درخت حوزه‌های تخصصی

"مقالة حاضر برگرفته از پژوهشی است به نام «موسیقی مطلوب برای صداوسیما» که توسط نگارنده در تابستان 1380، در واحد مطالعات و تحقیقات مرکز موسیقی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. هدف پژوهشگر بررسی وضعیت کنونی موسیقی (محلی، پاپ، غربی) در ایران و شناخت موسیقی مطلوب برای صداوسیما بوده است. از یافته‌های جالب این پژوهش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ـ 45درصد پاسخگویان از موسیقی صداوسیما رضایت ندارند. ـ 50درصد علاقه‌مندان موسیقی از موسیقی محلی ایرانی لذت می‌برند. ـ و 37درصد آنان موسیقی ایرانی تولید خارج از کشور را ترجیح می‌دهند. "

"مسئله جایگاه موسیقی در رسانه‌های دینی از مهم‌ترین مباحث حوزه «دین و رسانه» است. «رادیو معارف» به عنوان مهم‌ترین وسیله ارتباط جمعی اختصاصاً مذهبی تاریخ ارتباطات مدرن ایران، حامل تجربه جدید در این حوزه است. این تجربة تقریباً هشت ساله و مدلولات ارتباطی، مخاطب‌شناختی، هنجاری، سیاستگذارانه، حرفه‌ای و هنری آن، شایسته بررسی دقیق است. مقاله پیش رو در چارچوب نوعی بازخوانی تجربی و با رویکردی انتقادی قصد دارد وضعیت موسیقایی رادیو معارف را براساس شش محور زیر بررسی کند: 1. کارکرد سرگرمی (تفریحی) در رادیوی دینی (ارائه دیدگاه هنجاری) 2. جایگاه موسیقی در ارتباطات رادیو محور (ارائه دیدگاه ارتباطی) 3. اهداف و سیاست‌های رادیو معارف در نسبت با کارکردهای چهارگانه رسانه‌ای 4. وضعیت موسیقایی شبکه معارف (توصیف وضع موجود) 5 . تحلیل انتقادی؛ ارائه دیدگاه سیاستگذارانه 6 . پیشنهادهای نهایی؛ راهبردهای هنرمندانه کلید واژه: رسانه دینی، رادیوی دینی، موسیقی، رادیو معارف، کارکرد سرگرمی"

"موضوع «رسانه و موسیقی» مدت‌هاست که در دستور کار فصلنامه پژوهش و سنجش قرار دارد، البته با ملاحظاتی که وجود داشته از جمله دغدغه اهمیت و حساسیت موضوع و ارائه مطالبی درخور. این فرصت اکنون فراهم شده است. محور اصلی این شماره از فصلنامه، موسیقی رسانه است. اگر این دیدگاه را بپذیریم که موسیقی رسانه وجود دارد، آنگاه باید درباره چیستی آن، ویژگی‌های این نوع موسیقی و چگونگی سامان دادن به آن گفتگو کنیم. واقعیت این است که پس از پیدایش رسانه‌های مدرن، موسیقی از محدوده تالارها و محافل و مجالس خاص خارج شد و همگان امکان یافتند تا بدون صرف وقت و هزینه بسیار و در مکان‌های مختلف مثل خانه، محل کار، اتومبیل و ... به موسیقی موردعلاقه خود در قالب‌های مختلف گوش دهند و از آن لذت ببرند. موضوع البته تنها این نبود، به تدریج موسیقی در قالب برنامه‌های مستقل، در لابلای برنامه‌ها، به شکل آرم برنامه، موسیقی متن برنامه‌ها و فیلم‌ها و ... بخش مهمی از رسانه شد؛ تا جایی که سهم عظیمی از زمان پخش در رادیو و تلویزیون به موسیقی اختصاص یافت. لذا می‌توان پیدایش رسانه‌های مدرن را نقطه عطفی در حیات موسیقی دانست و از سوی دیگر موسیقی به عنوان یک جزء اصلی، تأثیرگذار و غیرقابل حذف رسانه مطرح شد. موسیقی در هر یک از برنامه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، و ... از ویژگی‌های خاصی برخوردار است؛ چنانکه کارکرد موسیقی در خبر با برنامه‌های تولیدی کاملاً متفاوت است، یا آرم برنامه‌ها گونه‌ای از موسیقی را می‌طلبد که شاید کاربرد آن در جای دیگر مطلوب نباشد. مسئله مهمی که ذهن مدیران و برنامه‌ریزان رسانه را به خود مشغول داشته، نحوه تأمین موسیقی مناسب برای بخش‌های مختلف است. طبیعی است که امکان ساخت موسیقی برای همه موارد وجود ندارد، لذا موسیقی‌ انتخابی نیز در عمل بخش مهم و بلکه به لحاظ حجم جایگاه اصلی را در پخش به خود اختصاص می‌دهد. روشن است که در اینجا نقش انتخاب‌کنندة موسیقی نیز از اهمیتی ویژه برخوردار می‌باشد. حرکت به سوی استفادة مطلوب از موسیقی در رسانه ملی راهبردی مهم و نقطه‌ای محوری است که فصلنامه پژوهش و سنجش کوشیده است تا با ارائه شماره‌ای با عنوان «رسانه و موسیقی» بستری مناسب برای اندیشیدن پیرامون این موضوع ایجاد کند. در مقالات این شماره تلاش شده است با برداشتن نخستین گام در تبیین موضوع، توجه استادان، پژوهشگران و نویسندگان به لزوم ارائه کارهای جدی در این حوزه جلب شود. "

در این مقاله سعی شده است تصویر زن در آثار سینمایی «رخشان بنی اعتماد»، یکی از کارگردانان زن مطرح در سینمای ایران، بررسی شود. بررسی نقش جنسیت کارگردان در بازنمایی زنان و مسایل آنان یکی از ابعاد این تحقیق است که می تواند افق جدیدی در مطالعات مربوط به بازنمایی زنان در رسانه ها را روشن کند. در این مقاله با استفاده از نظریات فمینیستی رسانه ها و نظریه فیلم فمینیستی و همچنین به کارگیری روش تحلیل متن از طریق تکنیک نشانه شناسی به تحلیل فیلمهای سینمایی این فیلمساز پرداخته ایم. از این رو برای بررسی میزان تاثیر عامل جنسیت فیلمساز بر این بازنمایی و نحوه ظهور زنان، مرور کوتاهی بر بازنمایی نقش زنان در سینمای ایران داشته ایم که در این بخش روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای به کار برده شده است. جامعه آماری ما در این تحقیق فیلمهای بلند سینمایی «رخشان بنی اعتماد» است که اکران عمومی داشته اند. در این تحقیق بر خلاف تحقیقات قبلی، عنصر جنسیت بررسی و مشخص شده که در کنار شرایط اجتماعی هر دوره، جنسیت کارگردان نیز در بازنمایی مسایل گروههای مختلف جامعه و از جمله زنان، تاثیرگذار است. این امر حاکی از آن است که زنان می توانند عامل موثری در طرح مسایل جامعه زنان باشند و فارغ از فراهم بودن شرایط جامعه در جهت بیان حرفها و خواسته های خود به بازنمایی دقیق زنان در فیلمهایشان بپردازند.

"این مقاله براساس پژوهشی که نگارنده‌گان در آبان‌ماه 1385، در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام داده‌اند،‌ تهیه شده است. این پژوهش بر مبنای نظرسنجی از 1024 نفر نوجوان و جوان ساکن شهر تهران تدوین شده و محور آن شناخت میزان و نوع موسیقی مورد استفاده در میان افراد 15 تا 25ساله بوده است. برای سنجش این موضوع، مقوله‌هایی چون تعداد ساعات گوش دادن به موسیقی در روز، سبک موسیقی و خواننده مورد علاقه نوجوانان و جوانان مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله جالب‌ترین نتایج این نظرسنجی می‌توان به این موارد اشاره کرد: 31درصد پاسخگویان بین 2 تا 4 ساعت در روز به موسیقی گوش می‌دهند، 40درصد علاقه‌مندان به موسیقی، موسیقی پاپ تولید داخل کشور را می‌شنوند و قریب به 60درصد پاسخگویان تقسیم‌بندی مجاز و غیرمجاز موسیقی‌های موجود را قبول دارند. "

"این مقاله نحوة تأثیرگذاری ویدئوکلیپ بر ذهن و روان مخاطب را شرح می‌دهد. ویژگی اصلی ویدئوکلیپ همراهی تصویر با موسیقی است. پس از پخش مکرر یک ویدئوکلیپ از تلویزیون، اگر موسیقی آن کلیپ بدون تصویر (از رادیو، کاست، کنسرت یا هر طریق دیگر) پخش شود، شنونده ناخودآگاه همان تصاویر ویدئوکلیپ را به‌خاطر خواهد آورد. بنابراین می‌توان مفاهیم مورد نظر را برای مخاطب تکرار و او را اقناع کرد. "

"مقاله حاضر به بررسی تلاقی موسیقی پست مدرن ـ سبک و زمینه موسیقایی آن ـ با رسانه‌های دیجیتال می‌پردازد نویسنده با اشاره به ویژگی‌های موسیقی پست مدرن که همچون رسانه‌های دیجیتال شکلی از التقاط‌ و چند سبک‌گرایی را در خود می‌آمیزد، علیه خود مختاری موسیقی، مصرف انبوه و فرهنگ توده‌ای قد علم می‌کند. خدمات و امکانات رسانه‌های دیجیتال و توانایی آنها در آشکار ساختن هویت‌های فردی که عضوی از خرده فرهنگ‌های خاص هستند، صنعت توده را بار دیگر به چالش می‌کشد. نویسنده معتقد است موسیقی دوازده دانگی (تونالیته) از طریق امکانات رسانه‌های دیجیتال، منجر به چهار پی‌آمد قابل توجه می‌شود: 1ـ معنا و ساختار موسیقی در شنوندگان شکل می گیرد. 2ـ خود مختاری موسیقی به عنوان نوعی کالای مصرفی کاهش می‌یابد. 3ـ رشد خرده فرهنگ‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد 4ـ خلاقیت و تفکر را تقویت می‌کند. این پی‌آمدها نشانگر این فرضیه هستند که موسیقی پست‌مدرن، صنعت توده در جامعه سرمایه‌داری را از دریچه دیگری به چالش می‌کشد "

"مقالة حاضر درصدد روشن کردن فضای سایبر و نمایاندن فعالیت‌ها، فناوری‌ها و فعل و انفعالات مرتبط با موسیقی، درون این فضاست. نگارنده برای رسیدن به این هدف پس از شرح و توصیف فضای مجازی و امکاناتی که برای انتقال، پردازش و ذخیرة اطلاعات در این فضا در اختیار کاربران قرار می‌گیرد، از صنعت موسیقی اینترنتی در جهان یاد می‌کند و وضعیت کپی‌رایت موسیقی را در فضای مجازی بررسی می‌کند. سپس نقش اینترنت، شبکه‌های وَن، چت‌روم‌ها، فروم‌ها، نرم‌افزارهای پیام‌رسان مانند مسنجرها، گروه‌های ایمیلی و فناوری‌های موبایلی مثل آی‌پادها، ام‌پی‌تری‌پلیرها، بولوتوس و اینفرارد را در گسترشِ دریافت، پردازش و مونتاژ یا آپلود فایل‌های دیجیتالی موسیقی بیان می‌کند. "

با بررسی و مقایسة فیلم‌های سینمایی قبل و بعد از خرداد 1376 درمی‌یابیم که مضامین و محتوای اصلی بیشتر فیلم‌های بعد از این تاریخ در ارتباط با موضوعات زنان است. سؤالی که این پژوهش درصدد پاسخ دادن به آن است این است که با توجه به تفاوت سیاست های فرهنگی در دو دوره قبل و بعد از خرداد 76، بازنمایی زنان در سینمای این دو دوره دارای چه تفاوت‌هایی در مضامین و محتوا می‌باشد؟ چهارچوب نظری مورد استفاده در این مقاله نظریه بازتاب در جامعه شناسی هنر است. این نظریه مبتنی بر این فرضیه است که هنر آیینة جامعه و منعکس کننده ویژگی های آن است. روش تحقیق اسنادی و تکنیک مورد استفاده تحلیل محتوای کمی است. فرضیه ما این است که ""تفاوت معناداری بین بازنمایی زن در سینمای بعد از دوم خرداد و سینمای قبل از آن وجود دارد"". یافته ها نشان داد که بازنمایی زن در دو دورة مورد بررسی تغییرات و تحولات چشمگیری کرده است. و این تغییرات در موارد مختلفی چون: میزان حضور زنان در فیلم‌ها، کیفیت مشاغل، نوع پوشش، طبقه اجتماعی، نوع بهره‌گیری از محصولات فرهنگی، نوع مهارت‌های فردی، مضامین دیالوگ‌ها، میزان تحصیلات، اعتقادات، زبان، مکانیسم حل مشکلات شخصی و خانوادگی و غیره بوده است. نتیجه کلی اینکه تغییر در سیاست گذاری های فرهنگی در سینمای ایران باعث شکل‌گیری گونة متفاوتی از بازنمایی زن در فیلم‌های بعد از سال 1376 شده است.

"معنا در موسیقی از روابط بین عناصر موسیقایی و تصویری به دست می‌آید. بعد تصویر بر دلالت اولیه موسیقی اشاره دارد. دلالت ثانویه یا درک معانی ضمنی نماهنگ از فرهنگی به فرهنگ دیگر و حتی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. از این رو نماهنگ دارای نوعی «ارجاع‌پذیری مشروط» است. نویسنده در این مقاله با تحلیل معانی صریح و معانی ضمنی نماهنگ، دلالت‌های اولیه و ثانویه این نوع موسیقی‌ را بررسی کرده است. وی استدلال می‌کند که در نماهنگ هر دو قسم دلالت موسیقایی وجود دارد زیرا محتوای تصویری نماهنگ معانی ضمنی موسیقی را بازنمایی می‌کند. در پایان نتیجه می‌گیرد که معنای نماهنگ از تأثیر متقابل دلالت تصویری و موسیقایی در سطوح مختلف حاصل می‌شود. "

"از همان ابتدای ظهور رادیو و تلویزیون در غرب مخالفت‌های بسیاری با این دو رسانه از سوی موسیقیدانان جدی صورت گرفت. خصلت فراگیر و توده‌ای این دو رسانه و گرایش آنها به پاسخگویی به خواستة توده مردم، آنها را به‌سمت ساده‌پسندی و سطحی‌نگری در موسیقی سوق داده و همین امر موجب دوری موسیقیدانان جدی از آنها شده است. گفتمان مردم‌سالاری پشتوانه و توجیه‌گر سیاست‌های موسیقایی این رسانه‌ها بوده و فاصله‌گیری بیش ‌از پیش موسیقیدانان جدی از ذوق عمومی بر استحکام این گفتمان افزوده است. اما به‌نظر می‌رسد تعمق بیشتر در این مسئله، یک‌سویه‌ یا خطی‌بودن رابطة میان خواست مردم و سیاست‌های موسیقایی رسانه‌ها را زیر سؤال می‌برد: رسانه‌ها پاسخگویانی منفعل به سلیقة موسیقایی مردم نیستند، بلکه تا حد زیادی در ایجاد این سلیقه‌ها نقش فعال ایفا می‌کنند. "

"نگارنده در این مقاله ابتدا به ذکر مشخصات درام موسیقایی از نظر ارسطو و واگنر می‌پردازد و شیوة مورد نظر هر کدام را دردستیابی به کاتارسیس (پالایش معنوی از طریق موسیقی) بیان می‌کند. سپس این مشخصات را در تعزیه، هنر نمایشی که از متن اعتقادات مردم ایران سرچشمه گرفته است، جستجو می‌کند. وی به این نتیجه می‌ر‌سد که تعزیه در عین برخورداری از تمام عناصر درام موسیقایی، کاراترین درام موسیقایی در میان جریانات نمایشی جهان است. "