درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات عرب

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۱٬۶۵۱ مورد.
۴۱.

أنماط الصوره السینمائیه ودلالاتها فی روایه "تغریبه القافر" لزهران القاسمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 98 - 115

کلید واژه ها: الروایه العربیه المعاصره الصوره السینمائیه زهران القاسمی روایه تغریبه القافر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 493 تعداد دانلود : 352
فی الآونه الأخیره استندت الروایه الحداثیه على المعطیات البصریه المأخوذه من الفنون المرئیه وخاصه الفن السابع فظهرت ملامح الصوره السینمائیه فی العمق الروائی محفوره على نطاق واسع. إنّ توظیف الصوره المرئیه فی السرد الروائی له فاعلیه عده تنعکس مؤثراتها على حرکات الشخصیات والأشیاء فی الفضاء السردی أو تأطیر المشاهد المصوّره بواسطه التقنیات المحدده. تعتبر روایه "تغریبه القافر" لزهران القاسمی من أهم الروایات التی یستخدم فیها الکاتب مفردات تتعلق باللسان السینمائی والرابط الأساسی بین هذین الحقلین هو خروج الکلمه وقفاً للآلیات الفنیه. تعتمد هذه الدراسه على المنهج الوصفی_ التحلیلی للکشف عن النوافذ المشترکه بین العناصر السینمائیه والنص السردی التی تنبثق من خلالها منعطفات تضم بین دفتیها مفردات تتمیّز بکلا الفنین. ومن هذا المنطلق تهدف هذه الدراسه لتبیین مدى خضوع المفردات والفقرات الروائیه للتقنیات السینمائیه والتأکید على وظیفتی اللقطه؛ القرائیه والبصریه وانعکاس الدلالات السیمیولوجیه منهما، لذا النتائج الحاصله من هذا التقارب هی السمو بالنص الروائی نحو النص السردی فبهذا العمل قد یعطی الکاتب المتلقی الفرصه للدخول فی عالم مرئی یتبنى فکره تصویر المشهد وإخراجه. تدور محاور هذه الدراسه حول خمسه تقنیات تتقاطع مع السرد المکتوب؛ لقطه الفعل ورد الفعل ولقطه شاهد واللقطه المضافه ولقطه الکراین واللقطه الجامعه. الکلمات المفتاحیه: الروایه العربیه المعاصره، الصوره السینمائیه، زهران القاسمی، روایه "تغریبه القافر".
۴۲.

فاعلیه استخدام إستراتیجیات المراقبه الذاتیه فی الاستیعاب القرائی خاص بالمتعلمین الإیرانیین للغه العربیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 177 - 190

کلید واژه ها: تعلیم اللغه العربیه المراقبه الذاتیه إستراتیجیات ماوراء المعرفه تفکیک الرموز والفهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 363 تعداد دانلود : 912
الاستیعاب القرائی عملیات معقده تقوم على الأسلوب التفاعلی بین النص ومکوناته والقارئ ومهاراته، مما یشکل الأساس لتعلم أی لغه. بأن ضعف الطلاب فی هذه المهاره ربما یکون أساس إخفاقه فی المواد الأخرى، حیث لا یمکن لمتعلمی اللغه الأجنبیه عادهً أن یتحدثوا جیدا، إذا لم یقرؤوا ویفهموا جیدا؛ فیسعی البحث الحالی أن یستخدم إستراتیجیات صحیحه وتطبیقیه بدل الإستراتیجیات التقلیدیه والاعتیادیه لتعزیز وتحسین هذه المهاره. بما أن إستراتیجیات المراقبه الذاتیه (ما وراء المعرفیه) مهارات ینظم بها الطلاب أنشطه التعلم وتوفر القدره على التفکیر الواعی فی أداء المتعلم، فتمّ اختیار 34 طالبا للغه العربیه من المستوى المتوسط فی جامعه فرهنکیان بقم، بصوره متاحه وعن قصد، ثمّ حذفت الإضافات. هذه المقاله تقوم بتقییم أداء المتعلمین خلال الاختبار التمهیدی – التدخل – الاختبار النهائی للقراءه واستیعاب النص قبل وبعد التدخل التعلیمی مستخدمه المنهج الشبه التجریبی وعبر برنامج SPSS واختبار t المزدوج. تشیر نتائج هذا البحث إلى أنّ إستراتیجیات المراقبه الذاتیه لها دور خاص وإیجابی فی تحسین أداء المتعلمین فی قراءه واستیعاب النص العربی؛ لأن الطلاب یتعلمون إستراتیجیات التنظیم الذاتی وحلّ المشکلات ضمن تعزیز الثقه بالنفس، ویکتسبون المزید من القدره على تفکیک رموز المعلومات النصیه والترکیز علیها وحفظها بشکل صریح.
۴۳.

دلالات التصریف القرآنی عند ابن الزبیر الغرناطی من خلال کتابه ملاک التأویل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 35 - 48

کلید واژه ها: التصریف القرآنی التکرار الغرناطی ملاک التأویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 709 تعداد دانلود : 920
هذا البحث بعنوان دلالات التصریف القرآنی عند ابن الزبیر الغرناطی من خلال کتابه ملاک التأویل، أوردت فیه الدلالات المختلفه التی ذکرها ابن الزبیر الغرناطی فی کتابه، محاولا بذلک نفی التکرار عن الآیات المتشابهه، من خلال بیان ما تحمله من فروق دقیقه فی دلالاتها، متبعا المنهج الوصفی  التحلیلی فی عرض وجهه نظر مؤلف الکتاب فی معرض دفاعه عن آیات القرآن الکریم المتشابهه. وقد بینا المنهج الذی سار علیه ابن الزبیر وقصده من تألیف کتابه، ثم ذکرنا ما اعتمد علیه من دلالات: اختصاص کل موضع بما فیه، واختلاف التعقیبات، واختلاف المقاصد، واختلاف العطف، ودلاله التقدیم والتأخیر، ودلاله التضعیف، والاختلاف فی الجمع، وزیاده حرف وخلوه فی آیه آخرى، والتعریف والتنکیر، والإجمال والتفصیل، والإیجاز والإطاله، ومناسبه الحال، ومناسبه النزول، ومراعاه ما بنیت علیه السوره، لنفی التکرار عن القرآن الکریم ویشیر إلى مدلولات التصریف القرآنی دون التصریح بذلک؛ ولعل أهمیه البحث تتأتى من أن موضوع التصریف فی القرآن لم یأخذ حقه من الاهتمام والتعریف فی الدراسات اللغویه على مستوى التنظیر والتطبیق، کما أن فیه رد على المشککین بکلام اللّٰه مدعین أنه لو من عند اللّٰه لم تتکرر آیاته. وقد خرج البحث بنتائج، أهمها أن التصریف لفظه قرآنیه ومنهج قرآنی کذلک اتخذه وسیله فی بیان معانیه، کما أن التصریف وجه من وجوه الإعجاز فی القرآن الکریم، ویکاد ابن الزبیر أول من أکمل جهود سابقیه فی هذا المضمار، من خلال ما أورده فی کتابه من دلالات تدحض آراء المشککین والطاعنین فی کتاب اللّٰه.
۴۴.

دراسه وظائف الفکاهه وأسلوبها في روایه "أبوشَلّاخ البَرّمَائِیّ" لغازي القصیبي(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۴ الربیع ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۸) ۷۱-۹۸

کلید واژه ها: السردانیه العربیه الفکاهیّه الأدبیّه الفکاهه المریره غازی القصیبی أبوشلاخ البرمائی أصل المقال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 141 تعداد دانلود : 415
یعد غازی بن عبدالرحمن القصیبی من أبرز کتّاب المملکه العربیه السعودیه ومن نقادها الحاذقین. لقد استخدم الفکاهه فی أعماله کثیراً وارتدت فکاهته لباساً تاریخیاً، وسیاسیاً، واجتماعیاً، وثقافیاً، واقتصادیاً حیث وظّفها لمواقفه الصارمه الحاده حیال الأنظمه العربیه الفاشله بنبره رمادیّه وحیال الأنظمه الغربیه المستعمره بنبره صارخه سوداء. موضوعنا هذا ینوی دراسه فن الفکاهه ودوره فی روایه "أبوشَلّاخ البَرّمَائِیّ" لغازی القصیبی وما یحمل فی طیّه من معان دلالیّه وکیفیه استخدام الفکاهه فی النص الروائی من حیث الشکل والمعنی وذلک على أساس المنهج الوصفی-التحلیلی. لاینوی القصیبی إضحاک القارئ فحسب إنما ینوی ویهدف للبحث عن آلام ومخاوف عانتها الحیاه والمجتمع العالمی والإسلامی فی کافه الأزمنه وجمیع الأماکن. الکاتب ینوی تصحیح واقع الأمه والمجتمع من خلال النقد الفکاهی المریر اللاذع والکشف عن بلاهه وسذاجه المجتمع وذکاوه الحکام والدول فی استغلال هذه السذاجه. تمتاز فکاهه القصیبی بمیزتین أساسیتین: أولاً من حیث الدلاله تحمل فی طیّها معان ثوریّه تندّد بالأنظمه السیاسیه، والاجتماعیه، والثقافیه، والاقتصادیه فی أنحاء العالم وخاصه فی المجتمعات العربیه. وثانیاً من حیث الصیاغه فإنها صیغت بلغه صارخه ولهجه شدیده عارمه تنزل علی رؤوس الأنظمه التی خانت القضایا العربیّه والعالمیّه لاسیما العالم الإسلامی کمطرقه ساحقه تنکّس الروؤس. وفی النهایه درسنا أهم أسالیب الدلالیّه لفکاهه الروایه وأبرزها.
۴۵.

المجتمع النسائی العمانی بین التقلید والحداثه فی روایه "سیدات القمر" لجوخه الحارثی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 198 - 213

کلید واژه ها: سیدات القمر المجتمع العمانی الشخصیات النسائیه التقلید والحداثه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 716 تعداد دانلود : 226
قد عولجت القضایا الاجتماعیه والثقافیه والتاریخیه والسیاسیه فی الأدب المعاصر العربی، ومنها قضیه الصراع بین التقلید والحداثه. وتعد الروایه، من بین الأنواع الأدبیه، خیر ممثل لدارسه هذه القضایا. وإحدى هذه الروایات هی روایه "سیدات القمر" لجوخه الحارثی، وهی تنضم إلی الروایات الواقعیه - الاجتماعیه والتاریخیه التی تُصوَّر فیها حیاه الشخصیات بشکل رائع فی مداری التقلید والحداثه. تصف الروائیه المجتمع العمانی فی انتقاله من نظام تقلیدی إلى نظام حدیث قائم على تصویر عائلات من بینها شخصیات تقبل هذه الحداثه (خوله، لندن، نجیه) وتمثل عقلیه الحداثه وسلوکها، وشخصیات تبقى علی أفکارها التقلیدیه وهی لم ترحب بالحداثه (سالمه، عنکبوته، ظریفه). یتناول هذا البحث وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی مواجهه الشخصیات النسائیه فی اختیار الزواج واسم الطفل ومکان الولاده والتسامح مع الزوج أو الطلاق وإلخ. تشیر نتائج الدراسه إلى أنه کانت تهیمن علی عُمان القدیمه التقالید المهیمنه والنظام الأبوی، وهی قضیه تلاشت فی عمان الحدیثه والمتطوره. تختلف ثقافه النساء ومعتقداتها وأخلاقها فی المجتمع العمانی التقلیدی اختلافاً کبیراً عن ثقافه النساء ومعتقداتها فی المجتمع الذی تراه عمان الحدیثه. علاوه علی أن فردیه المجتمع الحدیث قد طغت على المجتمع التقلیدی وأحسّ الإنسان الحدیث فی المجتمع العمانی بالهویه الفردیه واستقلال الشخصیه.
۴۶.

الصعاليک؛ من النرجسيه إلي اليوتوبيا في ضوء نظريه هاينزکوهت وجورج فلز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 257 - 278

کلید واژه ها: النرجسیه الصعالیک هاینزکوهت جورج فلز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 791 تعداد دانلود : 734
تلعب النرجسیّه دوراً مهماً فی تحدید هویه المرء وتدلّ علی الخصائص المتمثلّه بحبّ الذات والتفرّد، ویری بعض الباحثین أنَّها ناجمه عن خلل نفسی أسهم المجتمع فی ظهوره وانتشاره علی نحو واسع. والیوتوبیا منسوبه إلی «طوبی» و«طوباویّه» فی الحیاه الدنیا وتدلّ علی المدینه الفاضله علی ضوء نظریه المحلّل النفسی، «جورج فلز». یتبع هذا البحث دراسه سیکولوجیّه لمعالجه النرجسیّه والیوتوبیا فی شخصیّه الصعالیک فی ضوء آراء «هاینزکوهت» و«جورج فلز» اعتمادا علی المنهج الوصفیّ- التحلیلیّ.من نتائج البحث أنّ الصعالیک کانوا نرجسیین معتدین بأنفسهم معجبین بها بإفراط  وأسباب ذلک یمکن أن تکون الحقاره وطردهم من القبیله والتمییز اللونی وضیم القبیله وحیاتهم الخاصّه ولجوئهم إلی البیداء والوحوش، ولکن لا یدلّ هذا العصیان الروحیّ علی التوحّش المحض فی الصعالیک کما یری بعض الباحثین، بل إنّ أعمالهم الأدبیّه أدّت إلی نشر فکره الیوتوبیا فی المجتمع وهی تدور حول المفاهیم الّتی یؤکد الإسلام علیها کالخروج علی الظلم الاجتماعیّ وبثّ فکره الوحده الاجتماعیّه والمساواه، مقارناً بما قال جورج فلز الانجلیزیّ فی الیوتوبیا.
۴۷.

الدراسه المقارنه لوجهات النظر الوجودیه فی شعر شاملو و سهراب سبهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 1 - 12

کلید واژه ها: مکاتب فکری - فلسفی فلسفه اگزیستانسیالیسم شاملو سهراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 726 تعداد دانلود : 717
در میان مکاتب فکری-فلسفی، فلسفه اگزیستانسیالیسم،بی گمان یکی از پرنفوذترین این مکاتب بوده که بر آراء افکار کسانی چون هدایت،آل احمد،فروید و...تاثیری عمیق گذاشت.احمد شاملو و سهراب سپهری از جمله کسانی بودند که در بخشی از دوران آفرینش ادبی شان از این اندیشه تاثیر پذیرفتند.تاثیر پذیری شاملو از فلسفه اگزیستانسیالیسم را می توان در اشکال زیر دانست:در حوزه فلسفی –محتوایی که شاملو بیشتر به اندیشه های سارتر چشم دارد،در حوزه سیاسی ،اندیشه های کامو کانون توجه اوست و در حوزه ادبی،نیز به علت نزدیکی آراءسارتر و کامو به یکدیگر شاملو اگر نه تاثیر پذیر،اما موافق با آراء آنان است. سهراب سپهری شاعری با تفکرات اگزیستانسیالیستی به معنای واقعی امروزی نبوده اما نظام هستی شناسی در آثار او بویژه در سراسر منظومه «صدای پای آب» در یافتنی است و تفکر او در این منظومه جنبه هستی شناسیک دارد،باور های مکاشفه ای سهراب باعث شده تا شالوده این منظومه او در دو قابلیت ،یعنی ، سطح بیرونی که توصیف طبیعت و عناصر آن است و سطح درونی و نهفته که بیان مفاهیم فلسفی و معرفت شناختی عناصر است،پدید آید. نگارنده در این پژوهش ، با مقایسه اشعاری فلسفی از شاملو و سهراب به این نتیجه رسیده که درون مایه های فلسفه اگزیستانسیالیستی با شدت و ضعف در شعر این دو شاعر دیده می شود.
۴۸.

حجاجیه السخریه فی رسائل الخوارزمی على ضوء نظریه بیرلمان وتیتیکاه رسالته إلى أبی الحسن البدیهی نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 1 - 16

کلید واژه ها: الحجّاج نظریه بیرلمان وتیتیکاه رسائل الخوارزمی السخریه أبوبکر الخوارزمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 270 تعداد دانلود : 435
تروم هذه الورقه البحثیه إلى دراسه حجاجیه السخریه فی رسائل أبی بکر الخوارزمی وتحدید دورها فی إفحام المتلقی وإقناعه، معتمده علی نظریه بیرلمان وتیتیکاه فی الحجاج؛ ولهذا، استهدفت دراسه المرتکزات الحجاجیه التی اعتمدها الخوارزمی فی رسائله السخریه وکیفیه تجلّیها فیها، وکشف نجاحه أو فشله فی العملیه الحجاجیه من منظور تداولی حجاجی. وصلت الدراسه إلى أنّ الخوارزمی استدعى حججا عدیدهً تختلف من حیث النجاعه فی رسائله السخریه، واستخدم الحجج شبه المنطقیه، ومنها حجه التناقض أو عدم الاتفاق وحجه المقارنه، ووظّف أیضا الحجج المؤسّسه على بنیه الواقع، من أهمها الحجّه السببیه، وحجه السلطه، وحجه الشخص وأعماله والترکیز على التصویر الخُلُقی للمسخور ولا التصویر الخِلقی، واستدعى من خلال هذه الحجج الحججَ المؤسسهَ لبنیه الواقع، من أهمّها التمثیل الذی مال إلى التشبیه ولاسیّما المقلوب منه، والحجج التی تستدعى القیم والمشترک. تجلّت هذه الحجج فی إطار أسالیب لغویه وبلاغیه، حیث اعتمد على النسق الحجاجی التفضیلی والشرطی والتقابلی أکثر اعتمادا، ورکّز على المقایسه والمقارنه، واستعمل الصور البیانیه کالتمثیل ولاسیّما التشبیه منه، والصور البدیعیه، منها التضاد والطباق، وصنعه العکس، والمقابله، بحیث غلب علیها المفارقات والثنائیات الضدیه، والمبالغه، وأسلوب الذم یشبه المدح. ووصل البحث إلى أن الخوارزمی وقع فی التضلیل الحجاجی لاعتماده على المشاعر والأحاسیس؛ ولهذا استدعى الحجج التی أقل نجاعه.
۴۹.

تحلیل الصور المطبوعه فی کتب العربیه للمرحله الثّانویه الثّانیه فی إیران وفق نموذج سلوج ومک تیغو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 63 - 84

کلید واژه ها: تعلیم اللغه العربیه فی إیران الکتاب المدرسی تقویم الکتاب المدرسی الصوره نموذج سلوج ومک تیغو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 753 تعداد دانلود : 711
الیوم ونظرا لما تمثل الماده المرئیه أو البصریه من دور مؤثر وإیجابی فی تحقیق عملیه التعلم والتعلیم، فلا نکاد نغلو إذا اعترفنا بأنها من أهم الرکائز الرئیسه التی تواکب الماده المکتوبه والسمعیه، والتی تعتمد علیها معظم الکتب المدرسیه. لقد تجلت الماده المرئیه بتمثلاتها المختلفه من خلال الصور والرسوم فی طیات الکتب المدرسیه التی تم تألیفها فی السنوات الأخیره لتعلیم اللغه العربیه فی إیران. علی هذا الأساس، یبادر هذا البحث المعتمد علی المنهج الوصفی التحلیلی، إلی دراسه وتحلیل کافه الصور والرسوم فی الکتب العربیه المخصصه للمرحله الثانویه الثانیه فی فرع الآداب والعلوم الإنسانیه، واستُخدم نموذج سلوج ومک تیغو أداه له، ویهدف إلی استقصاء الصور المطبوعه فی هذه الکتب من خلال دراسه شامله، إما من جهه تنوعها ودورها فی نقل المعلومات إلی الطلبه ولفتِ انتباههم إلیها، وإما من جهه الصله القائمه بینها وبین النصوص الموجوده فی طیات الکتب. فتم استخراج البیانات الإحصائیه المعنیه بالدراسه، وبالتالی تصنیفها إلی عده متغیرات تقتضیها أداه البحث ضمن جداول مخصصه لکل منها. تدل النتائج علی أنه لقد کان توظیف الصور والرسوم والألوان بأنواعها المختلفه فی بؤره اهتمام أعضاء لجنه التألیف، کما أن علاقه الصور بالنصوص تتجلى فی مختلف وحدات الکتب الثلاثه المدروسه بکل وضوح.
۵۰.

دراسه نقدیه فی تعریب أشعار أحمد شاملو بناءً علی نظریه جیمس هولمز کتاب ترجمه مختارات من الشعر الفارسی الحدیث لمحمد نور الدین عبد المنعم أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 191-206

کلید واژه ها: نقد الترجمه جیمس هولمز أحمد شاملو محمد نور الدین عبد المنعم مختارات من الشعر الفارسی الحدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 752 تعداد دانلود : 155
کان أحمد شاملو شاعرا ومخرجا سینمائیا وصحفیا وباحثا ومترجما ومعجمیا وأحد أمناء جمعیه الکتاب الإیرانیین. تعود شهره شاملو من الأساس إلى ابتکاره فی الشعر الفارسی المعاصر وصیاغه نوع من الشعر یعرف بالشعر الحر أو الشعر الشاملوئی، والذی یعد حالیا أحد أهم أشکال الشعر السائد فی إیران، وهو تقلید للشعر الحر الفرنسی أو الشعر المنثور. وبما أنه کان رائدا للشعر الحر باللغه الفارسیه، فإن ترجمه أشعاره تتطلب معرفه تامه بهذا النوع من الشعر، وهذا إضافه إلى تمکّن الشاعر من اللغتین الفارسیه والعربیه. فإن هذه الدراسه تهدف عبر المنهج الوصفی التحلیلی واعتمادا على نظریه جیمس هولمز، إلى دراسه ونقد طریقه ترجمه محمد نور الدین عبد المنعم لبعض أشعار أحمد شاملو فی کتاب مختارات من الشعر الفارسی الحدیث، لتحدید مدی نجاح المترجم فی تعریبه. وتشیر نتائج الدراسه إلى أن المترجم یعتمد فی تعریبه إلی الأنواع الأربعه للترجمه، وفقا لنظریه هولمز، وأن بعض جهوده لم تکلل بالنجاح وأخطأ أحیانا فی فهم معانی المصطلحات ودلالات الرموز أو تحدید أرکان بعض الجمل.
۵۱.

بناء المنظور الرّوائي في روايه «ثلاثيه غرناطه» لرضوى عاشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 279 - 302

کلید واژه ها: المنظور الروائی الروای العلیم البنیه رضوی عاشور ثلاثیه غرناطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 987 تعداد دانلود : 289
لقد سعت هذه الدّراسه إلى تناول «بناء المنظور الرّوائی فی ثلاثیه غرناطه»، وقد شغلت «الثلاثیه» حیّزاً واسعاً فی الأعمال الرّوائیّه، ولهذا رأینا من المهم جدّاً التّرکیز على البنى الدّلالیه سیّما وأنها الأداه الرّئیسه للبحث فی الوقائع الماضیه والحاضره. بناء على ذلک سنخصّص الکلام فی «ثُلاثیّه غرناطه» على بنیه الموقع، والمستویین الإیدیولوجی والنّفسیّ،  لتبیان أهمیّه البحث فی المنظور الروائی، وبنیه الموقع والدّور مع التّرکیز على المستوى الإیدیولوجی لنُظهر ما تحمله الأدیبه من فکر فذٍّ ونَفَسٍ طموح، وإظهار أهمّیّه ذلک من خلال ما تنطق به الشّخصیّات على لسان الرّواه. یتّضح لنا مما تقدم أنّ الأدیبه تُرکّز فی ثلاثیتها على راوٍ علیم مُتعدّد الظُّهور والغیاب فی الوقت نفسه، إلّا أنّ ظُهور الرّاوی هیمن على غیابه، فالمُستوى الإیدیولوجی فی الثُّلاثیّه یتمثّل بمحاور عدّه، کالدّین، السّیاسه، الاجتماع والتّاریخ، وجمیعها ارتبطت فیما بینها لتُشکّل النّصّ الرّوائی الّذی یُبلور بفکرٍ أخّاذ، فظهرت الکاتبه بوعی تام، وثقافه عمیقه لتاریخ العالم العربیّ، فالحاضر ما هو إلاّ امتداد للماضی، والبحث فی الماضی یُساعد المُتلقّی على فهم حاضره، ومُحاوله للمُحافظه على کیانه وعُروبته من أیّ اغتصاب أو اعتداء، وبالفعل  هذا ما أرادته الرّوائیّه بحیث استمدّت من الأحداث التّاریخیّه رُؤیه فکریّه وفنّیّه مُعاصره لتخدم غایاتها السّیاسیّه، والاجتماعیّه والدّینیّه من ناحیه سیسیولوجیّه. وما رأینا ه فی روایه «رضوی عاشور» یُمثّل الوعی بحقیقه الأحداث والصّراع القائم فی غرناطه الّتی رُمز إلیها بفلسطین الیوم، وهنا إشاره إلى أنّ هذه القضیّه تثیر إشکالیه کبیره، سیّما وأنّ هناک إشکالیات حول القضیه، ولهذا تعدّ هذه المقارنه - فلسطین والأندلس-مرفوضه وغیر جائزه على الإطلاق؛ لأن فلسطین عربیه وهی لأبنائها العرب. أمّا الأندلس، فقد احتلها العرب وقام الإسبان باستعادتها. أمّا قضیه إعاده فلسطین إلى أهلها العرب فهو ما ترمی إلیه الأدیبه «رضوى عاشور»، ونعتقد أنّها تقصد هذه الاستعاده، وأنّ مقارنتها الأندلس بفلسطین جاءت عفواً منها على ما نظن. فقد اعتمدنا فی دراستنا هذه على المنهج البنیوی التکوینی لأنّ «ثُلاثیّه غرناطه» تحکی الوجع النّفسی والاجتماعی والفکری.
۵۲.

دراسه میزات روایات المراهقین للدّفاع المقدّس (داوود غفارزادگان، محمدرضا بایرامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 116 - 138

کلید واژه ها: الدفاع المقدس روایه المراهقین القیم الأخلاقیه فی روایات المراهقین داوود غفارزادگان محمدرضا بایرامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 248 تعداد دانلود : 925
اهتمَّ کتَّاب الدّفاع المقدّس بکتابه القصص والرّوایات لفئه المراهقین والنّاشئه؛ لما لهذه الفئه من أهمیّهٍ کبیرهٍ ودورٍ أساسیّ فی المجتمع ولاسیّما فی أثناء الحرب، فعدُّوا الرّوایهَ الموجّههَ للمراهقین منبراً لنقل أفکارهم وإیصالِ رسائلهم إلى القرّاء. قد حاولوا فیها توثیق أحداث الحرب العراقیه الإیرانیه المفروضه، وما رافقها من تضحیاتِ الإیرانیّین المادّیّه والمعنویّه فی سبیلِ الدّفاع عن الوطن، وما خلّفته من آثار سلبیّهٍ نفسیّهٍ ومادیّهٍ حلّت بمن فقدوا أحبّتهم أو منازلهم أو بمن أُصیبوا بإعاقهٍ جسدیهٍ دائمه، وما طرأ على حیاتِهم من تغیّراتٍ بعد کلّ هذه النّکبات والمصائب. عالج الکتّابُ هذه القضایا مرکّزینَ على الجوانب الأخلاقیّه، وعلیه تستهدف هذه المقاله دراسه میزات روایات المراهقین للدّفاع المقدس من النّاحیه الأخلاقیه استناداً إلى أعمال محمد رضا بایرامی (دود پشت تپه، پل معلق وسایه ملخ) وداوود غفارزادگان (شب أیوب وآواز نیمه شب) وذلک باستخدام المنهج التّحلیلیّ الوصفیّ. أظهرَتِ النّتائج أنّ المؤلّفَین کلیهما شجّعا القارِئَ على أن یتحلّى بقیمتینِ أخلاقیّتَین مهمّتین؛ أُولاهُما حبّ الوطن والتّضحیه فی سبیل الدّفاع عنه، أمّا الأُخرى فهیَ الأمل؛ لأنَّ الحلّ الأمثل للحرب یتجلّى فی الدفاع عن الوطن والتّضحیه فی سبیله، أمّا الأمل فهو الحلّ الأمثل لآثار الحرب النّفسیّه؛ لذا فإنَّ المؤلّفَینِ أظهرا ضرورهَ أن یتقبّلَ الإنسانُ الظّروفَ الجدیده وأن یواصلَ حیاته بأفکارٍ إیجابیّه وروحٍ قویّه مهما واجهَ مِن ألمٍ وضعف، ومهما عانى مِن یأسٍ وإحباط، فالیأس والضعف هما الخساره الحقیقیّه، والفشل الوحید.
۵۳.

التحلیل السوسیولوجي للأحاسیس المؤثره على الهویه البارزه بناء علی نظریه سترایکر (البطل في روایه وطن الرجال زجاج: أنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۴ الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۹) ۱۰۵-۱۲۶

کلید واژه ها: الهویه الأحاسیس السردیه العربیه یاسمینه صالح وطن من زجاج شیلدون سترایکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 73 تعداد دانلود : 349
مقاله علمیه محکمه تعد الهویه التی تبین علاقه الفرد الدیالکتیکیه مع العالم الخارجی، من نماذج جوده السلوک بین آحاد المجتمع. شیلدون سترایکر وهو من السوسیولوجیین یری الهویه ذات علاقه مع الأحاسیس و یعتقد بأن فی الهویات الموجوده فی الشخص تبرز هویه یجرب الشخص أحاسیس إیجابیه أو سلبیه صعبه مع الأدوار، والأفراد وکذلک الوضع الاجتماعی المتناسب معها. نظرا بأن الأدب السردی الذی هو المجال الواسع لصدی الهویه الاجتماعیه، فروایه «وطن من زجاج» لمؤلفها یاسمینه صالح الکاتبه الجزائریه والتی تتمحور حول أسئله الهویه فی إطار الأدوار الإجتماعیه المتعدده، تجسد مجموعه متداخله من تأثیرات المجتمع الجزائری وتأثراته فی اختیار الهویه لبطل الروایه. هذا المقال یقصد معالجه البنیه الاجتماعیه للمجتمع الجزائری والأحاسیس المنتجه منها والتی لها دور فی إبراز الهویه، مستخدما طریقه تحلیل المحتوی والقراءه النصیه بناء علی نظریه سترایکر. تُظهر نتائج البحث بأن بطل الروایه حصل علی مفاهیم عاطفیه مشترکه من جراء العلاقه المؤثره مع الطبقه المثقفه فی المجتمع کمعلمه فی المدرسه و تجربته الجامعیه والزملاء الصحفیین الذین یزیدون فی وعیه الاجتماعی. وهذا الأمر أدی إلی التزامه بالمجموعات المشترکه لیقاد إلی الأدوار الاجتماعیه منها الصحافه والتی تتناسب مع هویته البارزه بوصفه «شرطیا اجتماعیا». و کذلک ما یلفت النظر فی ترکیز الهویه جودهً، هی الأوضاع المتعدده التی کانت قد أثرت علی إعاده إنتاج أحاسیس بطل الروایه.
۵۴.

دراسه السّیاق العاطفی لنهج البلاغه بناءً على نظریّه تحلیل الخطاب من وجهه نظر جون أوستن (رساله 62 أنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و پنجم یهار و تابستان ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 113-137

کلید واژه ها: تحلیل الخطاب السیاق النسیج العاطفی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 761 تعداد دانلود : 374
ومن الثابت أنّه لا یمکن تحدید حقیقه العدید من الجمل الإخباریه أو زیفها ولکن ما یمکن أن تفعله مثل هذه الجمل کما اعتقد أوستن أنّ إصدار البیان یتطلب متحدثاً ینتج أجزاء من الکلام یُدعى الفعل التعبیری حیث یؤثر على المخاطب؛ هذا التأثیر هو نفس الفعل غیر التعبیری، أو تحلیل الخطاب الّذی یعود إلى نفس هذا التأثیر ألا وهو الفعل غیر التعبیری وردّ فعل المخاطب على الفعل غیر التعبیری هو فعل ما بعد التعبیری. بلغه أخری، یعنی استعمال الکلام لدی المخاطب سوف یجعله یتوسّع أو یضیّق ومن ثمّ یخضع لعاطفته وانفعاله خاصّه إذا کان الکلام حول الإنسانیه والحرّیّه والدیمقراطیه وأمثالها. الهدف من هذه الدراسه هو التحقیق فی خطاب السیاق العاطفی فی نهج البلاغه لمعرفه ما إذا کانت نظریه تحلیل الخطاب استخدمت لفهم رساله 62 لأمیر المؤمنین (ع) فهماً أفضل؟ وما هو مکان السّیاق العاطفی فی أقوال سماحته؟ تشیر النتائج إلى أنّ الإمام (ع) یحاول نقل المفاهیم إلى المخاطب من خلال تحلیل الخطاب الّذی یشبه الفعل غیر التّعبیری فی نهج البلاغه. کما أنّ السیاق العاطفی یهدف إلی إقناع المستمع ویجعله یبادر إلی التفکیر فی المضمون الدّاخلی للخطاب. فی هذا المقال، جرت محاوله للتّعبیر عن الخطاب تحدیداً باستخدام المنهج الوصفی _ التحلیلی والاعتماد على الدّلالات، ثم التّعبیر عن السّیاق العاطفی للرّساله وفحص الجمل المستخدمه فی نهج البلاغه فی إطار النظریه المذکوره من وجهه نظر أوستن.
۵۵.

ملاحظات حول مفهوم «السجیه» التاریخی دراسه لجذور النظریه الأخلاقیه الإسلامیه اعتماداً علی المتون القدیمه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و پنجم یهار و تابستان ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 279-312

کلید واژه ها: السجیه الأخلاق الإسلامی المفهوم التاریخی الفیلولوجیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 635 تعداد دانلود : 333
الترکیز علی تفهّم المتون الحدیثیّه اعتماداً علی الاتّجاهات الهرمنوطیقیّه، مهمّه بحثیه بقیت مغفوله حتی الآن. ففقه اللّغه وقرائه المتون الإسلامیه والحدیثیّه فی آفاقها التاریخیّه هی من أشهر الأدوات التی توظّف فی الاتّجاهات الهرمنوطیقیه واللاتقلیدیّه. إنّ المرور بالمتون الإسلامیّه الحدیثیّه تبیّن أنّه یمکن الترکیز علی سرد من المصطلحات الأخلاقیّه، بما فیها مفهوم السجیّه. فلو نظر معاین بعین غیر متعمّقه ودون التأمّلات التاریخیّه، یمکن أن یتفهّم هذا المصطلح فی سیاقنا العصری. هذا وإن یخطر بالبال فی بدو النظر، ولکن النظره التاریخیّه وخاصّه الترکیز علی النصوص ذات الصله، تشیر بأنّ هناک معنی خاصّ لهذا المصطلح، والذی ینبع من نفس المتون الإسلامیه والحدیثیّه القدیمه. فالأحری البحث عن القرائن التی تبیّن لنا الخطاب التاریخی بشأن مسأله الأخلاق وفلسفتها فی القرون الأولی الإسلامیه. فمعرفه هذا الخطاب الذی توظّف السجیه ونظائرها فی إطاره، یعیننا لکی نصل إلی جوابنا حول ماهیه السجیه ومیزتها من سائر الشؤون والمصطلحات الأخلاقیه فی أجواء القرون المتقدّمه الإسلامیه. فهذه الورقه ستناول دراسه مفهوم السجیه، اعتماداً علی المناهج التاریخیه واللغویه المعاصره فی المتون القدیمه الإسلامیه، حتی تبرهن أنّه کیف تطوّر توظیف هذا المصطلح وفهمه. فبالنتیجه إنّ هذا المصطلح فی ثقافه العرب القدیمه کان شیئاً منحدراً من طبیعه الإنسان وسلیقته وغریزته فحسب، ولم یکن لاختیار وانتخاب الإنسان مدخلیه فیه. ولکن مع بزوغ التیارات والخطابات العقلانیه من القرن الثانی فصاعداً، نشاهد أنّ هناک اتجاه حدیث لقراءه السجیه فی إطار أکثر تلائماً مع ما یریده أنصار خطاب العقلنه. فهذه القراءه الحدیثه حاولت أن تنقل وتغیّر معنی السجیه من الأمر الطبیعی الذاتی إلی الأمر الاختیاری المکتسب الذی لإراده الإنسان ومساعیه الاختیاریه دور هامّ فیه.
۵۶.

تجلّیات تصویف المکان فی روایه «جبل قاف» لعبد الإله بن عرفه على ضوء آراء محیی الدین بن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 93 - 109

کلید واژه ها: الروایه المعاصره المغرب العربی الصوفیه المکان عبد الإله بن عرفه روایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 702 تعداد دانلود : 243
یضفی المکان الصوفی بوصفه إحدى مکوّنات السرد مسحه قدسیه على النصّ الروائی من خلال علاقته بالأفکار الصوفیه ودوره فی الثراء الدلالی والجمالی له، فلذلک یتجاوز المکان فی الروایه الصوفیه عن وصف الأبعاد الهندسیه لیصبح أیقونه لدلالات معرفیه صوفیه. یسرد الروائی فی روایه جبل قاف لعبد الإله بن عرفه سیره محیی الدین بن عربی الذاتیه، فیواجه القارئ بحضور مکثّف للمکان والفضاءات الصوفیه. فالأمکنه المستدعاه فی النصّ الروائی أضفت على مشاهد الروایه صوره من القداسه واللمحه الصوفیه وتحوّلت بحمولاتها الصوفیه إلى ملمح من ملامح الکشف والإشراق الروحی. وقفت هذه الدراسه بمنهجها السیمیائی والموضوعاتی عند مفهوم المکان الصوفی کمفهوم معرفی فی تفکیر واحد من أبرز أعلامه (محیی الدین بن عربی) من خلال استخراج المشاهد المکانیه الصوفیه فی روایه جبل قاف التی تتناول سیرته الذاتیه ورؤیته نحو المکان وما یرمز إلیه من دلالات صوفیه یکشف عنها السرد خاصه فی المشاهد الوصفیه لسوق مدینه مرسیه، وخزانه الکتب للسلطان، والمساجد کالمسجد الأقصى ومواقف أخرى مثل مشاهد الکشف والفتح والتجلی أو فی حدیثه عن المشرق والمغرب. تکمن أهمیه البحث فی وقوفه على تجربه عبد الإله بن عرفه کأحد أعلام الروایه العرفانیه فی المغرب العربی، ومحاولته تحیین التراث الإسلامی ضمن البنیه السردیه الحدیثه، ومعرفه القارئ بنوع جدید من الروایه. توصّلت الدراسه إلى أنّ روایه جبل قاف لعبد الإله بن عرفه تجربه روائیه تفاعلت مع الأبعاد الصوفیه بدءاً من العنوان حتّى نهایتها، فامتزج المکان فیه بالرؤیه الصوفیه من جهه، وارتبطت بالدلالات الرمزیه الصوفیه من جهه أخرى. کما کشفت الدراسه أنّ الروائی نظر إلى المکان نظره صوفیه واعتبره مکوناً روحیاً، وطبّق رؤیته الصوفیه على المکان فی بناء المکان الروائی، وکلّ ذلک اقتبسه من تفکیر ابن عربی. وأخیراً حاول الروائی على أن یکون الفضاء الدینی فی روایته متین العلاقه بالعناصر السردیه الأخرى حیث تبعث فی النص وفق استراتیجیه محدده ودقیقه، وهو ما یکشف عن عبقریه الکاتب فی تجسیده للفضاء الدینی بکل أبعاده الهندسیه والروحیه.
۵۷.

موتیف البحر فی دیوان شهاب الدین الحویزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 167 - 194

کلید واژه ها: شهاب الدین الحویزی الموتیف البحار المشعشعییون المدح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 602 تعداد دانلود : 253
حینما نتطرّق إلى ذکر البحار فی نصوصنا النثریّه، غالبا ما نقصد بها تلک المیاه الحقیقیّه ذات اللون الأزرق والشدیده الملوحه التی تسیر فیها السفن، وتسبح فیها الأسماک، وتغور فی قعرها الحیتان. ولکن عندما یذکر الشاعر البحار فی قصائده، ربّما لا یستخدمها بمعناها الحقیقیّ، وقد وجدنا أن الشاعر شهاب الدین الحویزی استخدمها بمعناها المجازی، وکموتیف استدعاه فی معظم قصائده، والذی یستلزم بحثا لکشف هذه المعانی المخبّأه فی خبایا أبیاته. وقد انتهجنا التوصیف والتحلیل فی دراستنا، حیث جئنا بالأبیات التی یتطرّق الشاعر فیها إلى البحار، فشرحنا غایته من ذکرها. ووصلنا إلى أنّ موتیف البحر أضفى على الأبیات جمالاً لدى المتلقّی، فعندما نسمع لفظه، یستحضرنا جمال طبیعته، ورمال شواطئه، ونوارسه، وسفنه...وهذه تمنح الروح بعض الهدوء والراحه. وظّف شهاب الدین الطباق والکنایه والمجاز فی استخدامه للبحار؛ فهو تاره یصف ملوک المشعشعیّین الذین مدحهم بأنّهم بحور یُظهرون دررهم للفقراء، وهذا عکس ما تفعله البحار الحقیقیّه التی تُخبّئ دررها فی قعرها. وتاره أخرى یهدی الذین یبحثون عن الخیر فی لجج البحار أن یتوجّهوا إلى کرمه.
۵۸.

دراسة ظاهرة الطِرس ما بعد الاستعمار في روایة قطعة من أوروبا لرضوى عاشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 53-73

کلید واژه ها: نقد ما بعد الاستعمار الطرس علم الروایه العربی رضوى عاشور قطعه من أوروبا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 453 تعداد دانلود : 630
ترکز مقاربه ما بعد الاستعمار على الأعمال الأدبیه ذات الصله بظاهره الاستعمار بمختلف مکوناتها، إنّ بعضها معروف أفضل مما سواه فی الوسط الجامعی مثل الهیمنه والمرکز- الهامش وصوت المضطهد والاستشراق، لکن المکونات التی تشکل تیار ما بعد الاستعمار متنوعه ومتعدده للغایه، ومن هذه المکونات هی الطرس التی تعنی الکتابه على الکتابات السابقه، فالقوى الاستعماریه التی أدخلت ثقافتها وأدبها ولغتها فی المستعمرات، تضعها على ثقافه ما قبل استعمار الشعوب الأصلیه، غیر انه لا یمکنها القضاء علیها کاملاً، وان آثار ثقافه ما قبل الاستعمار لها حضورها تحت الطبقات الاستعماریه، انّ ثقافه ما بعد الاستعمار للدول المستعمره تشبه جلداً ینطوی على آثار السکان الأصلیین فضلاً عن کتابات الاستعمار المتأخره. ان هدف اعمال ما بعد الاستعمار یمکن ان یتجلى فی الکشف عن هذه الطبقات الدنیا وهی بمثابه سجل ثقافی للسکان الأصلیین. إنّ الدراسه هذه تحاول وباستخدام الأسلوب التحلیلی الوصفی ومن خلال توظیف نظریات المفکرین المتأخرین فی مجال دراسات ما بعد الاستعمار مثل بیل اسکرافت ان تخرج الطبقات الدنیا لثقافه المصریین الأصلیین التی تم القضاء علیها وذلک فی روایه "قطعه من أوروبا"، لرضوى عاشور وتشرحها اعتمادا على المکونات الأقل معروفه فی دراسات ما بعد الاستعمار، حتى تخرج بانطباعات وتحلیلات جدیده عن هذه الروایه، ان نتائج هذه الدراسه والى جانب خلق فضاء جدید فی تحلیل ما بعد الاستعمار فی الروایه المذکوره أعلاه تبین بان الراویه وبدراسه الطرس الاقتصادی والأدبی والإعلامی لخطاب الاستعمار الذی أزال الطبقات الأصلیه، تحاول والى جانب الکشف عن أهدافها الاستعماریه ان تظهر القیم الاصلیه والأهداف الحقیقیه المختفیه وراءها إلى المخاطب وتحذره من الهیاکل المصممه لخطاب الاستعمار.
۵۹.

فوره أسلوب الاستفهام فی روایه حرب الکلب الثانیه لإبراهیم نصر اللّٰه دراسه جمالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 1 - 16

کلید واژه ها: الجمالیِه أسلوب الاستفهام إبراهیم نصر الله حرب الکلب الثانیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 73 تعداد دانلود : 134
  إن إبراهیم نصر اللّٰه، الروائی الفلسطینی، فی روایته المسماه بحرب الکلب الثانیه ، یعالج الصعوبات التی یعانی منها الشعب الفلسطینی بأسلوب فانتازی مستفیدا من الطاقات اللغویه. إذن، یجدر نص هذه الروایه بالتحلیل النحوی والبلاغی للکشف عن جمالیه استخدام أسلوب الاستفهام الذی یعد بأنواعه المختلفه من أهم الأسالیب الإنشائیه المستخدمه فی تحریک عواطف المخاطب، وإضفاء الجمالیه على النص، والتأثیر الأکثر فی نفس المخاطب، لتمکین المعنى فی ذهنه. لقد رغب الأدباء فی استخدام هذا الأسلوب فی أعمالهم الأدبیه؛ لکونه ذا معنى مجازی أوسع من الأسالیب الأخرى. یهدف هذا المقال إلى الکشف عن الأغراض البلاغیه الکامنه فی أسلوب الاستفهام وفقا للمنهج الوصفی التحلیلی، معتمدا على الأسلوبیه الإحصائیه لیجیب عن مدى التناسق بین أدوات الاستفهام ومستویات اللغه الروائیه الثلاثه: السردیه، والوصفیه والحواریه، وإبراز أهمّ ما فی هذا الأسلوب من جمالیه لإفاده المعنى إلى المتلقی. وأهمّ ما وصل إلیه هذا المقال أن الراوی استخدم أسلوب الاستفهام فی الغالب فی مستوی الحوار؛ لأن الشخصیات الروائیه تتجادل لوقوعها فی حیره ناتجه عن وجود الأشباه والشبیهات والشک فی الوصول إلى الحقیقه والتمییز بین الأصل وهذه الشبیهات، ثم أکثر من استخدام هذا الأسلوب فی غرضی النفی والإنکار؛ لأنهما یتناسبان والفضاء الروائی المتشائم الذی یسود الروایه لیظهر الانتهازیه السیاسیه والاقتصادیه والثقافیه لشخصیات روائیه تمثل جیلا جدیدا لا یعملون إلا لتحقیق مصالحهم الخاصه دون مصالح المجتمع الفلسطینی العامه.
۶۰.

موازنه أسلوبیه بین قصیدتی البحتری والمتنبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 75 - 92

کلید واژه ها: الموازنه الأسلوبیه المستوى اللغوی المستوى الفکری المستوى الأدبی البحتری المتنبی الشعر العباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 571
إن الأسلوبیه علم یهدف إلى الکشف عن العناصر الممیزه التی یستخدمها المؤلف لأغراض شتى؛ وهذا الکشف لا یحصل إلا بالموازنه والتطبیق على السیاق الأکبر أو الأصغر، حیث من خلال الموازنه تظهر هذه العناصر المکوّنه للنص، وتبدو أوجه التشابه والاختلاف بین النصین. ومن ثمّ، یمکن تمییز الأسلوب لمؤلف عن آخر أو تمییز السمات الأسلوبیه لفتره عن فتره أخرى. وفیما یخص القصیده، فإنه تتم معالجتها من خلال عناصرها المختلفه کالإیقاع، والنحو، والفکره، والبیان والمحسنات اللفظیه والمعنویه. یعتبر الشاعران البحتری والمتنبی من فحول شعراء العصر العباسی، وتدور معظم قصائدهما حول المدح والغزل. یتناول هذا المقال تحلیل وتطبیق قصیدتین لهذین الشاعرین: قصیده "طَیفُ الحَبیبِ أَلَمَّ مِنْ عُدَوَائِهِ" للبحتری، وقصیده "عَذْلُ العَواذِلِ حَوْلَ قَلبی التائِهِ" للمتنبی. وسبب اختیار هاتین القصیدتین هو اتفاقهما فی المضمون والوزن والقافیه. ومن خلال هذه الدراسه، نسعى إلى کشف العناصر الهامه، وکیفیه توظیف الشاعرین لها، وتبیین أوجه التشابه والاختلاف فی أسلوبهما الفردی. تتناول هذه الدراسه ثلاثه مستویات هی المستوى اللغوی والفکری والأدبی. والمنهج الذی تعتمده هو المنهج الوصفی التحلیلی الإحصائی؛ وذلک بالاعتماد على المصادر المکتبیه. وبعد معالجه هاتین القصیدتین ونظرا إلى المیزات الأسلوبیه، نستنتج أن الکلام عند المتنبی یظهر بشکل مباشر، وهذا ملائم مع إصدار الحکم، وجزاله التعبیر؛ وعند البحتری یظهر بشکل غیر مباشر ومائل، وهذا ملائم مع التعبیر الروائی؛ ولهذا، یرسم الشاعر التفاصیل بالتشبیه والاستعاره. ومن نتائج هذا المقال أنها لا یوجد أی دلیل على تأثر المتنبی بالبحتری، حیث إن أوجه الاختلاف بارزه للغایه فی أسلوبیه التفکیر وفی نوعیه استخدام الأدوات اللغویه والفنیه، وإن هذه النوعیه لاستخدام الأدوات قد کوّنت أسلوبهما الفردی.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان