درخت حوزه‌های تخصصی

معرفت شناسی علم،تعریف علم، تاریخ علم، مرزگذاری علم با غیر علم

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آسیب شناسی علوم انسانی بومی سازی علوم انسانی تعامل علوم انسانی با حوزه فرهنگ چشم انداز آینده روش شناسی علوم انسانی و طبیعی علوم انسانی در کشورهای منطقه و جهان غرب علوم انسانی و مفاهیم مرتبط نظام آموزشی در حوزه علوم انسانی
اهداف علوم انسانی بررسی وجو نقش اخلاق تحقیق در حوزه علوم انسانی و مقایسه آن با حوزه علوم طبیعی تشابهات و تمایزات با روش شناسی علوم طبیعی تفاوت علوم انسانی با علوم طبیعی روش شناسی های حوزه علوم انسانی در مقایسه با دیگر منابع تولید داده روشهای تحقیق(ابزارها و فنون) در علوم انسانی و علوم طبیعی ماهیت علوم انسانی و علوم طبیعی معرفت شناسی علم،تعریف علم، تاریخ علم، مرزگذاری علم با غیر علم نظریه در حوزه علوم انسانی و علوم طبیعی
علم سنجی و تعامل علم و جامعه
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۱۷۵ مورد.
۱۰۱.

سیر هندسه اقلیدسی از اقلیدس تا شیخ الرئیس بوعلی سینا

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۳ شماره ۲
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 339 تعداد دانلود : 171
کتاب اصول اقلیدس با دو ترجمه، معروف به هارمونى و مأمونى. مشتمل بر سیزده مقاله در دوره نهضت ترجمه وارد فرهنگ اسلامى شد اما هندسه موجود در منابع أسلامى، دومقالهء دیگر از ایسقلاوس را نیز دربردارد. بوعلى نیز در نگارش هندسهء شفا با اصل قرار دادن همین پانزده مقاله، به ارائهء أستدلال هاى خویش پرداخته است. در این مقاله، براى آشنایى با نحوه استدلال بوعلى سینا، قضیه تقسیم خط به نسبت ذات وسط و طرفین عرضه و تبیین مى شود.
۱۰۳.

نقدی بر دوره 2820 سالی در گاهشماری هجری شمسی

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۳ شماره ۲

کلید واژه ها: دوره 2820 سالی تقویم هجری شمسی دوره 128 سالی ذبیح بهروز احمد بیرشک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 952 تعداد دانلود : 305
دوره ها رکن رکین گاه شماریهاى ایرانى از آغاز تا به امروز بوده است. در دوران هخامنشیان گاه شمارى شمسى- قمرى با دورهء19ساله به کار مى رفته است. سلوکیان گاه شمارى شمسى- قمرى با دورهء25 ساله را به کار مى بردند. اشکانیان در آغاز همان شیوهء سلوکیان را ادامه دادند، ولى به زودى با مبدأ مستقلى که از شروع سلطنت سلسلهء خود تأسیس کردند گاه شمارى شمسى را رسمیت دادند. در دورهء ساسانیان گاه شمارى دورهء اشکانیان به دو صورت عرفى و وهیژکى (بهیزک) متداول گردید. دورهء برقرارى کبیسه در هر 120 سال در دورهء ساسانیان موضوع مطالعات بسیارى از محققان ایرانى، شرق شناسان شده است. کبیسهء مضاعفى که در سال 461 م در دوران سلطنت فیروز (459-484 م) پسر یزدگرد دوم در گاه شمارى وهیژکى برگزار شده است، نزدیک به 600 سال یعنى تا تأسیس مبدأ گاه شمارى جلالى نقطهء عطف محاسبات برقرارى کبیسه در گاه شماریهاى ایرانى در ایرأن وحتى سایر مناطق در قلمرو اسلامى بوده است. شیوهء برگزارى کبیسه در گاه شمارى جلالى یکى از افتخاراتی است که منجمان و ریاضى دانان ایرانى نزدیک به هزار سال پیش به آن دست یافته اند. متأسفانه هیح گاه و حتى در دوران معاصر براى کاربرد دوره هاى برقرارى کبیسه و بسیارى دیگر از ارکان اصلى گاه شمارى محمل قانونى لازم تدارک
۱۰۹.

محاسبه رایانه ای بهترین کبیسه بندی در گاهشماری هجری شمسی

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۳ شماره ۲

کلید واژه ها: گاهشماری طول سال متوسط خورشیدی کبیسه گیری گاهشماری جلالی گاهشماری کنونی ایرانی گاهشماری جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 117 تعداد دانلود : 94
طول سال حقیقی خورشیدى با عوامل گوناگونى تغییر مى کند به گونه اى که محاسبهء دقیق آن براى هر سال بسیار دشوار است. از این رو به نظر نگارنده، تقویم نگارى خورشیدى باید بر اساس طول سال متوسط خورشیدى بنا گردد. این طول سال متوسط خود یک عدد صحیح نیست (24219879/365روز). از این رو در تقویم نگارى خورشیدى باید کبیسه گیرى خاصى منظور گردد تا انطباق هرچه بیشترى میان طول سال تقویمى و طول سال طبیعى پدید آید. مطابق قانون مصوب 1304 ش مجلس شوراى ملى، گاهشمارى کنونى ایرانى یک گاهشمارى خورشیدى است. اما قانون دربارهء طول سال خورشیدى و چگونگى کبیسه گیرى سکوت کرده است و این امر موجب اختلاف بسیار میان تقویم نگاران کشور شده است. نگارنده با اعتقاد به لزوم پذ یرش طول سال متوسط خورشیدى کوشیده است با محاسبهء رایانه اى بهترین کبیسه بندى را در دوره یا دوره هاى مناسب به دست آورد. بر پایه این محاسبات دورهء2820 سالى. با کبیسه بندى ویژه، بهترین دورهء ممکن براى هر گاهشمارى خورشیدى مطلوب. از جمله گاهشمارى کنونى ایرانى. است به گونه اى که با این دوره و کبیسه بندى ویژهء آن دقیقترین تقویم ممکن به دست مى آید، و، تصویب قانونى آن مى تواند به اختلاف موجود میان تقویم نگاران پایان دهد.
۱۱۰.

تاریخ شناخت دستگاه گردش خون و بیماری های آن از آغاز تا عصر جالینوس

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۳ شماره ۲

کلید واژه ها: قلب بیماریهای قلب گردش خون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 411 تعداد دانلود : 58
نوشته هاى تاریخ عمومى پزشکى به زبان فارسى، به صورت ترجمه یا تألیف در کشور ما سابقه کهن دارد ولى تاریخ رشته هاى تخصصى پزشکى کمتر مورد توجه بوده است. هدف این مقاله آن است که کوره راهى را در یکى از این زمینه ها باز کند و انگیزه پژوهش در جوانان صاحب اندیشه را فراهم آورد. از زمانى که آدمى سخن آغاز کرد و خرد ورزید، از قلب خود نیز سخن گفت، اما نمى دانست که این عنصر چه نقشى دارد و بیماریهاى آن کدام است. در طول قرون گذشته، آراء مطرح شده در این باره جز پاره اى خیال پردازى و نشانى هاى نادرست و عللى دور از حقیقت، نبود و آگاهى متکى بر علم کمتر در میان بود. در پزشکى بابلى، آشورى و مصرى اشاره هاى غیر مستقیم به سکته قلبى و حتى آندوکاردیت باکتریائى شده است. مصریان و به ویژه چینیان به شرح نبض شناسى پرداختند، که از اولین نشانه هاى فیزیکى شناخته شدهء بیمارى قلبى است. در آثار بقراط از تشریح ماهیچه و دریچه هاى قلب سخن رفته است ولى به نظر وى در سرخرگ، خون جارى نیست. ارسطو از نخستین کسانى بود که به تشریح ""حیوان "" پرداخت و از حرکت موجى خون یاد کرد. پس از میلاد مسیح و در دوران رومیان اشاراتى به برخى از نشانه هاى بیمارى قلبى دیده مى شود که در پزشکى جدید با شناخت پیشرفته بیمارى ها مى توان با پس نگرى علت بیماریها را در آن دوره بازشناخت. جالینوس در قرن دوم میلادى، همچنان بر داده هاى تشریحى اتکا مى کرد و در شناخت فیزیولوژى گردش خون به بیراهه رفت.
۱۱۲.

تکوین و تطور شیوه های تفکر در نخستین سده های اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۳ شماره ۲

کلید واژه ها: عقل نهضت ترجمه طبقه بندی علوم علوم اوائل علوم اواخر تفکر عجمی تفکر عربی نظام معرفتی نگریستار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 258 تعداد دانلود : 397
مقاله حاضر جستارى است در معرفت شناسى اندیشه دوره اسلامى. این جستار درصدد بررسى محتواى میراث فکرى دوره اسلامى نیست، بلکه ساختار عقلانیت پدیدآورنده این میراث را مى کاود; و بدین نتیجه مى رسد که این عقلانیت، عقلانیتى تمامأ عربى نیست، بلکه برخى از مؤلفه هاى سازندهء آن عربى و برخى دیگر غیر عربى است. بعلاوه حتى در شکل گیرى مؤلفه هاى عربى آن نیز ویژگى هاى فرهنگ هاى غیرعربى مؤثر بوده است.
۱۱۴.

بررسی و تحلیل مقدماتی ترجمهء فارسی زیج شستکه

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۳ شماره ۲

کلید واژه ها: خورشید ماه زیج شستکه هرمزی سیارات طول دایره البروجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 385 تعداد دانلود : 734
مقالهء حاضر حاوى ویرایشى از ترجمه فارسى زیج شستکه است که حسین بن موسى هرمزى، اخترشناس ایرانى، آن را در حدود 10 قرن پیش به عربى نگاشته است. این رسالهء کوتاه برخلاف عموم زیج ها، شامل جدولهاى مفصل نجومى نیست و تنها دو جدول نسبتأ مختصر دارد که به محاسبهء اجتماع و استقبال ماه و خورشید و به رؤیت هلال ماه مربوط مى شود. روش هرمزى براى محاسبهء طول دایره البروجى ماه وخورشید و سیارات مبتنى بر استفاده از تقویم هاى نجومى چهار سال اخیر نسبت به سال مورد نظر است. هرمزى عملأ از دورهء تناوب هاى شناخته شده هر جرم سماوى براى تعیین طول سماوى آن استفاده مى کند. در پایان ویرایشی ترجمهء فارسى زیج شستکه ، تحلیل مقدماتى روشهاى هرمزى و نیزتصویر یک نسخهء خطى عربى بسیارکهن آمده است.
۱۱۸.

حکیم عمر خیام نظریه پرداز معادلات درجه سوم

نویسنده:
منبع: تاریخ علم پاییز ۱۳۸۲ شماره ۱

کلید واژه ها: جبر و مقابله خیام نظریه معادلات درجه سوم مساله ارشمیدس کره و استوانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 674 تعداد دانلود : 969
حل مسألهء ارشمیدس باعث گردید تا ریاضى دانان ایرانى به حل معادله اى درجه سوم که به معادلهء ماهانى معروف است، از طریق تقاطع مقاطع مخروطى فائق آیند. خیام در رسالهء جبر و مقا بلهء خود حل و بحث همهء معادلات درجهء سوم را ارائه مى دهد و با این نظریهء خود گام مهمى در حل این معادلات برمى دارد. در این مقاله نظریهء خیام را از نظر تاریخى و شناخت شناسى بررسى مى کنیم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان