که در ساخت هستی شناسی در مراکز مختلف وجود دارد، امکان تبادل دانش بین دو هستی شناسی میسر نیست. برای حل این مشکل، روش های مختلفی برای انطباق هستی شناسی ارائه شده است که برخی از آنها مبتنی بر فنون یادگیری ماشین است. انطباق هستی شناسی یا به عبارت دیگر تشخیص مفاهیم متناظر در هستی شناسی های مختلف دارای کاربرد های متنوعی است. در این مقاله، یک روش جدید ارائه شده است که با بهره گیری از یادگیری ماشین و نیز پیکره های متنی به عنوان منبع دانش از شباهت های معنایی بین هستی شناسی ها جهت انطباق استفاده می کند.

ضرب المثل ها ،ارزنده ترین میراث فرهنگی هرملتی است که درآنها ادبیات ،زبان ،افکار،احساسات،عقاید ،ارزشهای اجتماعی واخلاقی آن ملت منعکس میشود .ضرب المثل ها علاوه برثبت وقایع تاریخی ،حکایات وافسانه ها،ضبط لغات واصطلاحات زبان وحفظ معانی اصلی آنها رابرعهده دارند.ازاین روپژوهشگران مسلمان در طول تاریخ سخت به تدوین مجموعه های امثال همت گماشتندوگنجینه ها وفرهنگهای بی مانندی از خود به یادگار نهادندکه متاسفانه برخی از آنها ازمیان رفته ویا درگذر زمان به بوته فراموشی سپرده شده است.نظربه این که تاکنون کسی فهرست جامعی از مثلنامه ها تدارک ندیده بود ،نگارنده به جستجوی این گنجینه های بی نظیر پرداخته و مجموعه ای بالغ بر200 اثرفراهم آورده است.به رغم آنکه تلاش فراوانی برای تکمیل آن صورت گرفته ،اما هنوز نمی توان ادعا کردکه به راستی به حد کمال رسیده است. زیرادستیابی به تمامی آثاری که تاکنون در زمینه ضرب المثل ها تدوین شده بسی مشکل است وچه بسا درآینده ازلابلای کتاب های منتشر شده ، مثلنامه هایی نا شناخته سربرکشند.درهرحال نگارنده امیدوار است آنچه دراین مقاله ارائه شده برای دانش پژوهان سودمند باشد.

هدف: آگاهی از میزان رضایتمندی کاربران در استفاده از اصطلاحنامه علوم اسلامی به عنوان ابزار بازیابی اطلاعات است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی - تحلیلی است و جامعة کاربران اصطلاحنامه علوم اسلامی از دو گروه تشکیل شده اند که به ترتیب تعداد 128 نفر از کاربران نهایی و 62 نفر از نمایه سازان مراکز اطلاع رسانی استفاده کننده از اصطلاحنامه فوق بوده اند. ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه پژوهشگرساخته برای کاربران نهایی و نمایه سازان است. یافته ها: یافته ها نشان داد که وضعیت ساختار اصطلاحنامه علوم اسلامی و نظام ارجاعات در این اصطلاحنامه، متوسط و میزان تطابق تدوین اصطلاحنامه علوم اسلامی با نیازهای کاربران، میزان کاربرپسند بودن، روابط معنایی، ارائه محتوا، و صحت محتوا بالاتر از متوسط است. میزان رضایت کاربران از نه اصطلاحنامه تشکیل دهنده اصطلاحنامه علوم اسلامی تفاوت معناداری دارد. بیشترین رضایت کاربران نهایی مربوط به اصطلاحنامه علوم قرآنی، و بیشترین رضایت نمایه سازان از اصطلاحنامه فلسفه اسلامی است. نتیجه گیری: اصطلاحنامه علوم اسلامی به میزان زیاد در مدیریت اطلاعات اسلامی مؤثر است و کاربران نهایی به میزان متوسط مراجعه به آن را قبل از اقدام به جستجوی اطلاعات برای بازیابی بهتر اطلاعات لازم و ضروری می دانند. اعتماد کاربران نهایی به یافتن اصطلاحات مناسب و هماهنگ با نیاز اطلاعاتی شان در این اصطلاحنامه زیاد است.

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی معتبر در شش حوزه موضوعی فنی و مهندسی، علوم کشاورزی، علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی و هنر انجام شده است. برای شناسایی شاخص ها، ابتدا مطالعات کتابخانه ای جامعی بر متون صورت پذیرفت و شاخص های مرتبط شناسایی شد. سپس، این شاخص ها به دو گروه شاخص های مربوط به ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی ""چاپی"" و ""الکترونیکی"" تقسیم شد. در مجموع ۴۶ شاخص برای ارزیابی کیفیت نمایه-های تخصصی چاپی و ۹۱ شاخص برای ارزیابی کیفیت نمایه های تخصصی الکترونیکی به دست آمد که برخی از این شاخص ها در هر دو شکل نمایه ها (چاپی و الکترونیکی) مشترک بود. سپس با مطالعه متون و بهره گیری از نظرات صاحبنظران، ابعاد و قابلیت های هر یک از این شاخص ها شناسایی شد. پس از شناسایی این ابعاد، کلیه شاخص ها با توجه به ابعاد و قابلیت هایشان در طبقات جداگانه ای قرار گرفت و از شاخص های شناسایی شده، پرسشنامه هایی تدوین شد و جهت اولویت بندی بر اساس میزان اهمیت، در اختیار تعدادی از افراد در هر یک از حوزه های موضوعی شش گانه قرار گرفت. نتایج این پیمایش به صورت جداول و نمودار ارائه شد. بررسی ها نتایج نشان داد، بین امتیازاتی که به وسیله صاحب نظرانِ شش حوزه موضوعی فنی و مهندسی، علوم کشاورزی، علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی و هنر در خصوص میزان اعتبار شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصّصی ""چاپی"" و ""الکترونیکی"" داده شده, تفاوت معنی داری وجود ندارد. این در حالی است که بین نظرات این شش گروه صاحب نظران در خصوص میزان اهمیّت شاخص های ارزیابی کیفیت نمایه های تخصّصی چاپی و الکترونیکی تفاوت معنی داری وجود دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تعیین چهریزه ها در شبکه روابط همبسته درون و برون حوزه ای اصطلاحنامه اخلاق اسلامی با روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه پژوهش را 3316 اصطلاح منتشر شده در اصطلاحنامه اخلاق اسلامی تشکیل می دادند که با یکدیگر رابطه همبسته دارند و روش گردآوری داده ها، روش اسنادی (کتابخانه ای) بود. بر اساس یافته های پژوهش چهریزه ""ماهیت و ذات"" با 23 چهریزه فرعی و زیرمجموعه، و 78.55 درصد استفاده، بیشترین کاربرد در روابط همبسته اصطلاحنامه اخلاق اسلامی را دارد؛ و چهریزه مکان بدون چهریزه زیرمجموعه و 0.05 درصد استفاده، کمترین کاربرد در روابط همبسته اصطلاحنامه اخلاق اسلامی را دارد. در نتیجه می توان بیان کرد که چهریزه ""ماهیت و ذات"" بیشترین بسامد، و چهریزه مکان کمترین بسامد را در میان چهریزه های شبکه روابط همبسته میان مفاهیم درون و برون حوزه ای اصطلاحنامه اخلاق اسلامی دارند. در این پژوهش مطابق با نیاز اصطلاحنامه اخلاق اسلامی 6 چهریزه تعریف شد که عبارتند از چهریزه حب و دوستی، چهریزه پایه و اساس/رکن، چهریزه آفت ها و آسیب ها، چهریزه صفات درونی/ احساس، و چهریزه علایم و نشانه ها.