۱. مجازات شرکت در قتل نویسنده: عباسعلی فراهتی محمد متین منبع: مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ کلید واژه ها: دیهفقه شیعهقصاصشرکت در قتلفقه سنیمنابع اجتهادنقد استنباط حوزه های تخصصی: حقوق حقوق جزا و جرم شناسی حقوق جزای اختصاصی حقوق فقه و حقوق مباحث فقهی –کیفری علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات منابع فقه علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه کیفری قصاص تعداد بازدید : ۶۵۶ چکیده تعداد دانلود : ۵۳۸ در نهاد کیفری اسلام، برای هر جرمی کیفری نهاده شده که بر اصل برقراری تناسب میان کیفر و جرم مبتنی شده است. قتل به عنوان یکی از جرائم مستوجب قصاص، گاه توسط یک نفر و گاهی نیز به صورت گروهی انجام می شود. صرفنظر از حکم قصاص یا اخذ به دیه و یا عفو، در ازای جرم قتلی که توسط یک نفر انجام می شود،کیفر جرم قتلی هم که مرتکبین آن دو یا چند نفر باشند – مطابق متون فقهی شیعه- قصاص است؛ اما اگر ولیّ دم خواهان قصاص همه قاتلین باشد، دیه مازاد بر جنایت هر شخص را باید بپردازد. فقیهان شیعه برای این حکم از هر چهار منبع اجتهاد کتاب، سنت، عقل و اجماع سود جسته اند. برآیند مقاله حاضر ضمن نارساخواندن ادله قرآنی و روایی حکم مذکور، آن است که اولیای دم نمی توانند همه کسانی را که در ارتکاب قتل مشارکت داشته اند قصاص کنند، زیرا چنین کاری، مصداق بارز «اسراف در قتل» بوده که خداوند از آن نهی فرموده است، بلکه باید یکی از شریکان را برای قصاص برگزیده، و سایر شریکان، دیه مازاد بر جنایتشان را به شخص قصاص شونده بپردازند. همچنین قاعده احتیاط در دماء، پشتیبان این دیدگاه است.
۲. استحباب خروج از خلاف در مذهب شافعی نویسنده: سالم افسری جلیل امیدی منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۷ شماره ۸۶ کلید واژه ها: اجتهادتقلیداحتیاطاستحبابخلافمراعات خلاف حوزه های تخصصی: علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات مذاهب فقهی اهل سنت علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط تعداد بازدید : ۶۸۳ چکیده خلاف فقهی عبارت است ازوجود فتاوای فقهی مختلف در مسألة واحد، منشأ خلاف تعارض ظاهری ادله شرع و اختلاف نظرهای فقیهان در روش استنباط احکام است. این که در مقام اجتهاد، توجه به آرای دیگر مجتهدان و نظر در دلیل مخالف و صدور فتوا بر وفق فتوای دیگران یا نزدیک به نظر آنان لازم است یا خیر، خود محل اختلاف است. علمای شافعی که اجتهادات خود را محتمل¬الخطا و فتاوی دیگران را محتمل¬الصواب می¬شمارند، خروج از خلاف را چه در مقام اجتهاد و چه در موضع تقلید مستحب می¬دانند. مراد از این استحباب آن است که مجتهد در هنگام بذل وسع برای استنباط حکم شرعی، در حدود تجویز ادله شرعی، موافق یا نزدیک به فتوای موجود در مسأله فتوا دهد و از ایجاد اختلاف یا توسعة دایرة آن اجتناب ورزد. مبنای این استحباب، احتمال صحت فتوای مخالف است. عمل به این قاعده مشروط به "قوّت مأخذ مخالف"، "عدم¬ وقوع در محذور شرعی" و "عدم وقوع در خلافی دیگر" است. در هر حال اعتقاد به احتمال صحت آرای دیگران، اثر قابل ملاحظه¬ای در هم¬گرایی مذاهب اسلامی دارد.
۳. گزارش یک تحقیق در آستانه نشر: نظریه حق الطاعه نویسنده: رضا اسلامی منبع: فقه پاییز ۱۳۸۴ شماره ۴۵ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط تعداد بازدید : ۴۲۹ چکیده تعداد دانلود : ۴۲۱
۴. سیر تاریخی پیدایش اصل اشتغال در اصول فقه شیعه نویسنده: علیرضا هدائی منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۳ شماره ۷۶ کلید واژه ها: تکلیفشکاصول علمیهاصل اشتغالاصل احتیاطمکلف به حوزه های تخصصی: حقوق فقه و حقوق قواعد و اصول فقهی علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط تعداد بازدید : ۱۲۹۹ چکیده تعداد دانلود : ۱۳۴۷ اصل اشتغال (یا احتیاط) از مباحث عمدة اصولی در بخش اصول علمیه است و در حالتی جریان می یابد که مکلف به اصل تکلیف الزامی یقین دارد اما در مورد مکلّف به (آنچه بدان تکلیف شده) دچار شک شده است. این اصل عملی با این وضوح و به گونة تفکیک شده از اصاله الحظر در کتب اصولیان متقدم به چشم نمی خورد. مقالة حاضر مطلب را از نخستین کتاب اصولی تألیف شده در شیعه (که در آن نشانی از این اصل به چشم نمی خورد) پی می گیرد، مرحله به مرحله پیش می رود تا تکون تدریجی این اصل را تبیین کند، و سرانجام نشان می دهد که گشودن عنوان عام «شک» و اصول علمیه در اصول فقه- که اصل اشتغال، یا احتیاط، در ضمن آن مورد بررسی قرار می گیرد. ابتکار شیخ انصاری بوده که اصولیان پس ازاو جملگی آن را پسندیده، به غنی سازی اش پرداخته اند.
۵. قاعده احتیاط از دیدگاه فقهاء و اصولیین مذاهب پنگانه اسلامی نویسنده: حسن اسدی منبع: فقه و مبانی حقوق ۱۳۸۳ شماره ۱ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط تعداد بازدید : ۷۰۲ چکیده تعداد دانلود : ۶۶۱
۶. احتیاط های روا و ناروا؛ معیارها و ضوابط (1) نویسنده: سید احمد حسینی منبع: فقه بهار ۱۳۸۲ شماره ۳۵ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط تعداد بازدید : ۵۱۳ چکیده تعداد دانلود : ۴۶۸
۷. احتیاط,یاراه سوم نویسنده: سید احمد حسینی منبع: فقه ۱۳۸۰ شماره ۲۹ و ۳۰ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه اصول عملیه احتیاط تعداد بازدید : ۸۳۵ چکیده