درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ و سیره شناسی

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
تاریخ و سیره شناسی کلیات
تاریخ اسلام تاریخ اسلام و ایران تاریخ اسلام و عرب تاریخ تشیع تاریخ سیاسی مسلمین تاریخ کربلا تاریخ و سیره اهل بیت(ع) تاریخ و سیره پیامبران تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص) سایر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۶٬۷۰۴ مورد.
۴۱.

سیمای حبیب بن مظاهر در «حماسه کربلاء» سروده سعید العُسَیلی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 79 - 92

کلید واژه ها: حبیب بن مظاهر حماسه کربلاء سعید العسیلی عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 862 تعداد دانلود : 203
در دیوان شعر عاشورایی، وصف یاران امام حسین(ع) گستره وسیعی را به خود اختصاص داده و چکامه های بسیاری در شعر پارسی و عربی به مدح، ثنا و توصیف این بزرگواران اختصاص دارد. یکی از این دلاورمردان، حبیب بن مظاهر است که وصف او در منظومه «حماسه کربلاء» جلوه ویژه ای یافته است. این منظومه سروده سعید العسیلی (1348-1414ق)، شاعر معاصر لبنانی است که در بیش از 6000 بیت به سیره امام حسین(ع) و یارانش پرداخته و حماسه آفرینی امام(ع) و اهل بیت(ع) و اصحابش را به زیبایی ترسیم کرده است. در مقاله حاضر سیمای حبیب بن مظاهر در این حماسه سترگ واکاوی و تبیین شده است. شایان ذکر است که شاعر در هفت چکامه و با تعابیری ادبی و آمیخته با زیبایی های بلاغی و تصاویر شعری به مهمترین اوصاف حبیب چون محبوبیت نزد پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، زهد و پارسایی، بینش و بصیرت، شجاعت و فداکاری پرداخته است.
۴۲.

خوانشی نو از خطبه جهادیه امام علی(ع) بر اساس نظریه فراکارکرد متنی (رویکرد نقش گرای هلیدی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 169-193

کلید واژه ها: امام علی (ع) نهج البلاغه خطبه جهادیه مایکیل هلیدی فراکارکرد متنی رویکرد نقش-گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 924 تعداد دانلود : 531
بر اساس نظریه هلیدی، یکی از ویژگی های متن، داشتن انسجام است، بنابراین بااهمیت دادن به ساختار آغازگری- پایانی و نشان داری و بی نشانی هر بند، شیوه و عملکرد نویسندهدر القای پیام مورد نظر خویش را معین می کند. بر اساس نظریه مذکور، با بررسی ارتباط دستوری، واژگانی و پیوندی یک متن، تحلیل جامعی از چگونگی انسجام و بههم پیوستگی بندهای مختلف آن بهدست می آید. این پژوهش، خطبه جهادیه امام علی(ع) را بر اساس فراکارکرد متنی(رویکرد نقش گرای هلیدی) و به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار داده است. نتایج به دست آمده، نشان از آن دارد که اغلب بندهای خطبه مذکور، آغازگر مرکّب دارد و مخصوصاً بیان آن با چنین آغازی، نقطه مناسبی برای القای پیام بوده است و بر انسجام متن صحّه می گذارد. همچنین سایر گونه های انسجامی چون ارجاعدرون متنی، جانشینی، حذف، انسجام واژگانی به ویژه عبارات مترادف و نیز انسجام پیوندی از عناصر برجسته این متن است. بررسی این خطبه از نهج البلاغه بر اساس نظریه هلیدی، ارزش و اهمیت آن را هم در زمینه مذهبی و هم زمینهادبی،بیشتر مشخّص می کند.
۴۳.

نقد و بررسی دُرَر السِمط فی خبر السِبطِ ابن ابار بلنسی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 7 - 22

کلید واژه ها: ابن ابار تاریخ نگاری اندلس درر السمط فی خبر السبط مقتل نویسی ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 719 تعداد دانلود : 514
نخستین مقاتل مدون و مکتوب درباره امام حسین(ع)، خاستگاه شرقی دارد. مقتل نویسی و مرثیه گویی سیدالشهداء(ع) منحصر به مشرق زمین نیست و در مغرب و اندلس نیز چنین آثاری برای امام حسین(ع) تدوین شده است. یکی از آثار اندلسی درباره سیدالشهداء(ع) رساله درر السمط فی خبر السبط اثر نویسنده اهل سنت، ابن ابار بلنسی قضاعی (595-658ق) است. این مقاله به شیوه توصیفی-تحلیلی به نقد و بررسی این رساله پرداخته است. ابن ابار در سرتاسر رساله محبت و ارادت قلبی خود را به اهل بیت: و خاصه سیدالشهداء(ع) ابراز داشته، تقابل میان مکتب حسینی و جریان اموی را تقابل میان حق و باطل معرفی کرده است. با این همه در برخی از موارد مانند تردید در ایمان ابوطالب نقدهایی بر این رساله وارد است.
۴۴.

پی گیری رد حلقه تفسیری ابن عباس در تاریخ نگاری قدسی مسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 375 - 398

کلید واژه ها: الهیات و تاریخ تحولات عصر نبوت تاریخ نگاری قدسی حلقه تفسیری ابن عباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 596 تعداد دانلود : 821
تداخل گزارش های ایمانی از تحولات عصر نبوت در تاریخ نگاری مسلمانان به گره خوردن مرزهای الهیات و دانش تاریخ منجر می شود. در بررسی نسبت بین این دو رویکرد، حضور پررنگ ابن عباس و شاگردان او به عنوان «حلقه تفسیری مکه»، این پرسش را ایجاد می کند که چه ارتباطی بین درک تفسیری، به عنوان یکی از لایه های سنخ شناسی فهم الهیاتی، و روایت فراتاریخی از زیست پیامبر(ص) وجود دارد؟ پژوهش حاضر با طرح این ادعا که جریان تفسیری، خاستگاه روایت های قدسی در تاریخ نگاری مسلمانان است، از منظر توصیفی و با تکیه بر روش داده بنیاد، روایات الهیاتی از زیست پیامبر(ص) را از سه منبع سیره ابن هشام، طبقات ابن سعد و تاریخ طبری استخراج و سپس با روش تحلیل فرم و اِسناد، رد این حلقه را در این ارتباط پی گیری کرده و ادعای یادشده را به آزمون گذاشته است. برآیند این پژوهش نشان داد، گرایش حلقه ابن عباس به اسباب نزول آیات و تمایل مورخان به تفسیر مجازی آنان به تعامل بینش تفسیری و تاریخی منجر شد که نتیجه آن به تصویر کشیدن وجهی قدسی و فراتاریخی از زیست پیامبر(ص) در مکه بود.
۴۵.

تأسیس نظام های دنیوی در صدر اسلام و نقد انگاره آخرت گراییِ دین اسلام (مطالعه موردی تأسیس نظام آموزشی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 296 - 279

کلید واژه ها: اسلام آخرت گرا اسلام جامع گرا مستشرقان نظام آموزشی نهادهای دنیوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 851 تعداد دانلود : 714
شماری از مستشرقان در آثار خود، ضمن بررسی تاریخ صدر اسلام این ادعا را طرح کرده اند که اسلام دینی آخرت گرا و به تأسیس نهادهای دنیوی بی اعتنا بوده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و اتکای بر شواهد و مستندات گوناگون، تلاش دارد تا مسئله توجه به تأسیس نهادهای دنیوی را در صدر اسلام بررسی نماید. از این رو، برای دستیابی به این هدف، به طور ویژه تأسیس نظام آموزشی در صدر اسلام را مطالعه نموده است. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که استدلال تاریخی به سود این ادعاست که رسول خدا(ص) در عصر خود، نظامی آموزشی را بنا نهاد. عوامل مختلفی در تأسیس این نظام آموزشی موثر بوده است که مهم ترین آن، خصلت اسلام به عنوان دینی که پیروان خود را به بهره مندی از دنیا بر محور توحید و عبودیت امر کرده است و دیگر اینکه، پیامبر(ص) برای آموزش اسلام به تازه گروندگان، مجاهدت بسیار نمود و به این آموزش جهت بخشید.
۴۶.

کاربرد واژه «هذیان» متناظر با شبکه معنایی خرافات در متون اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 297 - 315

کلید واژه ها: پریشان گویی خرافات شبکه تحقیر مزخرفات هذیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 778 تعداد دانلود : 943
مقاله حاضر، واژه پر کاربرد «هذیان» را در ادبیات مسلمانان ذیل شبکه واژگانی خرافات، که همگی محتوایی تخفیف آمیز و نگرشی انتقادی دارند، مطالعه نموده است. شواهد ارائه شده نشانگر آن است که نگرش انتقادی از همان ابتدا در میان برخی متفکران مسلمان وجود داشته و در رفع و طرد باورهای دیگران از این واژه استفاده می شده است؛ از این رو، متون اولیه صدر اسلام تاکنون براساس رهیافت تاریخ اجتماعی زبان و با تأمل در تحولات تاریخی مورد مداقه قرار گرفته و ذهنیت و باور نویسندگان مسلمان در حوزه های متعدد علوم (فِرَق، فلسفه، عرفان و...)، به ویژه در تنازعات دینی و درون دینی واکاوی شده است و در نهایت، مطالعات و یافته ها نشان داده که هیچ تغیر مفهومی در معنای این واژه در سیر تاریخی خود صورت نپذیرفته است و همان ذهنیت به کارگیری اولیه، در حال حاضر نیز در گفتار و نوشتار نویسندگان مسلمان حاکم و پابرجاست.
۴۷.

مبانی نقد الحدیثیِ علامه عسکری در روایات تاریخی و سیره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ ۶۲-۳۱

کلید واژه ها: نقد الحدیث مبانی نقد الحدیث روایات تاریخی روایات سیره علامه عسکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 217 تعداد دانلود : 709
علامه سید مرتضی عسکری از جمله حدیث پژوهان برجسته معاصر، به ویژه در نقد روایات تاریخی و سیره است. کاوش در تألیفات او نشان از توجه به انواع مبانی در نقد این روایات دارد. در پژوهش حاضر، این مبانی در چهار عنوان «کلامی»، «تاریخی»، «علوم اسلامی» و «ادبی» تبیین شده است. از جمله مبانی کلامی او «مصدریت قرآن و سنت با اولویت قرآن»، «اهتمام همه انبیای الهی در تعیین جانشین»، «مطابقت با سنت معصومان(ع) شرط صحت روایات صحابه» و «تأثیر انحرافات فرقه ای» می باشد. برخی از مبانی تاریخی وی عبارت است از: «اعتبار قطعّیات تاریخی»؛ «باور به برخی طرح های از پیش تعیین شده تاریخ ساز»؛ «قطعیّت کتابت حدیث نبوی از عهد پیامبر» و «تأثیر داده های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تاریخ صدور». از مبانی علمی «اعتبار علوم تفسیری»، «اعتبار علم رجال»، «اعتبار علم درایه» و «لزوم توجه به قواعد علم نقد الحدیث» مورد توجه وی می باشد. از مبانی زبان شناختی «تأثیر توجه به معانی لغوی و اصطلاحی»، «تأثیر شواهد درونی و سیاق کلی زبان متن»، «نقش آفرینی قرائن بیرونی» و «کارآمدی مباحث بلاغی» اساس نقد الحدیث وی بوده است. هر یک از این مبانی نقش ویژه خود را در ناب سازی روایات برعهده داشته و علامه مبتنی بر آنها کاربست روش های مناسب نقد احادیث را مدّ نظر قرار داده است.
۴۸.

تبیین مفهوم الاهیاتی«نفی صفات از خدا»توسط امیرمومنان علی (ع) در خطبه نخست نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 97-122

کلید واژه ها: نفی صفات صفات زائد نهج البلاغه واحدیت احدیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 259 تعداد دانلود : 294
بحث از توحید و یگانگی حضرت حق سبحانه در اوج این مباحث الاهیاتی قرار دارد و همواره فکر اندیشمندان را به خود مشغول کرده است و دراین میان، متون دینی اسلامی بالاترین اندیشه ها در این زمینه ارائه داده است و قله این اندیشه ها ریشه در آیات قرآن کریم دارد که توسط امیر مومنان علی (ع) در نهج البلاغه تبیین شده است. این پژوهش–کهدرروشگردآوریمطالب،کتابخانهایاستودرنحوهاستناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و در تجزیه و تحلیل مطالب، روش آن تحلیل محتوایی از نوع توصیفی تحلیلی می باشد.–مسالهنفی صفات از خدا را که در خطبه نخست نهج البلاغه تحلیل و احتمالات گوناگون در معنایآن را ذکر و نقد نموده و در پایان به ای نتیجه دست یافته است که تنها معنای موجه نفی صفات از خدا در این فراز از نهج البلاغه، به ویژه با توجه به استدلال های علی (ع) حمل آن بر نفی صفات از مرحله ذات و توحید احدی و ملازم با وحدت شخصی حضرت حق سبحانه است که برتر از توجید واحدی و عددی می باشد.
۴۹.

نقد و بررسی ماجرای کشف رأس مخدرات در مقتل شیخ صدوق از منظر علامه سنقری حائری

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 24 - 40

کلید واژه ها: العاصمیه علامه سنقری عاشورا کربلا کشف حجاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 420 تعداد دانلود : 638
علامه سنقری در کتاب العاصمیه دو روایت از منقولات شیخ صدوق پیرامون چهره گشایی از حرم امام حسین(ع) را ذکر و مورد بررسی متنی و سندی قرار داده است. در این پژوهش، پس از بررسی سندی روایات مشتمل بر کشف رأس بنات رسول الله(ص)، ادله عقلی این دسته از روایات، نقادی گردیده سپس معنای لغوی لوازم حجاب و معنای مجازی و کنایی تعابیر مربوط به کشف شَعر و وجه اهل حرم امام حسین(ع)، مورد کند و کاش قرار گرفته است که در نتیجه آن با بررسی سندی این روایات، ضعف سندی آنها آشکار و در بررسی متنی آنها بر مبنای ادله عقلی دانسته می شود که کشف شعور بنات الرسول9 محال و با غیرت و حکمت الهی و همچنین عصمت حضرت زینب کبری(س) تعارض دارد. در نتیجه، به جهت ضعف سندی روایات مورد استناد شیخ صدوق در کشف رأس مخدرات و تعارض آن دو با غیرت و حکمت الهی، نظریه علامه سنقری حائری، مبنی بر عدم امکان کشف رأس بنات الرسول، مورد تأیید قرار می گیرد.
۵۱.

مقتل نگاری اصحاب امام صادق(ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 61 - 84

کلید واژه ها: تاریخ نگاری مقتل نگاری اصحاب امام صادق (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 224 تعداد دانلود : 790
مقتل نویسی یعنی گزارش چگونگی کشته شدن یک شخص یا گروه، در تاریخ اسلام جایگاه ویژه ای دارد و توجه تاریخ نگاران و محدثان را به خود جلب کرده است. کتاب های مقاتل خلفا و برخی بزرگان اصحاب از این نمونه است. در این بین هیچ موضوعی به اندازه شهادت امام حسین(ع) مورد توجه نویسندگان قرار نگرفته است. میزان توجه اصحاب ائمه به موضوع مقتل نگاری همواره مورد توجه محققان بوده است. مقتل نگاری شیعیان بازگو کننده تاریخ خونین شیعه است. برخی از اصحاب شیعی امام صادق(ع) برای پاسداشت بخشی از تاریخ شیعیان به مقتل نگاری روی آوردند. کتاب های مقتل نگاری اصحاب شیعی امام صادق(ع)، بیشتر بیان شرح حال شهادت امامان معصوم، اصحاب ائمه و شخصیت های برجسته شیعه است. این نوشتار با مراجعه به منابع اولیه و فهرست نویسی شیعیان از جمله نجاشی، شیخ طوسی و مانند اینها و با بهره گیری از شیوه توصیفی-تحلیلی، مقتل نگاری اصحاب امام صادق(ع) را مورد بررسی قرار داده است.
۵۲.

چگونگی شهادت حبیب بن مُظاهر اسدی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 47 - 60

کلید واژه ها: اصحاب سیدالشهدا (ع) حبیب بن مظاهر عاشورا کربلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 217 تعداد دانلود : 341
حبیب بن مُظاهر اسدی از یاران برجسته و تأثیرگذار امام حسین(ع) است که در کربلا به شهادت رسید. این تحقیق با روش توصیفی به بررسی چگونگی مبارزه و شهادت حبیب بن مُظاهر پرداخته و به این نتیجه انجامیده است که حبیب پس از دگرگونی اوضاع کوفه و شهادت مسلم بن عقیل، خود را به کربلا رساند و در حمایت از امام حسین(ع) بسیار تلاش کرد. حبیب در هر صحنه برای حمایت از امام حسین(ع) اعلام آمادگی می کرد و در موقعیت های حساس در برابر لشکر دشمن به محاجه و موعظه می پرداخت و در نبرد با آنان پیشگام بود. حبیب به سبب تجربه زیادی که در امور جنگ داشت، از سوی امام حسین(ع) به عنوان فرمانده جناح چپ لشکر منصوب شد. حبیب در میدان نبرد با رَجزهای خود، صبر، مقاومت، فداکاری و شجاعت اصحاب سیدالشهدا(ع) و نیز کینه توزی و شرارت دشمن را بازگو می کرد. حبیب سرانجام توسط افرادی از بنی تمیم به شهادت رسید. قاتلان حبیب سر آن بزرگوار را از بدن جدا کرده، به گردن اسب آویختند و در میان لشکر گردش دادند و سپس به کوفه نزد ابن زیاد بردند. شهادت حبیب بر امام حسین(ع) بسیار سخت و شکننده بود.
۵۴.

معرفی محرق القلوب و الأکباد و احوال و آثار نویسنده آن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 95 - 114

کلید واژه ها: تاریخ نگاری دوره صفویه سیره معصومین علیقلی بن قرچغای خان محرق القلوب و الأکباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 937 تعداد دانلود : 134
بیان مصائب ائمه اطهار: از قرون اولیه تاکنون همواره مورد توجه عالمان شیعه بوده است. برخی از علما با نوشتن کتاب هایی سعی در بیان مصائب ائمه اطهار داشته اند. کتاب های بسیاری همچون الإرشاد شیخ مفید، اللهوف سید بن طاووس، تسلیه المجالس محمد بن أبی طالب و کتاب های دیگر در قرن های گوناگون در این موضوع به نگارش درآمده اند. در کنار نویسندگان نامدار شیعی برخی از نویسندگان گمنام یا کمتر شناخته شده نیز درباره مصائب ائمه معصومین: دست به نگارش زدند. یکی از این علما، فیلسوف عصر صفوی علیقلی بن قرچغای خان است که برای مصائب پنج تن آل عبا کتاب محرق القلوب و الأکباد را نوشته است. این کتاب مستند است و مؤلف سعی بر آن داشته تا تمامی مصادر مطالب خود را بیان کند هرچند برخی از مطالب آن چندان معتبر نیست. موضوع اصلی این مقاله بیان احوال و آثار این فیلسوف و معرفی کتاب محرق القلوب و الأکباد است.
۵۵.

بررسی تطبیقی اشعار عاشورایی الهامی کرمانشاهی و عباسقلی یحیوی اردبیلی از بُعد حماسی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 69 - 92

کلید واژه ها: الهامی کرمانشاهی حماسه های مذهبی شعر عاشورایی یحیوی اردبیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 416 تعداد دانلود : 819
واقعه بزرگ عاشورا مملو از پایمردی ها و حماسه هایی است که امام حسین و اصحاب بزرگوار آن حضرت، قهرمان آن بودند. بعد حماسی این واقعه، بیشتر از سایر ابعاد جلوه کرده و از برجستگی ویژه ای برخوردار است. در مقاله حاضر با نگرش تطبیقی، زمینه های حماسی، آیینی و عاشورایی در آثار الهامی کرمانشاهی و عباسقلی یحیوی اردبیلی بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که انعکاس ارزش های آیینی (دینی) و حماسی عاشورا از قبیل پایمردی، ایثار، مقاومت و مبارزه، ایستادگی در برابر بیدادگری اشخاص و حکومت های ظالم، ستایش آزادگی و آزادی خواهی، سازش ناپذیری در برابر ظلم، دعوت به مبارزه و پایداری در برابر بیدادگران، جهاد، شهادت و اندیشه های انقلابی تشیع با ارائه نمونه های تأمل برانگیز و آموزنده در این آثار ارائه شده است.
۵۶.

حبیب بن مظاهر اسوه برتر ولایت مداری و فضایل اخلاقی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 27 - 46

کلید واژه ها: امام حسین (ع) حبیب بن مظاهر عاشورا فضایل اخلاقی کربلا ولایت مداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 328 تعداد دانلود : 87
جامعه اسلامی، بیش از هر زمان دیگری، نیازمند به معرفیّ الگویی شایسته و ولایت مدار است که تمامی ابعادِ رفتاری اش با اسلامِ واقعی، هم خوانی داشته باشد. یکی از ای ن الگ وهای شایسته، حبیب بن مظاهر است که از نظر امام شناسی و فضایل اخلاقی، در اوج بزرگی بود. حبیب به رغم معصوم نبودن، دارای صفاتی است که او را از سایر اصحاب اهل بیت: جدا می سازد. در این نوشتار، سعی شده است با روش توصیفی - تحلیلی، شاخصه های ولایت مداری و فضایل اخلاقی وی با استناد به گزارش های تاریخی و روایات معتبر بررسی و تبیین شود.
۵۷.

بررسی تاریخی حضور و شهادت حضرت علی اکبر(ع) در مقتل های عاشورا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 71 - 94

کلید واژه ها: امام حسین (ع) حضرت علی اکبر (ع) عاشورا مقتل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 753
حضرت علی بن حسین بن علی(ع)، معروف به علی اکبر(ع) فرزند امام حسین(ع)و از شهدای کربلاست. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روایت شهادت حضرت علی اکبر(ع) در مقاتل عاشورا چگونه پرداخته شده است؟ براین اساس مقاله حاضر به بازشناخت تاریخی حضور تا شهادت ایشان در متون تاریخی و مقاتل خواهد پرداخت. در مقاتل از ایشان به عنوان نخستین شهید از بنی هاشم و اهل بیت: و شبیه ترین مردم به پیامبر اکرم(ص) نام برده شده است. امام حسین(ع) بعد از شهادت حضرت علی اکبر(ع) بر بالین ایشان حاضر شد و صورت بر صورت فرزند گذاشت و در حالی که گریه می کرد قاتلین ایشان را نفرین کرد.
۵۸.

ارتباط معراج رسول الله (ص) با ولایت امیرمؤمنان علی (ع) براساس دلالت سیاق آیات اولیه سوره نجم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 229-248

کلید واژه ها: معراج رسول الله (ص) امیرالمؤمنین (ع) ولایت النجم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 689 تعداد دانلود : 867
در روایات امامیه، مهم ترین موضوعی که در معراج پیامبر (ص) از سوی خداوند مطرح شده، ولایت امیرالمؤمنین (ع) است. تفاسیر فریقین آیات ۵ تا ۱۸ سوره نجم را در ارتباط با معراج می دانند اما حتی در تفاسیر شیعه، نسبت میان این آیات و ولایت علی (ع) تبیین نشده است. پژوهش این مقاله با پیش فرض وحیانی بودن چینش آیات قرآن و بر مبنای انسجام معنایی آیات ۱ تا ۲۳ سوره نجم صورت پذیرفته است. بر این اساس، معراج رسول الله (ص) مأموریتی عظیم در راستای نزول یکی از آیات کبرای ربّ است. در پی نزول این آیه الهی، نوری به صورت ستاره ای در خانه امیرمؤمنان (ع) فرود می آید که نشانه ای از خلافت و ولایت ایشان است که ریشه در عوالم بالاتر دارد اما بسیاری به جای سر نهادن به این دعوت خداوند، مقولاتی دیگر را بر اساس گمان خود در جایگاه ولایت جعل می کنند. روایات متعدد شیعه مؤید این قرائت از آیات ابتدایی سوره نجم است.
۵۹.

عطر رازیانه های سرخ؛ رهبران گمنام اسماعیلی در قرن یازدهم قمری/ هفدهم میلادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ ۱۹۲-۱۴۷

کلید واژه ها: اسماعیلی تقیه رازیانه سرخ داعی دعای تقرب خراسان قهستان بدخشان عراق ترکستان هندوستان ایران دوره میانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 113 تعداد دانلود : 163
منابع اسماعیلی و ضدّ اسماعیلی در نحوه ترسیم شخصیت «داعیان» اسماعیلی سخت متفاوت اند. از نظر نویسندگان اسماعیلی، داعیان مؤمنانی نجیب، مهربان و متدین بودند که پیام واقعی اسلام را تبلیغ می کردند؛ حال آنکه از نگاه بدخواهان، شرورانی شوم و بی وجدان بودند. با این حال، همه در یک ویژگی اتفاق نظر داشتند؛ داعیان عموماً بااحتیاط و ناشناس و به دور از چشم کنجکاو مقامات متخاصم فعالیت می کردند. بنابراین شعر «خالو محمود علی» اسماعیلی که مربوط به قرن یازدهم قمری/ هفدهم میلادی است و در این مقاله ویرایش و تحلیل شده، موردی نادر است. شاعر در دوره ای که تقریباً چیزی از اسماعیلیان نمی دانیم، اشخاص برجسته جماعت اسماعیلی را در مکان هایی پراکنده در سراسر خراسان، قهستان، بدخشان، عراق، ترکستان و هندوستان بر شمرده است. در این مقاله به نسخ خطی موجود شعر پرداخته ایم؛ همچنین با ارائه تصحیح انتقادی اثر، از عناصری در شعر که انعکاس گونه ادبی «دعای تقرب» اند، بحث کرده ایم و نیز آنچه را که درباره خود شاعر استنباط کرده ایم، مورد تحلیل قرار داده ایم.
۶۰.

مرثیه سرایی بانوان اهل بیت(ع) در شهادت امام حسین(ع) با تأکید بر اشعار ام لقمان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 47 - 68

کلید واژه ها: امام حسین (ع) ام لقمان شعر عاشورایی مرثیه سرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 404 تعداد دانلود : 952
بانوان اهل بیت(ع)، با مرثیه سرایی، عزاداری و سرودن اشعار، نقش بسزایی در حفظ یاد شهدای کربلا داشتند. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که کدام یک از زنان هاشمی بعد از آگاهی و اطلاع از شهادت امام حسین(ع) در مدینه با سرودن اشعار به عزاداری پرداختند؟ بر این اساس مقاله حاضر معرفی مرثیه سرایی ام سلمه، ام البنین و دختران عقیل بن ابی طالب مانند اسماء، زینب، رمله، فاطمه، ام لقمان و بررسی اشعار ام لقمان پرداخته است. بیشتر مورخان و محدثان اشعار ام لقمان را ذکر کرده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که دو عنصر انتخاب مکان شعر گفتن و توجه به زبان بدن موجب اهمیت اشعار او و سبب همراهی زنان هاشمی و دیگر مردم مدینه با ام لقمان شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان