اخلاق دینی

نمایش ۱۲۱ تا ۱۴۰ مورد از کل ۶۰۳ مورد.

۱۲۱.

اصول اخلاقی برخورد با متهم در سیره قضایی امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید روح الله پرهیزکاری

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۶

کلید واژه ها: اصول اخلاقی متهم امام علی (ع) مجرم بزه سیره قضایی اخلاق قضایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 827 تعداد دانلود : 668

امور کیفری جنبه عمومی دارند و حداقل یک طرف ماجرا حکومت است و حتی در مواردی که شاکی خصوصی وجود دارد، این حکومت است که حق و وظیفه خود می داند که با مداخله و اعمال حاکمیت، به محاکمه متهمان و مجازات مجرمان بپردازد. بنابراین نوعی رابطه بین متهم و حکومت وجود خواهد شد. در سیره قضایی امیرالمؤمنین(ع)، شاهد رعایت اموری درباره متهمان هستیم که می توان آنها را در زمره حقوق متهمان در سیره قضایی امام علی(ع) برشمرد و در قالب اصول (مطلق، نسبی و سلبی)، اخلاق و شیوه برخورد با متهمان در سیره ایشان مطرح ساخت. البته در مواردی نیز شاهد نقض اصولی مثل اصل عدم تجسس، با هدف کسب مصلحت بزرگ تری مانند تجسس امام از عُمال و کارگزاران خود به قصد کنترل آنها و کشف خیانت و خطای احتمالی ایشان بوده ایم.

۱۲۲.

«سبک زندگی» در آینه سیره نبوی

نویسنده: عباسعلی مشکانی سبزواری

منبع: پژوهشنامه حکمت اهل البیت (ع) سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: سبک زندگی الگوی رفتاری سیره نبوی اجتهاد فردی اجتهاد حکومتی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 728 تعداد دانلود : 78

سیره پیشوایان دین(ع) و به خصوص سیره نبیِ مکرّم اسلام(ص)، ترسیم کننده شیوه های زندگی، در صحنه های گوناگون حیات بشری است؛ ضمن آنکه یگانه راه و روش و برنامه دقیق، برای زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان و آحاد بشر است. بنابراین سیره پیامبر اکرم(ص)، به پشتوانه آیه شریفه «لَقَدکانَ لکُم فی رسول َالله اُسوَهحَسنه» (احزاب، 23)، به عنوان الگوی عملی اسلام، نقطه مرکزی ارائه شیوه و سبک زندگی و الگوهای رفتاری حیات آدمی، در حوزه های مختلف آن است. مقاله حاضر با نگاه توصیفی می کوشد تا با مروری اجمالی، اثبات کند که می توان از پیوندی آشکار و استوار بین آموزه های سیره نبوی و سبک زندگی سخن گفت. نمی توان ادعا کرد همه الگوهای رفتاری ضروری، برای «سبک زندگی اسلامی»، به صورت کامل و آماده الگو برداری در سیره نبوی موجود است؛ امّا وجود چارچوب های اصیل و ساختاری سبک زندگی در آن انکار کردنی نیست. بدیهی است نگاه تجویزی به سیره نبوی و ارائه الگوهای رفتاری تامّ و تمام، در حوزه های مختلف زندگی بشری، برای ارائه سبک زندگی اسلامی، در گرو رویکرد کل نگر و فقاهت حکومتی در پروسه اجتهاد و استنباط است.

۱۲۳.

تحلیل آثار مادی حسادت در کلام امیر المؤمنان علیه السلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: نورسته قنبرزاده زهره نریمانی

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: اثرات اجتماعی حسادت حضرت علی علیه السلام اثرات فردی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 775 تعداد دانلود : 853

هدف این پژوهش، تحلیل آثار مادی حسادت در کلام حضرت علی علیه السلام است. روش پژوهش کتابخانه ای و تحلیل محتواست. یافته های این پژوهش در زمینة آثار حسادت، تحلیل و چگونگی تأثیر این یافته هاست. یافته های پژوهش شامل آثار جسمانی، روحی - روانی، ذهنی- فکری و اجتماعی در کلام حضرت علی علیه السلام است که با توجه به کلام حضرت علی علیه السلام و علوم روز بررسی شده است. یافته ها شامل تأثیر متقابل پیامدهای حسادت است. به این شکل که فکر اشتباه و ذهنیت نادرست شخص حسود، اثرات روحی- روانی بر شخص دارد و تأثیرات روحی- روانی بر جسم شخص حسود نیز اثر می گذارد. همه این موارد به محیط پیرامون شخص حسود سرایت می کند و گسترة آن وسیع تر می شود. نتیجه اینکه حسد و گناهانی مانند آن آثار متفاوت و وسیعی دارند؛ به طوری که سلامت فردی و اجتماعی شخص حسود در معرض خطر خواهد بود.

۱۲۴.

روش اعتبارسنجی صدور روایات عرفانی و اخلاقی (مطالعه موردی و تحلیل گفتمان روش کتاب سر الاسراء)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی همدانی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۶

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان سند حدیث معراج سرالاسراء حجیت صدور

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 450 تعداد دانلود : 767

کتاب سر الاسراء فی شرح حدیث المعراج تألیف آیت الله سعادت پرور است که این نوشتار با تحلیل گفتمان بخشی از مقدمه آن، روش سندشناختی وی درباره این حدیث را تحلیل کرده است. هدف از این تحقیق، بررسی الگوی گفتمانی خاص مؤلف در بررسی سند روایت معراج، برای دستیابی به بُعد پنهان این گفتمان است و با رویکردی فراروشی به ارزیابی ابعاد روش شناسانه این کتاب پرداخته می شود. در نهایت، با استفاده از این مورد خاص، الزامات خاص سندکاوی در روایات عرفانی و اخلاقی به عنوان «الگویی عام» به گونه روشمند تبیین می شود. چارچوب نظری این تحقیق، نظریات سه علوم: «اصول استنباط»، «رجال» و «درایةالحدیث» و روش تحقیق آن، تلفیقی از تحلیل گفتمان و روش کتابخانه ای و نوع تحقیق نیز توصیفی تحلیلی براساس موردپژوهی است. نتایج تحلیل گفتمان این متن عبارتند از: کشف زیرساخت های علمی و فنی این کتاب و نیز استفاده مؤلف از گستره ای وسیع تر از شیوه های متعارف در سندکاوی ها، یعنی بررسی های اصولی، درایه ای و رجالی سند حدیث؛ استفاده از سه روش دیگر بر مبنای روش شناسی عقل، کتاب و سنت که عبارتند از: عرضه حدیث بر قرآن کریم، عرضه حدیث بر دیگر روایات و کسب اعتبار حدیث به کمک نظر کارشناسان (حدیث شناسانِ عرفان پژوه و اخلاق پژوه).

۱۲۵.

ساختارشناسی زیارات مأثور اهل بیت علیهم السلام

نویسنده: طلعت حسنی بافرانی فاطمه تقوی

منبع: پژوهشنامه حکمت اهل البیت (ع) سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: محتوا زیارت اهل بیت علیهم السلام زیارت مأثوره زیارتنامه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 665 تعداد دانلود : 959

اتصال و ارتباط با اهل بیت(ع) ضرورتی انسانی و الهی و راهگشای دستیابی به کمال و سعادت در دنیا و آخرت است. یکی از راه های این اتصال و ارتباط، از ناحیه زیارت محقق می شود؛ زیارت رمز حضور و شهادت عینی ائمه(ع) بر حیات جامعه اسلامی است و موجب تذکر و تعهد زائر، به حضور این بزرگواران در همه شؤون جامعه اسلامی می شود. «زیارتنامه های مأثور»، متنی که هنگام زیارت معصومان، به عنوان تشرف باطنی خطاب به آنان خوانده می شود و امامان صادر کرده اند، تعلیم دهنده کیفیت برقراری ارتباط و ابراز ارادت و محبت و مودت زائر به ایشان هستند؛ در عین حال، گنجینه ای از تعالیم عمیق معرفتی و اخلاقی معصومان(ع) را در اختیار انسان قرار می دهند. زیارتنامه های مأثور در واقع متون آموزشی هستند که روح کلی و ساختار واحدی دارند و ائمه اطهار(ع) در آن ها، مباحثی از اصول دین همچون توحید و صفات الهی، نبوت و پیامبر شناسی و نیز امامت و رهبری مطرح کرده اند. در کنار اصول دین، مباحثی از فروع دین همچون جهاد، تولی و تبری و نیز امر به معروف و نهی از منکر و همچنین تعالیم اخلاقی مانند صبر، تقوا، وفای به عهد و سایر ارزش های اخلاقی را مطرح کرده اند.

۱۲۶.

مؤلفه های راهبردی اخلاق و سبک زندگی زمینه ساز(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: غلامرضا گودرزی

منبع: مشرق موعود سال هشتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 516 تعداد دانلود : 236

از آن جا که اخلاق، جزو پایه های هر جامعه است، از جمله مبانی جامعه زمینه ساز به شمار می رود. به بیان دیگر، اخلاق یکی از مقوم های هر جامعه و از جمله شاخص های سنجش میزان ارتباط بین مردم در آن جامعه است. از این رو پرداختن به بحث اخلاق، سیاست گذاری برای ارتقای جامعه و نیز سنجش سطح آمادگی آن از این راه را سبب می شود. البته بین اخلاق به معنای عام آن با اخلاق با رویکرد زمینه سازی ظهور باید تفاوت قائل شد؛ زیرا رعایت هر موضوع اخلاقی به زمینه سازی نمی انجامد. به بیان دیگر، اخلاق زمینه ساز رویکردی خاص از اخلاق است که در آن هدف و نقطه اوج، تربیت جامعه برای آمادگی و زمینه سازی استقرار حکومت جهانی موعود الهی به شمار می رود. با توجه به این نکات، نوشتار حاضر _ که نتیجه یک کار تحقیقاتی است _ به دنبال طرح ایده اخلاق زمینه ساز و ارتباط آن با نگاه راهبردی و سبک زندگی است. در این راستا ضمن پرداختن به بحث اخلاق و زمینه سازی ظهور، سبک زندگی و نیز نشانه های ظهور از نگاه راهبردی و ویژگی های راهبردی اخلاق زمینه ساز شده نیز بررسی شده و در پایان نیز مدل راهبردی تعامل اخلاق و سبک زندگی زمینه ساز ارائه گردیده است. روش انجام این تحقیق، به صورت تحلیلی و توصیفی است که با الهام گیری از تحلیل محتوای بیش از هزار و پانصد حدیث در حوزه نشانه ها و مباحث مرتبط با آخرالزمان، ویژگی ها و شرایط نظام اخلاقی زمینه ساز، استخراج و احصا شده است.

۱۲۷.

جایگاه موعظه و تذکر در تربیت دینی از منظر علامه طباطبائی در تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسن بطحایی گلپایگانی

منبع: معرفت سال بیست و سوم مهر ۱۳۹۳ شماره ۲۰۲ «ویژه سبک زندگی اسلامی»

کلید واژه ها: علامه طباطبایی تربیت تذکر موعظه نصیحت تفسیر المیزان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 869 تعداد دانلود : 546

از روش های تربیت دینی «تذکر» و «موعظه» است. موعظه دعوت به نیکی توأم با خیرخواهی و رقت قلب است. واژه هم معنای آن، «نصیحت» و «تذکر» است که به معنای پند و اندرز مشفقانه به انگیزه اصلاح و تربیت می باشد. موعظه حسنه در قرآن به عنوان روش تربیت دینی در موضوعات اعتقادی و مسائل اخلاقی و اعمال و آداب عبادی به کار رفته است. علّامه طباطبائی با توجه به آیات قرآن، بر این باور است که اگر واعظ و متعظ از شرایط علمی و اخلاقی و اعتقادی مناسبی برخوردار باشند، و نیز محتوای وعظ و اندرز دعوت به خدا باشد، سبب بیداری دل ها و تربیت و تهذیب نفوس انسان ها می شود. یادآوری نعمت ها و حوادث تاریخی در قرآن برای غفلت زدایی و رشد تربیت دینی آمده است. در این پژوهش، تفسیر و تحلیل آیات موعظه و واژه های مرتبط آن، با توجه به دیدگاه تفسیری علّامه طباطبائی در تفسیر المیزان مورد تحقیق و ارزیابی قرار گرفته است.

۱۲۸.

ارزشهای اخلاقی مؤثر در سلامت سازمان از منظر کلام معصومان(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: عزت الله نصیری نجمه حسینی

منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: سلامت سازمانی اخلاق حرفه ای اخلاق فردی کلام معصومان(ع)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 964 تعداد دانلود : 942

این پژوهش، با هدف بررسی ارزش های اخلاقی مؤثر در سلامت سازمان، با روش توصیفی تحلیلی به مطالعه کلام معصومان(ع) می پردازد. یافته ها حاکی از این است که از منظر معصومان(ع)، اخلاق فردی و حرفه ای، سلامت سازمان را ارتقا می بخشد. مراد از ارزش های اخلاقی، اخلاق فردی و حرفه ای است. در اخلاق فردی به ایمان، تقوا و اطاعت از فرامین الهی، اخلاص، خداترسی، توکل و توسل اشاره شده است. در اخلاق حرفه ای، به نظم مدیران، برقراری عدالت توسط مدیران، انتقادپذیر بودن مدیران، عدم احتجاب، صداقت، نرمش و خشونت به جای مدیران، رفاه و تأمین کامل کارمندان، پاسخ گویی و مسئولیت پذیری مدیران و کارمندان، فرمانبرداری از مسئول مافوق و مدارا با مسئول مافوق اشاره شده است.

۱۲۹.

سعادت از دیدگاه فخررازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حامد آل یمین ابراهیم نوری

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: سعادت کمال لذت فخررازی سعات قصوا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 426 تعداد دانلود : 899

فخر رازی ویژگی ها و تقسیمات متعددی برای سعادت برمی شمرد. وی گاهی آن را به جای واژگانی همچون لذت و کمال به کار می گیرد. از نظر او، مفاهیمی همچون سعادت، کمال و لذت به دلیل بداهت و انتزاعی و غیرماهوی بودن، قابل تعریف به حدّ یا رسم نمی باشند. از آنجا که لذت و کمال رابطه تنگاتنگی با سعادت دارند، ازاین رو بهره گیری از مفاهیم فوق می تواند مفید باشد. فخر سعادت را امری دارای مراتب و درجات و تشکیک پذیر و نیز دارای اقسامی همچون: نفسانی (روحانی)، بدنی و خارجی می داند. او سعادت دنیوی را به کمال رسیدن نفس ناطقه در قوای عملی و نظری و رسیدن به مقام عبودیّت عارفانه الهی می داند. برترین درجه سعادت در نگاه او، دیدار حق در آخرت است که موجب رستگاری اخروی و ابدی می شود. از نظر ایشان برترین درجه سعات فقط در آخرت محقق می گردد.

۱۳۰.

مبانی پرورش صله رحم و نقش آن در سبک زندگی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علینقی فقیهی مهدی سبحانی نژاد حسن نجفی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: صله رحم سبک زندگی اسلامی مبانی تربیتی نقش خویشاوندان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 710 تعداد دانلود : 494

هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی پرورش صله رحم و نقش کلیدی آن در ایجاد همبستگی و تحکیم تعاملات و پیوندهای میان اعضای شبکه خویشاوندی و اجتماعی است. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری داده های لازم جهت دستیابی به اهداف پژوهش، متون حدیثی مرتبط با موضوع با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع گردآوری و با شیوه کیفی تحلیل شده است. نتایج پژوهش در دو بخش مبانی و نقش آنها در سبک زندگی اسلامی تبیین شده است. در بخش اول، ویژگی ها (کرامت، تمایل به معنویت و فضیلت دوستی، محبت، نوع دوستی، انس و الفت، آرامش طلبی، مثبت نگری، تمایل به احسان، خودارزشمندی و دیگرارزشمندی، تمایل به شادکامی، عفو و بخشش، مسئولیت پذیری اجتماعی و تمایل به مالکیت) مطرح گردیده و در بخش دوم پیامدهای روانی عاطفی، روانی اجتماعی، معنوی دینی و اقتصادیِ ویژگی های مذکور تبیین شده است.

۱۳۱.

عوامل و مراحل تکوّن رفتار اخلاقی در اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: غلامرضا غیاثی

منبع: معرفت اخلاقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: علم اخلاق عمل سیستم رفتار

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 313 تعداد دانلود : 920

در اسلام رفتاری اخلاقی محسوب می شود که براساس امکان، اختیار و آگاهی لازم صورت گرفته باشد. این نوع رفتار ممکن است به مرحله ظاهری جسمانی رسیده و یا امری درونی مانند حسد و ریا باشد. مراحل تکون رفتار اخلاقی از نفس و براساس نیازهای غریزی مادی– معنوی روحانی و متأثر از عوامل درونی، بیرونی و محیطی صورت می گیرد. فرایند و مراحل رفتار از نیاز شروع شده، پس از طی مراحل ادراکی (علم)، تخیل، قصد و انگیزه، ایمان و اراده به مرحله ظاهری می رسد. در این میان، عوامل و فرایندهای متعدد و متنوعی نیز مطرح می شوند که در جای خود قابل بحث و بررسی هستند. فیلسوفان مسلمان، مبدا اصلی رفتار انسان را در نفس و با استفاده از قوای آن جست وجو می کنند. روان شناسان، انگیزه و نیاز را عامل اصلی بروز و شکل گیری رفتار می دانند. اخلاقیون مسلمان، حوزه نفس و عوامل اخلاقی ارزشی را چون گرایشات فطری معنوی و ... را مطرح می کنند. تاکنون در میان آثار علمی و عملی اخلاق اسلامی، به طراحی نظام وار و جامع مراحل تکّون رفتار اخلاقی توجه چندانی صورت نگرفته است. این پژوهش زمینه ای برای طرح این موضوع است.

۱۳۲.

واکاوی چارچوب و شاخصه های اعتماد به نفس در پرتو آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جواد ایروانی علی عمادی

منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۸

کلید واژه ها: نفس اعتماد به نفس خودباوری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 542 تعداد دانلود : 272

اعتماد به نفس در پرتو آموزه های قرآنی به معنی تکیه بر اراده، عمل، استعدادها و توانمندی-های خود با توکل بر خدا و استمداد از او و توجه به قابلیت های خدادادی و عزت و کرامت انسانی، و استقلال در برابر دیگران با قطع طمع و امید از آنان است. این مفهوم با رذایلی اخلاقی همچون خودستایی، عجب، کبر و غرور حد و مرز مشخصی دارد. چنان که فضیلت های اخلاقی همچون تواضع و خشوع، از خاستگاه اعتماد به نفسی قوی نشئت می گیرد. در آموزه های قرآنی، معارف گوناگونی وجود دارد که نتیجه آن ها، تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس در افراد است. آن چه در این نوشتار به بحث نهاده شده است، تعریف و تحدید اعتماد به نفس از نگاه دینی، تبیین مرزهای دقیق آن با پاره ای از فضایل و رذایل اخلاقی، آموزه های تأییدکننده و عوامل تقویت کننده عزت نفس و اعتماد به نفس در قرآن، تبیین مقصود از نفس در بین مراتب و موارد کاربرد این واژه و نیز پاسخ به پاره ای از شبهات در این عرصه است.

۱۳۳.

بررسی و نقد شبهات مربوط به رابطه دین واخلاق از نظر آیت الله مصباح یزدی

نویسنده: ستار سبحانی نیا

منبع: فرهنگ پژوهش تابستان و پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۴ و ۱۵ ویژه فلسفه و کلام

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی

تعداد بازدید : 299 تعداد دانلود : 640

۱۳۴.

نقش نماز در پالایش از رذائل مبتنی بر اخلاق فلسفی مسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی رحمانی بی بی رحیمه ابراهیمی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲۰

کلید واژه ها: فضیلت حد وسط نماز رذیلت اخلاق فلسفی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 294 تعداد دانلود : 436

فیلسوفان مسلمانی که براساس رویکرد فضیلت محور به مباحث اخلاقی پرداخته اند، فضیلت را براساس قاعده حد وسط قابل شناسایی می دانند که یک یا چند رذیلت متضاد در اطراف آن واقع می شود. براساس قاعده یادشده، نماز فضیلتی اخلاقی است که ذیل جنس عدالت قرار می گیرد. این عمل دربردارنده مجموعه ای از فضائل است که آراسته شدن به هر فضیلتی، پالایش از رذیلت متضاد با آن را درپی خواهد داشت. در این نوشتار، تبیینی از فضیلت بودن نماز ارائه می گردد و نحوه رذیلت زدایی آن بررسی می شود.

۱۳۵.

تحلیلی بر صفت «هلوعیت» در انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی رهبر

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: انسان قلب نظام احسن رذیلت هلوعیت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 136 تعداد دانلود : 494

نظام هستی و انسان از منظر قرآن به «احسن» تعبیر شده است. با این وصف ما با مفاهیمی چون «هلوعیت» انسان در آموزه های قرآنی مواجهیم. حرص ورزی و جزع، معنای هلوع بودن اوست. «هلع» این است که وقتی انسان به فقر می رسد، بی تابی و وقتی به بی نیازی رسید، از دیگران منع می کند. در نکوهش یا ستایش هلوعیت، دیدگاه های متفاوتی ارائه شده است. در دو دیدگاه عمده یکی هلوعیت را جبلّی و انسان را طبعاً متصف به صفات مذموم می داند. در برابر این نظر، دیدگاه علامه «هلع» را خیر و سوء اختیار انسان را عامل تخریب آن می داند. در این میان برخی مثل قاضی باقلانی (به نقل فخر رازی) بین حالت نفسانی هلع و افعال ناشی از هلع تفکیک کرده و مذمت ها را متوجه افعال می داند، نه حالت نفسانی هلع. مؤیدات چهارگانه ای برای دیدگاه دوم وجود دارد: 1. تصریح حکمت 108 نهج البلاغه به قلب و حالات متضاد که تفسیر خاص خود را دارد؛ 2. بیان امام سجاد× در مناجات شاکین و تحلیل آن؛ 3. تحلیل کلیت رذیله ها دربیان امام خمینی و تبیین آن؛ 4. دیدگاه فیض کاشانی و تأیید برداشت مختار نگارنده.

۱۳۶.

واکاوی سبک زندگی دینی با تأکید بر اندیشه سیاسی امام رضا (علیه السلام)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید عقیل نسیمی معصومه کرامتی

منبع: حدیث اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 187 تعداد دانلود : 782

۱۳۷.

آیه «عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ» و پیوند آن با دو مقوله «خودسازی» و «دیگرسازی» (با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی ایروانی نجفی حسن نقی زاده عباس اسماعیلی زاده بی بی حکیمه حسینی

منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۸

کلید واژه ها: امر به معروف و نهی از منکر علامه طباطبایی خودسازی معرفت انفسی عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ تربیت نفس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 42 تعداد دانلود : 42

آیه شریفه یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْدر سوره مائده،از جمله آیات مشکل تفسیری است که در باب ارتباط آن با فریضه امربه معروف و نهی از منکر دیدگاههای گوناگونی وجود دارد. برخی،ازنسخ حکم امربه معروف سخن گفته و شماری، تقیید و تخصیص آن حکم را از آیه فهمیده اند.در این میان نگارنده با نقد دیدگاهها و ترجیح دیدگاه علامه طباطبایی، امربه معروف را از شئون و مصادیق اشتغال به نفس دانسته است.علامه با عنایت به مبنای حکمت متعالیه و حرکت جوهری، معتقد است:نفس، همان مسیر سلوک انسان و نه رهرو این مسیر است. مقصد و انتهای این مسیر تکوینی خدای متعال بوده و پیمودن آن برای همگان - اعم از مؤمن و کافر-اضطراری است.این رویکرد نسبت به آیه، ثمرات مهمی در عرصه خودسازی و تربیت نفس به همراه دارد که مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است.

۱۳۸.

بررسی شاخصه ها و کارکردهای استقامت گفتاری (با تکیه بر آموزه های علوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حامد پوررستمی معصومه شفیعی پورمرجی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: گفتار نهج البلاغه اخلاق اسلامی استقامت استقامت گفتاری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 212 تعداد دانلود : 363

چالش جدّی بشریت معاصر بیش از آنکه وامدار ضعف قوانین یا فقدان تکنولوژی باشد، معلول عدم کاربست بایسته های اخلاقی و رفتاری است. یکی از این بایسته های مهم و پرنقش، عنصر استقامت گفتاری است که دارای بار معنا و مفهوم خاصی است و مقصود آن، اقامه زبان بر حق و مدیریت استمرار این حق محوری است. بسیاری از چالش های فردی و فرافردی بشریت امروز همچون آشفتگی های روحی و روانی، اختلافات و ازهم گسیختگی خانواده ها، نابسامانی های اجتماعی و نیز تخریب روابط در اثر لغزش های زبان و عدم استقامت گفتاری ایجاد شده و علاوه بر خسران معنوی و سوء عاقبت، لذت زندگی و آرامش درونی را از انسان سلب نموده است. ترسیم شاخصه های استقامت گفتاری در پرتو کلام علوی، نسخه مجرّبی را برای رفع و دفع چالش های اخلاقی بویژه در عرصه گفتار عرضه می نماید که این مقاله عهده دار بخشی از آن است.

۱۳۹.

زهد و ساده زیستی و نقش آن در رشد فردی و اجتماعی از منظر آیات و روایات(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: عبدالرضا زاهدی محمد کریمی درچه

منبع: معرفت اخلاقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: قرآن رشد زهد روایات ساده زیستی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 734 تعداد دانلود : 719

زهد و ساده زیستی یکی از ارزشمندترین فضایل اخلاقی است که اهمیت آن در آیات و روایات به روشنی مشهود است. این مقاله، پژوهشی توصیفی- تحلیلی است که ضمن بررسی مفاهیم زهد، ساده زیستی و مفهوم قرآنی رشد، به بررسی آثار زهد و ساده زیستی و چگونگی نقش هر یک از این آثار، در رشد فردی و اجتماعی می پردازد. از مهم ترین نتایج این پژوهش این است که نهادینه شدن زهد و ساده زیستی در زندگی فردی اجتماعی، منجر به ظهور آثار تأثیرگذار و بنیادینی خواهد شد که زمینه ساز رشد فردی و اجتماعی می شود. این آثار عبارتند از: حق پذیری و حق پرستی، رشد دنیوی و اخروی، آسودگی خاطر، رشد فکری و رفتاری، شناخت عیوب دنیا، رشد عملی، عزت نفس، رشد اقتدار و صلابت، دوست داشتن مؤمنان، رشد هدایتی، علم و هدایت، رشد فراگیر در تمامی عرصه ها، رویش حکمت و بصیرت، رشد اعتقادی، گفتاری و رفتاری، و درک وضعیت محرومان، رشد روانی محرومان و رشد اخلاقی زاهدان را به همراه دارد.

۱۴۰.

اخلاق ورزش و مسئله دوپینگ با تأکید بر آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یدالله حاجی زاده

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲۰

کلید واژه ها: اسلام ورزش مواد نیروزا ورزشکاران دوپینگ اخلاق کابردی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 366 تعداد دانلود : 337

مسئله «دوپینگ» یا استفاده از مواد و روش های نادرستِ نیروزا یکی از چالشی ترین مباحث اخلاق ورزش است. در مقاله پیش رو به منظور دستیابی به نتیجه ای معتبر، ادله موافقان و مخالفان دوپینگ از سایت های اینترنتی، مقالات مختلف و منابع اسلامی جمع آوری و ارزیابی شده اند. برآیند این سنجش آن است که ادله موافقان دوپینگ، با وجود تأملی که در ذهن ایجاد می کنند، نمی توانند در برابر ادله مخالفان مقاومت کنند. دوپینگ از دیدگاه اخلاق کاربردی و از منظر اسلام، روشی نادرست برای افزایش کارآیی ورزشکاران است. دیدگاه اخلاقی اسلام را می توان با توجه به منابع اسلامی و براساس اصول مشخص تصویر نمود که این مقاله عهده دار آن است.

درخت حوزه‌های تخصصی